Fransiyada ta'lim

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

ESCP Europe

Fransiyadagi maktab tizimi

Fransiyada taʼlim juda koʻp boʻlinmalarga ega boʻlgan yuqori markazlashtirilgan tarzda tashkil etilgan[1]. U boshlangʻich taʼlim (enseignement primaire), oʻrta taʼlim (enseignement secondaire) va oliy taʼlim (enseignement supérieur) kabi uch bosqichga boʻlingan. Fransiyada bolaning maktabga kirishining asosiy yoshi 2 yoshdir. Ikki yoshli bolalar boshlangʻich maktabni boshlamaydilar, ular maktabgacha taʼlimni boshlaydilar. Keyin, olti yoshga kelib, Fransiyadagi bola boshlangʻich maktabni boshlaydi.

Fransiya oliy taʼlimida quyidagi darajalar Boloniya jarayoni (Yevropa Ittifoqining tan olinishi) tomonidan tan olinadi: Litsenziya va Litsenziya Professionnelle (bakalavr darajalari) va shunga oʻxshash nomdagi magistr va doktorlik darajalari.

OECD tomonidan 2018-yilda muvofiqlashtirilgan Xalqaro talabalarni baholash dasturi 15 yoshli fransuzlarning umumiy bilim va koʻnikmalarini oʻqish savodxonligi, matematika va tabiiy fanlar boʻyicha dunyoda 26-oʻringa qoʻydi va OECD oʻrtacha 493 koʻrsatkichidan past Iqtisodiy hamkorlik va hamkorlik tashkilotining 15 yoshli fransuz oʻquvchilarining fan va matematika boʻyicha oʻrtacha koʻrsatkichlari pasaydi, oʻqish, matematika va tabiiy fanlar boʻyicha past natijalarga erishganlarning ulushi keskin oʻsish tendentsiyasini rivojlantirmoqda.[2][3]

Fransiyaning oʻrta maktab darajasida matematika va fan boʻyicha koʻrsatkichlari 1995-yilda Xalqaro matematika va fanlarni oʻrganish tendentsiyalarida 23-oʻrinni egalladi.[4] 2019-yilda Fransiya TIMSS Science umumiy reytingida 21-oʻrinni egalladi.[5]

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jyul Ferri

Napoleon fransuz universiteti va oʻrta taʼlim tizimini boshladi.Taʼlimining zamonaviy davri XIX-asr oxiridan boshlanadi. 1841-yilda Xalq taʼlimi vaziri boʻlgan Jyul Ferri zamonaviy maktabni (l'école républicaine) yaratganligi uchun 6 yoshdan 12 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni, ham oʻgʻil bolalarni, ham qiz bolalarni qatnashishini talab qilganligi uchun keng eʼtirof etilgan. Shuningdek, u jamoat taʼlimini majburiy, bepul va dunyoviy (laïque) qildi. Fransuz Lubbers, Jyul Ferri qonunlari va boshqa bir qancha qonunlar deb nomlanuvchi ushbu qonunlar bilan Uchinchi Respublika 1850—1851-yillardagi Falloux qonunlarining koʻpini bekor qildi.[6]

Fransuz oʻquv dasturida asosan yevropalik fransuz yozuvchilarining asarlariga urgʻu berilgan. Ferri va boshqalar adabiyotni fransuz oʻziga xosligining elimi deb hisoblashgan. Talabalar jamoasining etnik va madaniy demografik xususiyatlari talabalarga „umumiy madaniyat“ ni oʻtkazishga intilishda taʼsir qilmadi.[7]

Adabiyot singari, tarix taʼlimi ham yoshlarning shaxsiyatini shakllantirish va immigrantlarning fransuz oʻziga xosligiga integratsiyalashuvi uchun juda muhim hisoblanadi. Ferrining qarashlari bugungi kunda ham taʼsir koʻrsatishda davom etmoqda. Vazirlik hisobotlari „umumiy madaniyat“ ni targʻib qilishda maktablarning qoidasi faqat oʻquvchilar xilma-xilligi darajasining oʻsishi bilan yanada muhimroq ekanligini tasdiqladi. Vazirlik maʼlumotlariga koʻra, Fransiyada tarix taʼlimi bir asr davomida „italiyaliklar, polyaklar, afrikaliklar va portugaliyaliklar bolalarining integratsiyalashuvini“ taʼminladi.[8]

Boshqaruv[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiyadagi barcha taʼlim dasturlari Milliy taʼlim vazirligi tomonidan tartibga solinadi (rasmiy ravishda Ministère de l'Éducation nationale, de la Jeunesse et de la Vie assotsiativ deb ataladi).

