Fixer

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Fixer (t.m Muharir) — bu boshqa tomon uchun topshiriqlarni bajaradigan yoki boshqalar uchun muammolarni hal qilishda mohir odam. Ushbu atama turli kontekstlarda turli xil maʼnolarga ega. Britaniyada bu atama neytral boʻlib, „muammolarni hal qiladigan va ishlarni bajaradigan odam“ degan maʼnoni anglatadi[1]. Jurnalistikada fiksator — chet davlatda ishlaydigan muxbirning ishini tezlashtiradigan mahalliy shaxs. Amerika ingliz tilida shaxsni xatolarni tuzatuvchi sifatida taʼriflanib, ularning mijozlarining potentsial janjallarini bildirmaslik usullarini va noqonuniy ishchi ma'nosini anglatadi[2]. Jasadlarni yoʻq qiladigan yoki jinoyatning ashyoviy dalillarini „tozalaydigan“ tuzatuvchi odatda tozalovchi deb ataladi. Sportda fiksator — tuzatish uchun (odatda noqonuniy) tadbirlarni amalga oshiradigan, yaʼni sport musobaqasi natijalarini boshqaradigan yoki oldindan tartibga soluvchi shaxs sifatida ham bilish mumkin.

Fasilitator[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fixerlar oʻz maqsadlariga erishish uchun birinchi navbatda daʼvolar va toʻlovlar kabi qonuniy vositalardan foydalanishi yoki noqonuniy faoliyatni amalga oshirishi mumkin. Oq uy chilangarlari Richard Nikson uchun fasiktator sifatida tasvirlangan; Ularning usullari oʻgʻirlik va oʻgʻirlikni oʻrganishni oʻz ichiga olgan[3]. Dalillar yoki jasadlarni yoʻq qilishga ixtisoslashgan tuzatuvchilar " La Femme Nikita " filmidagi Viktor „Tozalovchi“ qahramoni yoki " Brett janglari „ romani “Tozalovchi " mavzusidagi xayoliy Jonatan Quinn kabi „tozalovchilar“ deb ataladi[4].

Britaniyada fiksator biznesni yaxshilash boʻyicha tijorat maslahatchisi boʻlsa, Amerika kontekstida tuzatuvchi koʻpincha qiyin, yashirin yoki yashirin harakatlarni amalga oshiradigan yoki mijozni shaxsiy yoki huquqiy muammolardan xalos qiladigan kuchli shaxsning hamkori hisoblanadi[5][6]. Taʼmirlash ustasi, masalan, amerikalik jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha „inqiroz boʻyicha maslahatchi“ Judi Smit kabi mustaqil boʻlishi mumkin, uning faoliyati 2012-yilda mashhur " „Scandal“ teleseriali uchun ilhom bergan[7]. Odatda, tuzatuvchi bitta ish beruvchi uchun „advokat“ yoki " tansoqchi " kabi nom ostida ishlaydi, bu odatda ular taqdim etayotgan xizmatlar turlarini tavsiflamaydi.

Sport oʻyinlari tuzatuvchisi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sportda, oʻyinchi sport yoki sport musobaqasining oldindan belgilab qoʻyilgan natijasini tuzganida, motivatsiya koʻpincha kelishuvli oʻyinlari boʻladi va Kelishuv natjlari koʻpincha uyushgan jinoyatchilar tomonidan kelishiladi. Masalan, „ Black Sox“ janjalida Beysbolning asosiy ligasi oʻyinchilari qimor oʻyinlari sindikati bilan shugʻullanib, toʻlov evaziga 1919-yilgi Jahon seriyasini yoʻqotishga rozi boʻlishdi[8]. Boshqa bir misolda, 1975-yilda Winter Hill toʻdasining Boston mafiozi Entoni „Semiz Toni“ Ciulla ot poygalarini uloqtirish uchun jokeylarga muntazam ravishda pora beradigan tuzatuvchi sifatida aniqlandi[9][10]. Boshqa insayderlar ham kelishuvchi boʻlishi mumkin, masalan, veterinar Mark Jerard 1978-yil sentabr oyida „ikki zotli zotlarni almashtirish bilan bogʻliq ot poygasi mojarosini uyushtirgani“ uchun firibgarlikda ayblangan[9].

