Kontent qismiga oʻtish

Garrett Reisman

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Garrett Reisman
Tavalludi
Garrett Erin Reisman

10-fevral 1968-yil (1968-02-10) (56 yosh)
Morristown (New Jersey), AQSH
Fuqaroligi AQSh
Kosmik karyera
Kosmosdagi vaqt
 107soat 3d 15s
Tanlash NASA Astronavt Guruhi 17
Jami EVA vaqti
 21 soatu 21 minut
Missiyalar STS-123 STS-124
Missiya belgisi

Garrett Erin Reisman (1968-yilning 10-fevralida tugʻilgan) – amerikalik muhandis va NASAning sobiq astronavti. U oʻn beshinchi ekspeditsiya zaxira ekipaj aʼzosi boʻlgan va oʻn yettinchi ekspeditsiya aʼzosi boʻlishdan oldin qisqa vaqt davomida Xalqaro kosmik stansiyada oʻn oltinchi ekspeditsiyaga qoʻshilgan. U 2008-yilning 14-iyunida STS-124 bortining Discovery kosmik kemasida yerga qaytib kelgan. Garrett 2010-yilning 14-mayidan 26-mayigacha Atlantis kosmik kemasi bortida Xalqaro kosmik stansiyaga sayohat qilgan STS-132 missiyasining aʼzosi boʻlgan. U SpaceX konsultanti va Janubiy Kaliforniya universitetining Viterbi muhandislik maktabida astronavtika amaliyoti professori lavozimida ishlagan[1].

Hayoti va ijodi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Reisman New-Jersey shtatining Morristown shahrida yahudiy oilasida tugʻilgan. 1986-yilda Parsippany oʻrta maktabini tugatgandan soʻng, Wharton maktabi va Pensilvaniya universitetidagi muhandislik va amaliy fanlar maktabiga qatnagan. 1991-yilda u universitetda iqtisodiyot, shuningdek, mashinasozlik va amaliy mexanika boʻyicha bakalavr darajasini olgan[2][3]. Keyinchalik Garrett Kaliforniya Texnologiya Institutida (Caltech) oʻqigan va u mashinasozlik sohasi boʻyicha 1992-yilda magistrlik va 1997-yilda doktorlik darajasini olgan[4]. Caltechda u Christopher E. Brennan va NASAning yana bir boʻlajak astronavti Bob Behnken bilan tanishgan. Keyinchalik ikkala astronavt ham STS-123 da birgalikda koinotga birinchi parvozini amalga oshirishgan[5].

NASA dagi faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2003-yilning iyun oyida Reisman Aquarius suv osti laboratoriyasida NEEMO 5 missiyasi davomida akvanavt boʻlib xizmat qilgan va oʻn toʻrt kun davomida suv ostida yashab, ishlagan[6].

Ekspeditsiya 16/17

Garrett Reisman STS-123 paytida Space Shuttle Endeavourni oʻrta palubasida

Reisman Xalqaro kosmik stansiyada uzoq muddatga ekipaj sifatida tayinlangan. U 2008-yilning 11-martida STS-123 (Space Shuttle Endeavour) parvozida 5-raqamli missiya mutaxassisi sifatida kosmosga uchgan. Stansiyaga yetib borgach, u missiyaning birinchi ochiq kosmosga chiqishida ishtirok etgan[7]. Reisman oʻn oltinchi va oʻn yettinchi ekspeditsiya davomida ikkinchi darajali parvoz muhandisi sifatida stansiyada qolgan. U oʻz vazifasini yakunlagach, 2008-yilning 14-iyunida STS-124 kosmik kemasi bortida 5-raqamli missiya mutaxassisi sifatida Yerga qaytib keldi[8]. Xalqaro kosmik stansiyada boʻlgan paytida u ikki marta kosmik shatllarni kelganiga guvoh boʻlgan. Shuningdek, Special Purpose Dexterous Manipulator (SPDM) va yapon eksperimental moduli boʻlgan „Kibo“ning bosimni aniqlash qismining oʻrnatilishini oʻrgangan[9].

Reisman Xalqaro kosmik stansiyada xizmat qilgan birinchi yahudiy ekipaj aʼzosi edi[10]. U 2008-yilning may oyida Isroilning 60-yillik mustaqillik bayrami munosabati bilan kosmosdan turib Isroil xalqiga tabrik yoʻllagan[11]. Shuningdek, u stansiyada boʻlgan paytida „Kosmik stansiya ekipaji aʼzosining bir kunlik hayoti“ nomli qiziqarli, yuqori sifatli video tayyorlagan va oʻsha vaqtda boʻsh turgan katta Kibo boʻlimida insonlar orbital kosmosning past tortishish kuchida „suzish“ mumkin emasligini koʻrsatib bergan[12].