Davlat boshlangʻich va oʻrta maktablarining barcha oʻqituvchilari davlat xizmatchilari boʻlib, vazirni mamlakatdagi eng yirik ish beruvchiga aylantiradi. Fransiya universitetlarida professor va tadqiqotchilar ham davlat tomonidan ishlaydilar.

Fransiyadagi turli akademiyalar va maktab zonalari
Zona Akademiyalar/Sitatlar
A Besanson, Bordo, Klermon-Ferran, Dijon, Grenobl, Limoges, Lion, Puatye
B Eks-Marsel, Amyen, Kan, Lill, Nensi-Mets, Nant, Nitssa, Orlean-Tur, Reyms, Renn, Ruan, Strasburg
C Creteil, Monpellier, Parij, Tuluza, Versal

Boshlangʻich va oʻrta darajalarda oʻquv rejasi davlat, yarim davlat va subsidiyalangan muassasalarni oʻz ichiga olgan har qanday sinfdagi barcha fransuz talabalari uchun bir xil. Biroq, talabalar tanlashi mumkin boʻlgan maxsus boʻlimlar va turli xil variantlar mavjud. Barcha fransuz oʻqituvchilari uchun maʼlumotnoma buletin officiel de l'éducation nationale, de l’enseignement supérieur et de la recherche (BO) boʻlib, unda barcha joriy dasturlar va taʼlim yoʻriqnomalari keltirilgan. U har yili koʻp marta oʻzgartiriladi.[9]

Fransiyada maktabda oʻqish majburiy emas (garchi koʻrsatmalar[10] boʻlsa ham). Fransiya qonunchiligi maktabga borish shart emas, faqat taʼlimni talab qilganligi sababli, oilalar qonunda belgilangan taʼlim standartlariga rioya qilishlari va davlat tomonidan nazorat qilinishi sharti bilan oʻzlari taʼlim berishlari mumkin.

Oʻquv yili[tahrir | manbasini tahrirlash]

Metropolitan Fransiyada oʻquv yili sentabr boshidan iyul oyining boshigacha davom etadi. Maktab taqvimi butun mamlakat boʻylab standartlashtirilgan.[11]

May oyida maktablar imtihonlarni tashkil qilish uchun vaqt kerak (masalan, bakalavr). Fransiya Metropolitanidan tashqarida maktab taqvimi mahalliy rektor tomonidan oʻrnatiladi.

Asosiy dam olish kunlari quyidagilar:

  • Barcha azizlar (la Toussaint), ikki hafta (2012-yildan beri) taxminan oktabr oyining oxiri va noyabr oyining boshi;
  • Rojdestvo (Noël), Rojdestvo kuni va Yangi yil kuni atrofida ikki hafta;
  • qish (hiver), fevral oyining oʻrtalaridan boshlab ikki hafta;
  • bahor (printemps) yoki Pasxa (Pâques), aprel oʻrtalaridan boshlab ikki hafta;
  • yoz (été), iyul boshidan boshlab ikki oy. (oʻrta maktab oʻquvchilari uchun iyun oyining oʻrtalarida).

Boshlangʻich maktab[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻpgina ota-onalar farzandlarini 3 yoshga toʻlganlarida maktabgacha taʼlim muassasasiga (maternelle) yuborishni boshlaydilar. Baʼzilar hatto 2 yoshida kichik boʻlimda (" TPS ") boshlanadi. Maktabgacha taʼlimning dastlabki ikki yili (TPS va kichik boʻlim " PS ") jamiyat hayotiga kirish; bolalar qanday qilib talaba boʻlishni oʻrganadilar va arifmetika haqidagi birinchi tushunchalari bilan tanishadilar, harflarni taniy boshlaydilar, ogʻzaki nutqni rivojlantiradilar va hokazo. Soʻnggi ikki yil maktabgacha taʼlim, moyenne boʻlimi va grande boʻlimi, koʻproq maktabga oʻxshaydi; oʻquvchilar oʻqish, yozish va boshqa matematika bilan tanishadilar.[11]