Jurnalistika boʻyicha yordamchi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jurnalistikada muharir — bu xorijlik muxbir yoki mediakompaniya tomonidan hikoyani tartibga solishda yordam berish uchun yollangan kimdir, koʻpincha mahalliy jurnalist. Fixers koʻpincha tarjimon va yoʻl-yoʻriq vazifasini bajaradi va muxbir boshqa hollarda foydalana olmaydigan mahalliy intervyularni tashkil etishga yordam beradi. Ular hikoya uchun maʼlumot toʻplashga yordam beradi va baʼzan natijada hal qiluvchi rol oʻynaydi. Fixerlar kamdan-kam hollarda ishoniladi va koʻpincha oʻzlarini xavf ostiga qoʻyishadi, ayniqsa ular davlat tsenzura qilishni xohlashlari mumkin boʻlgan qonunbuzarliklarni fosh qilish uchun zulmkor hukumatning oqibatlariga duch kelishi mumkin boʻlgan rejimlarda ham faliyat olib boradi[11][12].

Zamonaviy jurnalistikada bu yordamchilar koʻpincha jurnalist uchun muhim qarorlar qabul qiladigan jurnalistlar jamoasida xavfni kamaytiradigan asosiy vositadir. Jurnalist Lori Feuning soʻzlariga koʻra, „Sizda (fikrlovchini) tinglashga vaqtingiz yoʻq“ va tuzatuvchining maslahatiga eʼtibor bermagaydigan har bir kishi „majoziy yoki haqiqiy minani bosadi“[13]. Oxirgi 20 yil davomida toʻqnashuv hududlarida tinch aholidan tortib mahalliy jurnalistlargacha tuzatuvchilari bor edi. Ular kamdan-kam hollarda hisoblab chiqiladi va arzon pul toʻlanadi Global Jurnalistika tadqiqot tarmogʻidan olingan statistik maʼlumotlarga koʻra, tuzatuvchining ish vaqti uchun toʻlanadigan asosiy toʻlov kuniga 50-400 AQSh dollarini tashkil qiladi[13].

Hammaga ochiq tadqiqot maʼlumotlariga asoslangan xaritada 70 dan ortiq mamlakatlardan fiksatorlar va ularning jurnalist hamkasblari ustida olib borilgan turli tadqiqotlar natijasida toʻplangan maʼlumotlarning vizual tasviri koʻrsatilgan. Global Reporting Center tomonidan toʻplangan soʻrovnomada Shimoliy Amerikadan 132, Yevropadan 101, Janubiy Amerika, Afrika va Yevroosiyodan 23, Osiyodan 63 va Avstraliyadan 9 respondent bor edi[14].

Ommaviy madaniyatda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻplab filmlar va bir nechta qoʻshiqlar "Fixer" deb nomlangan va janr sifatida bu atamaning turli maʼnolarini koʻrsatadi. Koʻpincha, ular boshqa birov nomidan noqonuniy harakatlarni amalga oshiradigan shaxs turiga ishora qiladi. Misol uchun, 2008-yilda Britaniyaning "Fixer " teleseriali „mamlakatda avj olgan jinoiy faoliyatni tartibga solish uchun qonundan tashqari harakat qiladigan dindan chiqqan guruh“ haqida edi[15].

