Gardenia taitensis

Gardenia taitensis
Ilmiy tasniflash
	O‘simlik
	Yuksak oʻsimliklar
	Gulli oʻsimliklar
	Ikki urugʻpallalilar
	Asterids
	Gentianales
	Ro‘yandoshlar
	Gardenia
	G. taitensis
Binar nomi
	Gardenia taitensis; ; DC.
Sinonimlar
	Gardenia weissichii H.St.John ;

Gardenia taitensis, Taiti gardeniasi yoki tiaré guli deb ham ataladi, Ro‘yandoshlar oilasiga mansub oʻsimlik turi. O‘simlik doimiy yashil tropik buta bo'lib, bo‘yi 4 m (10 ft) tagacha o'sadi. Guli qaymoqsimon oq rangga ega bo'lib, har birining uzunligi 2–4 cm (0.8–2 in) ga yetadi. Janubiy Tinch okeanining baland tog'li qirg'oqlarida o‘sadi. Bu o‘simlik Fransiya Polineziyasi va Kuk orollarining milliy gulidir.

Taiti gardeniasi nomi noto'g'ri, chunki u tabiiy holatda Taitida o‘smaydi. O'simlikning birinchi ilmiy nomi 1824-yilda Jyul Dumon d'Urvil tomonidan to'plangan Taiti namunalariga asoslangan. U birinchi marta Taitida, kapitan Kukning Tinch okeaniga qilgan birinchi sayohatida (1768–1771) Forsterlar tomonidan to'plangan^[2].

O'simlik Melaneziya va G'arbiy Polineziyadan kelib chiqqan^[3].

Umumiy foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Monoi yog'i[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu moy asosan kosmetik maqsadlarda soch yoki terini davolash uchun ishlatiladi. Monoi yog'ini (mah-noy deb talaffuz qilinadi) olish uchun tiare gullari kokos moyiga splinadi. Monoi taiticha so'z bo'lib , reo-maohi tilida "xushbo'y moy" degan ma'noni anglatadi. Maseratsiya jarayoni kamida o'n kun davom etishi kerak. Bir litr tozalangan moy uchun kamida o'n Tiare gulini talab qiladi^[4].

Gulli marjonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tinch okeanidagi orollardagi polineziyaliklar o'zlarining gulli marjonlarini o‘simlikning xushbo'y gullardan foydalanadilar. Gulchambarlar Kuk orollarida "Ei", Taitida "Hei" yoki Gavayidagi "Lei" deb nomlanadi. Tinch okeanidagi ba'zi orol an'analarida gul taqish munosabatlar holatini ko'rsatadi.

O'simlik dori[tahrir | manbasini tahrirlash]

O'simlik an'anaviy xalq tabobatida qo'llaniladi. Misol uchun, Tongada "arvoh kasalligi" ni davolash uchun burun, ko'z va og'izga po'stloq qaynatmasi tomiziladi. Samoada o'simlikning qismlari yallig'lanishga qarshi ishlatiladi^[5].