Bolalar 10-11 yoshgacha 5 yil davomida boshlangʻich maktabda qoladilar.[12]

Oʻrta maktab va oʻrta maktab[tahrir | manbasini tahrirlash]

Parijdagi Litsey Rodin oʻrta maktabi

Majburiy oʻrta va oʻrta maktab fanlari fransuz tili va adabiyoti, tarix va geografiya, chet tili, sanʼat va hunarmandchilik, musiqa taʼlimi, fuqarolik, matematika, fizika, kimyo, texnologiya va jismoniy tarbiya fanlarini oʻz ichiga oladi. Oʻquv rejasi Milliy taʼlim vazirligi tomonidan belgilanadi va Fransiyadagi koʻpgina kollejlar uchun, shuningdek, AEFEga bogʻliq boʻlgan muassasalar uchun amal qiladi. Akademiyalar va alohida maktablar davlat oʻquv dasturida ozgina erkinlikka ega.[13]

Sinflar soni maktabdan maktabga farq qiladi, lekin odatda 20 dan 35 gacha oʻquvchilarni tashkil qiladi.

Boshlangʻich maktabdan keyin ikkita taʼlim bosqichi mavjud:[11]

  • kollej (oʻrta maktab), 11 yoshdan 14 yoshgacha boʻlgan oʻrta taʼlimning birinchi toʻrt yilidagi bolalar uchun.
  • 15 yoshdan 18 yoshgacha boʻlgan bolalar uchun qoʻshimcha oʻrta taʼlimning uch yillik kursini taʼminlovchi litsey ( oʻrta maktab). Talabalar bakalavr (bakalavriat, xalq tilida le bac deb nomlanadi) yoki CAP (Ce rtificat d’aptitude professionnelle) ga tayyorlanadi. Bakalavr oliy maʼlumot olish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri kasbiy hayotga olib kelishi mumkin (bakalavriatning uchta asosiy turi mavjud: umumiy bakalavr, texnologiya bakalavriyati va bakalavr professionnel).
  • Kasbiy darajalarni taqdim etuvchi CFA (centre de formation des apprentis, shogirdlarni oʻqitish markazi)

Xususiy maktablar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiyadagi boshlangʻich va oʻrta xususiy maktablar ikki toifaga boʻlingan:

  • Davlat bilan shartnoma asosidagi xususiy maktablar har bir darajadagi xususiy muassasalardir; Shunday boʻlsa-da, bu maktablarning oʻquvchilari davlat maktablaridagi kabi milliy oʻquv dasturi boʻyicha oʻqiydilar. Xususiy maktablarda oʻqituvchilar xuddi shunday tarzda ishga olinadi va davlat maktablaridagi oʻqituvchilari bilan taxminan bir xil maqomga ega. Ular, shuningdek, bevosita davlat tomonidan ishlaydilar, lekin ular doimiy ravishda tayinlanmaydilar va davlat maktabidagi lavozimga qaytmasliklari mumkin. Fransiyadagi xususiy maktablarning aksariyati shartnoma asosida ishlaydi.
  • Shartnomasiz xususiy maktablar oʻz oʻqituvchilarini bevosita ishga oladilar va oʻz oʻquv dasturlarini oʻqitishlari mumkin; Biroq, davlat hali ham ularning taʼlim standartlarini nazorat qiladi. Ushbu maktablarning aksariyati diniy taʼlim beradi.

Xalqaro taʼlim[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yil yanvar oyi holatiga koʻra, Xalqaro maktablar boʻyicha konsultansiya (ISC)[14] Fransiyani 105 ta xalqaro maktablar roʻyxatiga kiritgan.[15] ISC „xalqaro maktab“ni quyidagi atamalarda belgilaydi: „Agar maktab ingliz tilida soʻzlashuvchi davlatdan tashqarida toʻliq yoki qisman ingliz tilida maktabgacha, boshlangʻich yoki oʻrta maktab oʻquvchilarining har qanday kombinatsiyasiga oʻquv dasturini yetkazib bersa, ISC xalqaro maktabni oʻz ichiga oladi. agar ingliz tili rasmiy tillardan biri boʻlgan mamlakatdagi maktab oʻz milliy oʻquv dasturidan tashqari ingliz tilida oʻquv dasturini taklif qilsa va oʻz yoʻnalishi boʻyicha xalqaro boʻlsa“.[15] Ushbu taʼrif nashrlar, jumladan The Economist tomonidan qoʻllaniladi.[16]

Fransiyada oʻzining xalqaro maktab regulyatori — AEFE (Agence pour l’enseignement français à l'étranger) mavjud.