  • 1993-yilda suratga olingan "Qaytish joyi yoʻq " filmida farrosh rolida Harvi Ceytel tasvirlangan, u barchani oʻldirishga va topshiriq notoʻgʻri ketganidan keyin jasadlarni yoʻq qilishga chaqirilgan.
  • 1994-yilda suratga olingan „ Pulp Fiction“ filmida Harvi Ceytel taniqli tuzatuvchi va farrosh Uinston Vulf rolida boʻlib, u qahramonlarga jasadni yoʻq qilishga yordam beradi[16].
  • 2000-yildagi " Void Moon " romanining asosiy antagonisti oʻz ish beruvchisining kazinosida sodir boʻlgan qotillikni tozalaydigan va tergov qiladigan yaqin psixotik tuzatuvchidir.
  • BBC Two hujjatli filmi Aleks Polizzi: Fixer Britaniyaning yaxshi maʼnosida tuzatuvchi — muvaffaqiyatsiz bizneslarni aylantirishga yordam beradigan maslahatchi[17].
  • 2000-yilda suratga olingan „Toʻpponcha yoʻli“ filmida Jeyms Kan „Xalta odam“ sifatida tanilgan Jo Sarno sifatida tanilgan.
  • 2007-yilda suratga olingan Maykl Kleyton filmida Jorj Kluni nufuzli advokatlik firmasida ishlaydigan va oʻz aloqalari va huquqiy boʻshliqlar haqidagi bilimlaridan mijozlariga yordam berish uchun foydalanadigan tuzatuvchi rolini oʻynaydi[18].
  • Kanadalik yozuvchi Linden MakIntayrning 2009-yilda mukofotga sazovor boʻlgan „Episkopning odami“ romanida bosh qahramon oʻzini aybdor his qilgan Rim-katolik ruhoniysi va Antigonish yeparxiyasining sobiq tuzatuvchisi Fr. Dunkan MacAskill. Yillar davomida yeparxiya ruhoniylarining notoʻgʻri xatti-harakatlari bilan bogʻliq potentsial janjallarni jimgina hal qilgandan soʻng, Fr. MacAskill oʻzining episkopi tomonidan Yangi Shotlandiya shtatidagi Keyp-Breton orolidagi uzoq qishloq cherkoviga tayinlangan va past profilni saqlashni buyurgan. Oʻzining yangi cherkovida boʻlganida, Fr. MacAskill bolalikdagi doʻstining oʻgʻliga ruhiy maslahat berishni boshlaydi, u oʻgʻlini oldingi cherkov ruhoniysi tomonidan taʼqib qilingan deb gumon qiladi. Bolaning ogʻrigʻidan chuqur taʼsirlangan Fr. MacAskill oʻzining oʻtmishini va bunday holatlarni tuzatuvchi sifatida harakat qilish axloqini jiddiy soʻray boshlaydi. MacIntyrening romani 2007-yilda Antigonish yeparxiyasidagi jinsiy zoʻravonlik mojarosidan ilhomlangan.
  • ABC drama janjalida bosh qahramon Oliviya Pope (Kerri Vashington tomonidan tasvirlangan) siyosiy janjallarni tuzatuvchi va jinoyatlarni tozalaydigan inqirozni boshqarish tashkiloti Papa va Associatesning tuzatuvchisi va rahbari edi. Kerri Vashingtonning qahramoni Oliviya Papa qisman Jorj HV Bush maʼmuriyatining sobiq matbuot yordamchisi Judi Smitga asoslangan boʻlib, u hammuallif produser boʻlib xizmat qiladi[19].
  • Netflix seriyali "Kartalar uyi" da Maykl Kelli siyosatchi Frenk Undervudning tuzatuvchisi Dug Stamper rolini oʻynagan[20].
  • AMC teleserialida Breaking Bad, Jonatan Banks oʻynagan Mayk Ermantraut qahramoni Gustavo Fringning operatsiyalari uchun tozalovchi boʻlib, keyinchalik seriyaning oldingi spinoffi, Better Call Saul rolini qayta tikladi[21].
  • Rey Donovan teleseriali mashhur mijozlar uchun Los-Anjelesda yashovchi fiksator Liev Shriber oʻynagan shu nomdagi personajni kuzatib boradi. Xarakterga Eddi Manniks va Fred Otash kabi turli Gollivud tuzatuvchilari ilhomlangan[22].
  • Aka- uka Koenning 2016-yilgi filmi „ Salom, Qaysar!, 1950-yillardagi Amerika kino sanoatini satirik qiladi va Eddi Manniksning Gollivud studiyasi rahbari va tuzatuvchisi sifatidagi faoliyatidan juda erkin ilhomlangan[23][24] Filmda aktyor Josh Brolin Manniksni[25] gavdalantirdi, u A roʻyxatidagi yetakchi odamni oʻgʻirlab ketish masalasini tinchgina hal qilish uchun kurashayotgan, ayni paytda oʻsha davrdagi haqiqiy Gollivud janjallarining bir nechta oʻylab topilgan joʻnatmalarini saqlab qolish uchun kurashayotgan paytda. tabloidlar. Biroq, bularning barchasi ortida Manniks dindor, agar gunohkor va noanʼanaviy boʻlsa ham, Rim-katolik oilasining ikki farzandi va Konni Manniks (Elison Pill) ismli uy bekasi xotini sifatida tasvirlangan.
  • 2016-yilgi Ruminiya dramasi “Fixer" va 2009-yilgi „ Fixer: The Takeing of Ajmal Naqshbandiy“ hujjatli filmining har biri jurnalistik tuzatuvchilar haqida[26].
  • Ubisoft Watch Dogs videooʻyinida dushman oʻyinchilari tuzatuvchi sifatida tanilgan va oʻyinchilar boshqa oʻyinchilarni yoʻq qilish yoki oʻyinda noqonuniy ishlarni bajarish uchun shartnomalar olishlari mumkin.
  • Shadowrun va Mayk Pondsmitning Cyberpunk kabi bir nechta kiberpunk -tematik stol usti rol oʻyinlarida tuzatuvchilar mijozlar va yollanma ishchilar oʻrtasida vositachilar, „yaxshi aloqada boʻlgan qilichbozlar, kontrabandachilar va oʻz savdolarini qora bozorda qoʻllaydigan axborot brokerlari“[27] yollanma askarlarni ular olishni afzal koʻrgan ishlarga va ular bilan ishlashlari mumkin boʻlgan tarmoqdagi boshqa yollanma askarlarga ulash[28].

