Germaniya — Yangi Zelandiya munosabatlari

Germaniya-Yangi Zelandiya munosabatlari Germaniya Federativ Respublikasi va Yangi Zelandiya oʻrtasidagi hozirgi va tarixiy munosabatlarni anglatadi. Ikkala xalq ham doʻstona munosabatlarga ega, ularning ahamiyati Germaniyaning Yangi Zelandiyaga migratsiya tarixiga bogʻliq. Taxminan 200 000 yangi zelandiyaliklar nemis millatiga mansub va har yili koʻplab nemis sayyohlari Yangi Zelandiyaga tashrif buyurishadi^[1]. Ikkala davlat ham Avstraliya group, Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti va Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yangi Zelandiyaga 1842-yilda birinchi nemis muhojirlari kelgan^[2]. 1843-1914-yillar orasida 10 000 ga yaqin kishilar asosan shimoliy Germaniyadan kelgan^[1]. Birinchi jahon urushi boshlangach, Yangi Zelandiya 1914-yil avgust oyida Buyuk Britaniya urush eʼlon qilganidan keyin Germaniyaga urush eʼlon qildi^[3]. Urush eʼlon qilganidan koʻp oʻtmay, Yangi Zelandiya ekspeditsiya kuchini yuborib Germaniyaning Samoa orollarini egallab oldi. Yangi Zelandiya askarlari ham Gʻarbiy frontda nemis qoʻshinlariga qarshi kurashganlar. Yangi Zelandiyaga qaytib, hukumat koʻplab nemislarni Somes oroli va Motuihe orollarida dushman musofirlari sifatida internatsiya qilgan^[4].

Ikkinchi Jahon urushi paytida Yangi Zelandiya askarlari (Britaniya imperiyasining bir qismi sifatida) Gretsiya jangi, Krit jangi, Gʻarbiy choʻl kampaniyasi, Tunis va Italiya kampaniyasi paytida nemis qoʻshinlariga qarshi kurashdilar. Yangi Zelandiya Maori bataloni ham Birinchi jahon urushi davrida xizmat qilgan Maori pionerlar batalyoni izidan urushda qatnashgan.

1953-yilda Gʻarbiy Germaniya va Yangi Zelandiya oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatildi^[5]. 1990-yilda Germaniya qayta birlashganidan keyin Yangi Zelandiya Germaniya bilan diplomatik munosabatlarni davom ettirdi. Germaniya va Yangi Zelandiya oʻrtasida diplomatik aloqalar oʻrnatilganidan buyon har ikki davlat oʻzaro yaqin ishonchga asoslangan hamkorlikni rivojlantirdi. Ushbu hamkorlik umumiy manfaatlar va qadriyatlarga asoslanadi va bu ikki mamlakatni xalqaro munosabatlar, savdo, tadqiqot va madaniy almashinuvda hamfikrlarga aylantirgan. Germaniya kansleri Angela Merkelning 2014-yilda Yangi Zelandiyaga tashrifi va 2018-yil aprel oyida Yangi Zelandiya Bosh vaziri Jasinda Ardernning Germaniyaga tashrifi natijasida ikkala davlat ham iliq munosabatlar oʻrnatgan^[6].

Yuqori darajadagi tashriflar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Germaniyadan Yangi Zelandiyaga yuqori darajadagi tashriflar

Prezident Yoxannes Rau (2001)
Kansler Angela Merkel (2014)
Prezident Frank-Valter Shtaynmayer (2017)

Yangi Zelandiyadan Germaniyaga yuqori darajadagi tashriflar

Bosh vazir Xelen Klark (2005)
Bosh vazir Jon Key (2015)
Bosh vazir Bill Ingliz (2017)
Bosh vazir Jasinda Ardern (2018)

Savdo aloqalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yilda Germaniya va Yangi Zelandiya o‘rtasidagi savdo hajmi 4 milliard dollarni tashkil etdi^[7]. Germaniyaning Yangi Zelandiyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: avtomobillar; mexanik mashinalar va uskunalar; farmatsevtika mahsulotlari va elektr mashinalari. Yangi Zelandiyaning Germaniyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: goʻsht; optik va tibbiy asbob-uskunalar; meva; kazein; baliq va jun. ^[7]

Doimiy diplomatik vakolatxonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Germaniyaning Vellingtonda elchixonasi bor^[8].
Yangi Zelandiyaning Berlinda elchixonasi va Gamburgda bosh konsulligi bor^[9].

Vellingtondagi Germaniya elchixonasi
Berlindagi Yangi Zelandiya elchixonasi joylashgan bino

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

[Teara-1] 1,0 ^1,1 Teara: Germans

[2] German Immigration and Settlement in New Zealand 1842-1914 (Subscription required.)

[3] Governor’s Proclamation

[4] Immigration after 1914

[5] 60 years of diplomatic relations between Germany and New Zealand

[6] Germany and New Zealand: bilateral relations

[MFAT-7] 7,0 ^7,1 MFAT: Germany

[8] Embassy of Germany in Wellington

[9] Embassy of New Zealand in Berlin

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]