Oliy maʼlumot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiyadagi oliy taʼlim xalqaro mobillikni osonlashtiradigan boshqa Yevropa mamlakatlari darajasiga mos keladigan uchta darajada tashkil etilgan:Litsenziya Professionnelle (bakalavr darajalari),Magistratura va Doktorlik darajalari.  Litsenziya va magistr semestrlarda tashkil etiladi: Litsenziya uchun 6 ta va magistratura uchun 4 ta.[17][18] Ushbu oʻquv darajalari UE (Unités d’enseignement yoki Modules) ga asoslangan turli xil „parcours“ yoki yoʻllarni oʻz ichiga oladi, ularning har biri maʼlum miqdordagi Yevropa kreditlari (ECTS). Talaba oʻsha kreditlarni toʻplaydi, ular odatda yoʻllar oʻrtasida oʻtkaziladi.  Litsenziya 180 AKTS olgandan keyin beriladi; 120 ta qoʻshimcha kredit olingandan soʻng magistr beriladi.[17][18][19]

Oʻqish xarajatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oliy taʼlim asosan davlat tomonidan moliyalashtiriladi, bu esa oʻqish toʻlovlarining juda pastligiga olib keladi. Yevropa Ittifoqi, EEA, Shveysariya yoki Kvebek fuqarolari uchun yillik toʻlovlar darajasiga (litsenziya, magistratura, doktorantura) qarab yiliga 170 dan 380 evrogacha oʻzgaradi. Shunday qilib, 750-3500 evroga magistr darajasini olish mumkin (5 yil ichida). Boshqa xalqaro talabalar uchun bu toʻlovlar 2,770 dan 3,770 evrogacha. Kam taʼminlangan oilalar talabalari oʻqish yoki darsliklar uchun nominal summani toʻlab, stipendiya olish uchun ariza topshirishlari mumkin va oyiga 450 evrogacha boʻlgan stipendiya olishlari mumkin.

Davlat muhandislik maktablarida oʻqishni universitetlar bilan solishtirish mumkin, ammo biroz yuqoriroq (taxminan €700). Biroq, xususiy muhandislik maktablari uchun yiliga 7000 evroga yetishi mumkin. Xususiy biznes maktablari odatda bakalavr dasturlari uchun yiliga 12 000 evrogacha va magistratura dasturlari uchun 24 000 evrogacha, baʼzi elita institutlari esa 40 000 evro va undan koʻp haq olishlari mumkin.

Fransiyadagi universitetlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiyadagi davlat universitetlari oʻzlari joylashgan yirik shaharlar nomi bilan atalgan, agar bir nechta boʻlsa, undan keyin raqam qoʻyiladi. Masalan, Parijda Parij I dan XIII gacha boʻlgan 13 ta universitet mavjud. Ulardan baʼzilari Parijning oʻzida emas, balki shahar atrofida joylashgan. Bundan tashqari, koʻpgina universitetlar odatda taniqli shaxs yoki maʼlum bir joy nomini olgan norasmiy ismni oldilar. Baʼzan, bu taniqli bitiruvchini sharaflash usulidir, masalan, Strasburgdagi fan universiteti "Université Lui Paster " deb nomlanadi, uning rasmiy nomi esa „Université Strasbourg I“ (2009-yildan beri Strasburgning uchta universiteti mavjud).[19]

Grandes écoles[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiyadagi grandes écoles elita oliy taʼlim muassasalaridir. Ular odatda bitta fan sohasiga qaratilgan (masalan, muhandislik yoki biznes), kichik hajmga ega (odatda yiliga 100 dan 300 tagacha bitiruvchi). Ular nufuzli deb hisoblanadilar,[20][21] va Fransiyaning koʻpchilik olimlari va rahbarlari shu oliy oʻquv yurtini tamomlaganlar.