Mashhur fixerlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Biznes[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻyin-kulgi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jurnalistika[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Acquitté Kisembe — Kongo Demokratik Respublikasidagi France-Press agentligi (2003-yildan beri bedarak yoʻqolgan)[34]
  • Almigdad Mojalli — Yamandagi mustaqil mustaqil tuzatuvchi/jurnalist (harakat paytida oʻldirilgan, 2016-yil)[35]
  • Baxtiyor Haddod — fransuz muxbiri Stefan Vilnev uchun iroqlik tuzatuvchi (Ikkalasi Mosuldagi jangda halok boʻldi, 2014)[36]
  • Zabihulloh Tamanna — Afgʻonistondagi AQSh Milliy Jamoat radiosi tarjimoni (harakat paytida oʻldirilgan, 2016)[35]
  • Ajmal Naqshbandiy — Afgʻonistondagi jurnalist/fiksator. Tolibon tomonidan oʻldirilgan. (Harakat paytida oʻldirilgan, 2011)[35]
  • Sayid Agha — Afgʻonistonda haydovchi/taxlovchi. Tolibon tomonidan oʻldirilgan. (Harakat paytida oʻldirilgan, 2011)[35]

Uyushgan jinoyatchilik[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Sidney Korshak[37] (Chikago libosi)
  • Arnold Rothstein[38] (Kosher Nostra)
  • Yoshio Kodama[39] (Yakuza)
  • Hisayuki Machii[40] (Yakuza — Tosei-kai)

Siyosat va biznes[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Lucius Cornelius Balbus[41]
  • Roy Cohn[42]
  • Konstantin Kilimnik[43]
  • Keith Schiller[44]