STS-132

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Reisman 2010-yilning 14-mayidan 26-mayigacha Atlantis kosmik kemasi bortida Xalqaro kosmik stansiyaga sayohat qilgan STS-132 missiyasining aʼzosi boʻlgan. U ushbu missiya davomida ikkita kosmik parvozda qatnashgan[13]. Garrett 2008-yilning 11-martida STS-123 (Endeavour kosmik kemasi) missiyasida 5-raqamli missiya mutaxassisi sifatida kosmosga uchgan. Kosmik kema orbital stansiyaga ulanganidan soʻng, u missiyaning birinchi ochiq kosmosga chiqishida ishtirok etgan.

NASAdan keyingi faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yilning 4-martida SpaceX Reisman kompaniyaga katta muhandis sifatida ish boshlashini eʼlon qilgan. Uning vazifasi kosmonavtlar xavfsizligi va missiyasini taʼminlash boʻlgan[14]. Keyinchalik u ekipaj operatsiyalari boʻyicha direktor lavozimiga koʻtarilgan[15]. 2018-yilning 31-mayida Reisman SpaceXdagi lavozimini tark etishini aytib, faqatgina „maslahatchi“ boʻlib qolishini eʼlon qilgan. U Janubiy Kaliforniya universitetida inson kosmik parvozi boʻyicha dars berish imkoniyatini qoʻldan boy bera olmasligini taʼkidlagan[16][17].

Ommaviy madaniyat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Colbert Universe"ning aʼzosi boʻlgan Reismanning 2008-yilning 8-may kuni "The Colbert Report" koʻrsatuvining bir qismida „WristStrong“ bilaguzugini taqib yurganini koʻrilgandan soʻng, kosmosdan jonli intervyu bergan[18][19]. 2008-yilning 24-iyulida Yerga qaytgach, Reisman kechaning maxsus mehmoni sifatida „The Colbert Report“ koʻrsatuvida shaxsan ishtirok etgan[20]. Reisman Stephen Colbertga kosmosda taqib yurgan „WristStrong“ bilaguzugini sovgʻa qilgan. Reisman „The Colbert Report“ koʻrsatuvining soʻnggi qismida ham qatnashgan[21].

Reisman Battlestar Galactica serialining final epizodi uchun mustamlakachi dengiz piyodasi sifatida qisqa rol ijro etgan[22]. Space.com nashrining xabar berishicha, uning kimdir uning ustida qayd qilganidan keyin uning vafot etgan sahnasi 2009-yilning 20-martidagi efirga uzatilgan epizodning yakuniy tahririda boʻlmasligi mumkin[22].

Efirga uzatilgan soʻnggi epizoddagi podkastda prodyuser Ron Moore kadrning orqa fonidagi Raptor yadroviy qurol(vayron qilinishidan biroz avval)ni ishga tushirishga tayyorlayotgan joyda koʻrinib qolgan odamlardan biri Reisman boʻlganligini tasdiqlagan.

2019-yil iyul oyida prodyuser Ron Moore Reisman bilan Sovet Ittifoqi AQShdan oldin odamlarni Oyga qoʻndirgan vaqt jadvalini muhokama qilgandan soʻng oʻzining " Butun insoniyat uchun " muqobil realiti-seriyasini yaratgani haqida xabar bergan[23]. Reisman, shuningdek, shouning texnik maslahatchisi boʻlib ishlagan[24] va 2- mavsumning 2-epizodida mehmon va Oy kosmik kemasi kapitani sifatida ishtirok etgan[25]. Reisman 2020-yilning 8-fevrailda Joe Rogan tajribasida ham qatnashgan.