Milliy reytinglar har yili turli jurnallar tomonidan eʼlon qilinadi.[22][23][24][25] Reytinglar yildan-yilga bir oz farq qilsa-da, eng yaxshi grandes écoles oʻnlab yillar davomida juda barqaror boʻlib kelgan:

  • fan va muhandislik: Écoles Normales Supérieures, Ecole Polytechnique, Mines ParisTech, ISAE-Supaéro, Ponts Paristech va CentraleSupélec ;
  • gumanitar fanlar: uchta Écoles Normales Supérieures va Ecole des Chartes ;
  • biznes: HEC Paris, NEOMA Business School, ESSEC Business School, ESCP Europe, INSEAD, EMLyon, Audencia, Grenoble École de Management, INSEEC va EDHEC;[26][27][28]
  • boshqaruv va siyosiy fanlar: ENA va Fanlar Po.

Oʻqituvchilarni ishga qabul qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bir necha oʻn yillar oldin boshlangʻich maktab oʻqituvchilari Écoles Normalesda taʼlim olishgan va oʻrta maktab oʻqituvchilari " Agrégation " imtihoni orqali ishga qabul qilingan. Vaziyat 1950-yillarda oʻrta maktab oʻqituvchilari uchun CAPES imtihonining kiritilishi va 1990-yillarda " Instituts Universitaires de Formation des Maîtres " (IUFM) institutining kiritilishi bilan rang-baranglashdi, ular Ecoles Supérieures du Professorat et de nomini oldi.

Aniqrogʻi, maktab oʻqituvchilari ikkiga boʻlingan:

  • INSPEda taʼlim olgan boshlangʻich maktab va bolalar bogʻchasi oʻqituvchilari (Professeurs des écoles) odatda „magistr“ (Bac+5) darajasiga ega. Ularning haftalik xizmati haftasiga taxminan 28 soatni tashkil qiladi.
  • Universitetda ham, INSPEda ham taʼlim olgan sertifikatlangan oʻqituvchilar (Professorlar sertifikatlari) „magistr“ darajasiga ega (Bac+5) va Certificat d’Aptitude au Professorat de l’Enseignement du Second degré (CAPES) deb nomlangan tanlov imtihonidan oʻtishlari kerak. maʼlum bir domen. Ularning martabasi odatda martabalarining birinchi yillarida geografik joylashuvini belgilaydi. Ularning aksariyati kollejda (oʻrta maktabda) dars berishadi.
  • Agrégés oʻqituvchilari (Professeurs agrégés) har bir domenda ancha yuqori darajadagi Agrégation deb nomlangan boshqa tanlov imtihonlari orqali ishga olinadi. Ular sertifikatlangan oʻqituvchilar yoki domen boʻyicha kamida „magistr“ (Bac+5) ning tashqi egalari boʻlishi mumkin. Ikkinchi holda, ular INSPEda oʻqitish boʻyicha qoʻshimcha taʼlimda qatnashishlari kerak. Agrégés oʻqituvchilarining maoshi yuqori va haftalik xizmatlari kamaytirilgan. Ularning aksariyati litseyda (oʻrta maktab) dars beradi.

Universitet oʻqituvchilari maxsus komissiyalar tomonidan ishga qabul qilinadi va ular quyidagilarga boʻlinadi:

  • kamida doktorlik darajasiga ega boʻlgan „oʻqituvchilar-tadqiqotchilar“ (enseignants-chercheurs): ular toʻliq xizmat muddati bilan oʻz mutaxassisliklari boʻyicha darslar va tadqiqotlar olib boradilar. Ular yoki Maître de Conférences (katta oʻqituvchilar) yoki professorlar (professorlar). Maître de Conférence PhD talabalari uchun oʻquv direktori boʻlishga ruxsat olish uchun Habilitation à Diriger des Recherches (HDR) (professorlik ishi) nomli koʻrib chiqilgan ishni nashr etishi kerak. HDR oʻz navbatida professor sifatida tayinlanishi kerak. Sof ish haqi oyiga 2300 dan 8800 evrogacha (qoʻshimcha bojlar bilan). Oyiga 4000 evrodan ortiq sof maosh (2011-yil darajasi) juda gʻayrioddiy va kamida etti yil davomida birinchi darajali professor darajasiga ega boʻlgan kichik ozchilik oʻqituvchi-tadqiqotchilar bilan cheklangan, bu kamdan-kam uchraydi. Ikkinchi darajali professorlar va bosh katta oʻqituvchilar (maître de conférence hors classe) uchun mumkin boʻlgan maksimal aniq ish haqi, Fransiya universitetlarida toʻla vaqtli oʻqituvchi-tadqiqotchilarning martaba maqomining tugashi oyiga 3,760 evro (2011) va Guruhning faqat bir nechtasi bu darajaga erisha oladi.
  • Oʻrta maktab oʻqituvchilari oʻzlarining boshlangʻich maktab lavozimlaridan doimiy ravishda universitetda dars berish uchun tayinlanganlar. Ular hech qanday tadqiqot olib borishlari shart emas, balki „oʻqituvchi-tadqiqotchilar“ga qaraganda ikki baravar koʻp dars beradilar. Ular PRAG (professorlar agrégés) va PRCE (professorlar sertifikatlari) deb ataladi. Ularning haftalik xizmati 15 yoki 18 soatni tashkil qiladi. Sof ish haqi oyiga 1400 dan 3900 evrogacha.
  • CPGE oʻqituvchilari odatda „agrégés“ yoki „chair sup“ boʻlib, ularning malakasi va tanlov imtihonlari darajasiga, shuningdek, boshqa omillarga koʻra Umumiy Inspeksiya tomonidan tayinlanadi. Ularning haftalik xizmati haftasiga taxminan 9 soat, yiliga 25 yoki 33 hafta. Aniq toʻlov: 2000 dan 7500 evrogacha (qoʻshimcha soatlar)
  • Fransiya 1800-yillar vositasida oʻz xalqiga taʼlim berish boʻyicha katta faoliyat olib bordi. Shuningdek, 1800-yillarda ular 10-20 yoshdan boshlab 50 000 ga yaqin yosh yigitlarga klassik taʼlim berishdi. Aniqroq boʻladigan boʻlsak, Fransiyada oʻqitishning eng yaxshi koʻtarilishi 1821—1837-yillarga toʻgʻri keldi, ayni paytda shaharlar yangi kollejlar yaratildi. 1837—1867-yillar davomida oʻsish toʻlovi sekinlashdi, chunki hokimiyat aholi gavjum qishloq joylariga etib bordi. Keyinchalik, 1867—1906-yillardagi vositalar yordamida birinchi darajali kollej va oʻqitishni chuqurlashtirishga eʼtibor qaratildi. 1880-yilda Camille Sée ayollar uchun oʻrta maktablarni qoʻshdi, bu esa u oʻrta fakultetni ayollar uchun oʻqitish bosqichini taʼminlaganligi sababli muhim oʻtishga aylandi. 1896-yilda Fransiyada 36 ta shunday kollej mavjud edi.

Din[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davlat maktablarida diniy taʼlim berilmaydi (1801-yil Konkordati boʻyicha Elzas- Mozelda 6 yoshdan 18 yoshgacha boʻlgan talabalar bundan mustasno). Laïcité (dunyoviylik) Fransiya Respublikasining asosiy qoidalaridan biridir.

2004-yil mart oyidagi qarorida Fransiya hukumati prozelitizmning oldini olish va etnik guruhlar oʻrtasida bagʻrikenglik tuygʻusini rivojlantirish maqsadida maktablar va boshqa davlat muassasalarida barcha „koʻzga koʻrinadigan diniy ramzlarni“ taqiqladi. Ayrim diniy guruhlar qonun Fransiya konstitutsiyasi bilan himoyalangan din erkinligiga toʻsqinlik qilayotganini aytib, oʻz qarshiliklarini koʻrsatdi.

Statistika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiya Respublikasida 67 million aholi istiqomat qiladi, ular Fransiya poytaxtining 13 mintaqasida va toʻrtta chet el departamentlarida (2,7 million) yashaydilar. Aholi soni ortib borayotganiga qaramay (yiliga 0,4 foizga), 25 yoshgacha boʻlgan yoshlar salmogʻi kamaymoqda.1970-yillarda 40 % va 1990-yildagi aholini roʻyxatga olish vaqtida 35 % bilan solishtirganda, Metropolitan Fransiyada 19 milliondan kam yoshlar yoki umumiy aholining 32 % tashkil qiladi. Fransiyada aholining sekin qarishi kuzatilmoqda, ammo bu boshqa qoʻshni mamlakatlarga (Germaniya va Italiya kabi) qaraganda kamroq qayd etilgan, ayniqsa hozirda tugʻilishning yillik soni biroz ortib bormoqda.