Reisman aktrisa Jane Krakowskining sinfdoshi boʻlgan[26]. 2010-yilning may oyida Krakowski The Tonight Show with Jay Leno koʻrsatuvida Reisman Space Shuttle Atlantisda boʻlganida u bilan elektron pochta orqali xabarlashganini aytgan. Aksar qismi 30 Rockning muxlislaridan iborat boʻlgan ekipaj aʼzolarining iltimosiga koʻra, Krakowski dastur ssenariysiga dastxat qoʻyib bergan va ular keyinchalik bu ssenariyni fazoga oʻzlari bilan birga olib ketishgan.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Astronaut to join USC Department of Astronautical Engineering“. news.usc.edu (2018-yil 31-may). Qaraldi: 4-noyabr.
  2. ↑ „NASA biography, GARRETT E. REISMAN (PH.D.), NASA ASTRONAUT (FORMER)“. NASA (2011-yil iyun). Qaraldi: 4-noyabr.
  3. ↑ Jagoda, Naomi. „Astronaut's career was launched here“. The Daily Pennsylvanian (2008-yil 25-mart). 2011-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  4. ↑ Carreau, Mark. „Astronaut trades jokes with Colbert in space interview“. Houston Chronicle (2008-yil 8-may).
  5. ↑ Brennen. „Former Graduate Students“. Caltech. Qaraldi: 4-noyabr.
  6. ↑ NASA. „NEEMO History“. NASA (2006-yil 21-mart). 2006-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-noyabr.
  7. ↑ Dean, Brandi. „NASA – All Aboard for STS-123: The Station Goes Global“. Johnson Space Center (2008-yil 29-yanvar). 2008-yil 29-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-noyabr.
  8. ↑ „Space shuttle takes its place on the pad“. NBC News (2008-yil 3-may). „Chamitoff will remain behind on the station, replacing astronaut Garrett Reisman, who began his stint as a member of the station's live-aboard crew during the last shuttle mission in March. Reisman will be returning to Earth in Chamitoff's place.“.
  9. ↑ Dunn, Marcia. „Shuttle makes big delivery to space station“. NBC News (2008-yil 2-iyun). 2015-yil 3-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  10. ↑ Cashman. „Brown: Israel one of 20th century's 'greatest achievements'“. The Jerusalem Post (2008-yil 8-may). 2021-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-noyabr.
  11. ↑ Shefler. „Where (almost) no Jew has gone before“. The Jerusalem Post (2010-yil 8-noyabr). 2021-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-noyabr.
  12. ↑ Malik, Tariq. „NASA Astronaut Readapts to Life on Earth“. Space.com (2008-yil 30-iyun). Qaraldi: 4-noyabr.
  13. ↑ NASA. „STS-132 Mission Summary (PDF)“. NASA (2010-yil may). 2010-yil 5-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-noyabr.
  14. ↑ „"Astronaut Garriett Reisman Joins SpaceX" (March 4, 2011) SpaceX website“. 2011-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-noyabr.
  15. ↑ „Boeing, SpaceX seek to end ISS reliance on Russia“. USA Today.
  16. ↑ „Astronaut to join USC Department of Astronautical Engineering“. news.usc.edu (2018-yil 31-may). Qaraldi: 4-noyabr.
  17. ↑ „SpaceX crew director moves to academia, says company will win race to space“ (en-us). Ars Technica. Qaraldi: 4-noyabr.
  18. ↑ Carreau, Mark. „Astronaut trades jokes with Colbert in space interview“. Houston Chronicle (2008-yil 8-may).
  19. ↑ „Garrett Reisman – May 8, 2008“. The Colbert Report. Comedy Central (2008-yil 8-may).
  20. ↑ „Episode #04094 – July 24, 2008“. The Colbert Report. Comedy Central (2008-yil 24-iyul). 2008-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  21. ↑ „Stephen & Friends - "We'll Meet Again" - December 18, 2014“. The Colbert Report. Comedy Central (2014-yil 18-dekabr). 2014-yil 19-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.
  22. ↑ 22,0 22,1 „Real-life astronaut dishes 'Battlestar Galactica'; Three months on real space station followed by one day on fake spaceship“. NBC News (2009-yil 19-mart).
  23. ↑ Radish. „'For All Mankind' Showrunner Ronald D. Moore on His Alt History Space Race Apple+ Series“. Collider (2019-yil 15-iyul). 2020-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-noyabr.
  24. ↑ „For All Mankind — Jamestown Tour | Apple TV+“. YouTube (2020-yil 6-may). 2020-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  25. ↑ „Interview: Astronaut Garrett Reisman guest stars on 'For All Mankind'“. collectSpace.com (2021-yil 26-fevral).
  26. ↑ „Actress Jane Krakowski, astronaut Garrett Reisman bring star power to Morris Tomorrow gala“ (2009-yil 28-mart).

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Garrett_Reisman&oldid=5314705" dan olindi