Oʻn sakkiz million oʻquvchi va talabalar, yaʼni aholining toʻrtdan bir qismi taʼlim tizimida, ularning 2,9 milliondan ortigʻi oliy taʼlimda.[29] Fransiya taʼlim vaziri 2000-yilda 75 000 ta davlat maktablaridan 39 tasi " jiddiy zoʻravonlik ", 300 tasi esa „bir oz zoʻravonlik“ bor ekanligini maʼlum qildi.[30]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Fransiyada akademik baho
  • Chet elda fransuz tilini oʻqitish agentligi (Agence pour l’enseignement français à l'étranger)
  • Campus France (Fransiya oliy taʼlimni rivojlantirish agentligi)
  • Grandes Écoles konferensiyasi (CGE)
  • Komissiya des Titres d’Ingénieur
  • Comité d'études sur les formations d’ingénieurs
  • Fransiya muhandislik maktablari direktorlarining konferensiyasi (Conférence des directeurs des écoles françaises d’ingénieurs (CDEFI))
  • Fransiyada uyda taʼlim
  • Fransiyada ochiq kirish

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „France“. Encyclopaedia Britannica. Qaraldi: 2-noyabr 2019-yil.
  2. ↑ „Compare your country - PISA 2018“.
  3. ↑ „Compare your country - PISA 2018“.
  4. ↑ „TIMSS 1995 Highlights of Results for the Middle School Years“. timss.bc.edu. Qaraldi: 21-avgust 2017-yil.
  5. ↑ „TIMSS 2019 International Reports – TIMSS & PIRLS International Study Center at Boston College“.
  6. ↑ Albert Léon Guérard, French civilization in the nineteenth century(1914) online[sayt ishlamaydi] pp 222-55.
  7. ↑ Keaton, Danielle. Muslim Girls and the Other France: Race, Identity Politics & Social Exclusion. Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 2006 — 112 bet. 
  8. ↑ Keaton, Danielle. Muslim Girls and the Other France: Race, Identity Politics & Social Exclusion. Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 2006 — 116 bet. 
  9. ↑ „Le Bulletin officiel“. Ministère de l'Éducation nationale, de l'Enseignement supérieur et de la Recherche.
  10. ↑ nationale, Ministère de l'Éducation. „Obligation scolaire“ (fr-FR). Ministère de l'Éducation nationale. Qaraldi: 2018-yil 23-may.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Marie Duru-Bellat, „France: permanence and change.“ in Yan Wang, ed. Education policy reform trends in G20 members (Springer, 2013) pp. 19-32.
  12. ↑ „École primaire (maternelle et élémentaire)“. www.service-public.fr.
  13. ↑ H. D. Lewis. The French Education System. Routledge, 1985 — 58 bet. ISBN 0-7099-1683-3. 
  14. ↑ „International School Consultancy Group > Home“. Iscresearch.com. Qaraldi: 2016-yil 7-iyul.
  15. ↑ 15,0 15,1 „International School Consultancy Group > Information > ISC News“. Iscresearch.com. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-iyul.
  16. ↑ „The new local“. The Economist (17-dekabr 2014-yil).
  17. ↑ 17,0 17,1 „La Licence“ (fr). enseignementsup-recherche.gouv.fr (2016-yil 19-iyul). Qaraldi: 2016-yil 19-iyul.
  18. ↑ 18,0 18,1 „Le Master“ (fr). enseignementsup-recherche.gouv.fr (2016-yil 19-iyul). Qaraldi: 2016-yil 19-iyul.
  19. ↑ 19,0 19,1 Ben-David, Joseph and Philip G. Altbach. eds. Centers of Learning: Britain, France, Germany, United States (2nd ed. 2017).
  20. ↑ Understanding the "Grandes Ecoles", qaraldi: 2009-06-07
  21. ↑ „grande école“. French to English translation by CollinsDictionary.com. Collins English Dictionary - Complete & Unabridged 11th Edition. Retrieved 02-noyabr 2012-yil.
  22. ↑ L'Étudiant, Palmarès des grandes écoles de commerce[sayt ishlamaydi].
  23. ↑ L'Étudiant, Palmarès des écoles d’ingénieurs[sayt ishlamaydi].
  24. ↑ Le Figaro, Classement des écoles de commerce.
  25. ↑ L’Usine nouvelle, Palmarès des écoles d’ingénieurs.
  26. ↑ Study.eu. „Study Business in France“. 2021-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  27. ↑ „Classement SIGEM des écoles de commerce | Bloom6“. bloom6.free.fr. Qaraldi: 2016-yil 21-aprel.
  28. ↑ Walker. „The elite business schools of France“ (en). edition.cnn.com. Qaraldi: 2018-yil 21-avgust.
  29. ↑ „Prévisions des effectifs dans l'enseignement supérieur - rentrées 2021 et 2022“ (fr). enseignementsup-recherche.gouv.fr. Qaraldi: 2022-yil 14-yanvar.
  30. ↑ Lichfield, J. (2000, January 27). Violence in the lycees leaves France reeling. The Independent. London.

Qoʻshimcha oʻqish[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Beyker, Donald N. va Patrik J. Harrigan, muharrirlar.Fransuzlarning yaratilishi: Fransiyada taʼlim tarixining hozirgi yoʻnalishlari, 1679-1979 (Waterloo, Ontario: Historical Reflections Press, 1980).
  • Clark, Linda L. „Zamonaviy fransuz taʼlimi tarixiga yondashish: soʻnggi soʻrovlar va tadqiqot qoʻllanmalari“, Fransiya tarixiy tadqiqotlari (1987) 15 # 1 pp. JSTOR da 157-165
  • Korbett, Anne va Bob Mun, muharrirlar. Fransiyada taʼlim: 1981—1995-yillarda Mitteran davridagi uzluksizlik va oʻzgarish (Routledge, 2002)
  • Duru-Bellat, Mari. „Fransiya: doimiylik va oʻzgarish“. Yan Vangda, ed.G20 aʼzolarida taʼlim siyosatini isloh qilish tendentsiyalari (Springer, 2013) pp. 19-32.
  • Duru-Bellat, Mari. „Fransiyada ijtimoiy takror ishlab chiqarishning soʻnggi tendentsiyalari: taʼlimning siyosiy vaʼdalarini qayta koʻrib chiqish kerakmi?“ Taʼlim siyosati jurnali (2008) 23 # 1: 81-95. doi: 10.1080/02680930701754104. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02680930701754104.
  • Fight, HW ed. Qiyosiy taʼlim (1918), AQSh, Angliya, Germaniya, Fransiya, Kanada va Daniyani onlayn taqqoslaydi
  • Harrigan, Patrik. „Fransiyada ayollar oʻqituvchilari va qizlarni maktabga oʻqitish: soʻnggi tarixshunoslik tendentsiyalari“. Fransuz tarixiy tadqiqotlar (1998) 21 # 4: 593-610. onlayn
  • Langan, Elise. „Fransiyada oliy taʼlim siyosatining meʼyoriy taʼsiri“. Xalqaro taʼlim tadqiqotlari jurnali 53 (2012): 32-43.
  • Passow, A. Garri va boshqalar. Milliy vaziyatni oʻrganish: yigirma bitta taʼlim tizimini empirik qiyosiy oʻrganish. (1976) onlayn
  • van Zanten, Agnes va Kler Maksvell. „Fransiyadagi elita taʼlimi va davlat: mustahkam aloqalar va yangi muammolar“. Britaniya taʼlim sotsiologiyasi jurnali (2015). 36#1: 71-94. doi: 10.1080/01425692.2014.968245. [ http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01425692.2014.968245.
  • Van Zanten, Agnes. „Fransiyadagi ishtirokni kengaytirish va uning elita oliy taʼlim sohasiga va taʼlim siyosatiga taʼsiri.“ Taʼlimdagi siyosat va tengsizlik (Springer, 2017) pp. 73-89.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Fransiyada_ta%27lim&oldid=4194007" dan olindi