Ijtimoiy munosabatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Diniy[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Seán Patrick O'Malley, Boston arxiyepiskopi[47]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „Definition of 'fixer'“. Collins Dictionary. Qaraldi: 14-dekabr 2018-yil.
  2. „Definition of fixer in English“. Oxford Dictionaries. 2019-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-dekabr 2018-yil.
  3. Garment, Suzanne. „Cohen Makes Nixon's Fixers Look Like Amateurs“. Real Clear Politics (13-aprel 2018-yil). Qaraldi: 14-dekabr 2018-yil.
  4. Battles, Brett. The Cleaner. Random House, 2007. ISBN 978-0-440-24370-0. 
  5. „Definition of 'fixer'“. Collins Dictionary. Qaraldi: 14-dekabr 2018-yil.
  6. „fixer, noun“. Merriam-Webster Dictionary. Qaraldi: 14-dekabr 2018-yil.
  7. McDowell, Jeanne Dorin. „Real 'fixer' behind 'Scandal' steps into spotlight“. Los Angeles Times (24-aprel 2012-yil). Qaraldi: 25-yanvar 2019-yil.
  8. Linder. „The Black Sox Trial: An Account“. University of Missouri, Kansas City (2010). Qaraldi: 22-dekabr 2018-yil.
  9. 9,0 9,1 Swenson, John. „The Sport of Kings Is Full of Scum“. Vice (25-dekabr 2013-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2018-yil.
  10. „The Greatest Race-Fixer Of Them All“ (Wayback Machine saytida 2021-08-23 sanasida arxivlangan), by Stuart Marques, The New York Sun, January 17, 2005. Retrieved January 27, 2019.
  11. Clore, Kathlyn. „10 things journalists should know about fixers: Covering minorities“. European Journalism Centre (4-fevral 2009-yil). 10-aprel 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-mart 2012-yil.
  12. „In Journalism, what is a fixer?“. WiseGeek. Qaraldi: 20-avgust 2014-yil.
  13. 13,0 13,1 Klein. „Fixing the Journalist-Fixer Relationship“ (en-US). Global Investigative Journalism Network (16-noyabr 2017-yil). Qaraldi: 23-aprel 2019-yil.
  14. „Fixing the Journalist-Fixer Relationship“ (en-US). Global Reporting Centre (10-noyabr 2017-yil). Qaraldi: 23-aprel 2019-yil.
  15. „The Fixer (2008)“. Kent Film Office. Qaraldi: 14-dekabr 2018-yil.
  16. Szlasa. „Being Winston Wolfe: 9 Reasons Why 'Pulp Fiction' is the Management Guide Every Indie Filmmaker Needs“. IndieWire (21-mart 2012-yil).
  17. Cumming, Ed. „Alex Polizzi: the Fixer, BBC Two, review“. The Daily Telegraph (31-yanvar 2012-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2018-yil.
  18. Dargis, Manohla. „They Call Him the Fixer in a World That's a Mess“. The New York Times (5-oktabr 2007-yil). Qaraldi: 29-iyul 2021-yil.
  19. Tucker, Neely. „ABC bases 'Scandal' on D.C. insider Judy Smith“. Washington Post (30-mart 2012-yil). 25-noyabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-may 2012-yil.
  20. Stern, Marlow. „'House of Cards' Secret Weapon: Doug Stamper Tells All“. The Daily Beast (12-mart 2015-yil).
  21. Krzyzanowski. „Q&A – Jonathan Banks (Mike "The Cleaner")“. AMC Networks (2010). 2020-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 16-avgust.
  22. Walker. „The real-life Ray Donovans: Fixers behind Tinseltown's dark secrets“. The Independent (16-iyul 2013-yil).
  23. Childs. „Josh Brolin joins George Clooney for Coen brothers' Hail Caesar“. theguardian.com (10-iyun 2014-yil). Qaraldi: 8-fevral 2015-yil.
  24. Blake. „George Clooney's Coen brothers comedy 'Hail, Caesar!' gets February 2016 release“. ew.com (29-oktabr 2014-yil). Qaraldi: 8-fevral 2015-yil.
  25. Bahr. „Josh Brolin to star with George Clooney in Coen brothers' 'Hail, Caesar!'“. ew.com (9-iyun 2014-yil). Qaraldi: 8-fevral 2015-yil.
  26. Catsoulis. „Movie Review – 'Fixer – The Taking of Ajmal Naqshbandi' – Ian Olds Documents an Interpreter's Fate in Afghanistan“. The New York Times (9-mart 2010-yil). Qaraldi: 29-sentabr 2011-yil.
  27. „Cyberpunk Roles: Fixer“. Cyberpunk Central: The Guide. Qaraldi: 15-may 2021-yil.
  28. T.J.L. „What is the difference between a fence and a fixer?“. Role-playing Games Stack Exchange. Qaraldi: 15-may 2021-yil.
  29. „Alex Polizzi: The Fixer“. BBC. Qaraldi: 23-iyun 2020-yil.
  30. „Hotel Inspector Alex Polizzi poached by BBC for new show“. The Daily Telegraph (1-iyul 2011-yil). Qaraldi: 23-oktabr 2011-yil.
  31. Newland, Christina. „The Truth About the Tyrannical Hollywood Fixer Who Inspired 'Hail, Caesar!'“. Vice.com (15-mart 2016-yil). Qaraldi: 23-iyun 2020-yil.
  32. Wood. „Mickey Rooney's amazing sex life“. The Telegraph (7-aprel 2014-yil). Qaraldi: 1-fevral 2015-yil.
  33. 33,0 33,1 33,2 „The real-life Ray Donovans: Fixers behind Tinseltownʼs dark secrets“, by Tim Walker, Independent, July 14, 2013.
  34. Avenue. „The Fixers“ (en). cpj.org. Qaraldi: 23-aprel 2019-yil.
  35. 35,0 35,1 35,2 35,3 Lees, Caroline (1–sentabr 2016–yil). „Under the wires: Local "fixers", who help foreign correspondents on the ground, can face death threats and accusations of being spies after working for international media“. Index on Censorship (inglizcha). 45-jild, № 3. 8–11-bet. doi:10.1177/0306422016670328a. ISSN 0306-4220.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  36. „Third journalist dies after Mosul blast“ (en-GB) (24-iyun 2017-yil). Qaraldi: 23-aprel 2019-yil.
  37. „Sidney Korshak, 88, Dies; Fabled Fixer for the Chicago Mob“, The New York Times, January 22, 1996
  38. Goldstein, Warren. „The Fixer“. The Washington Post (9-noyabr 2003-yil). Qaraldi: 24-iyun 2020-yil.
  39. Weiner, Tim. „C.I.A. Spent Millions to Support Japanese Right in 50's and 60's“. The New York Times (9-oktabr 1994-yil).
  40. Romero, Frances (20–yanvar 2011–yil). „Top 10 Real-Life Mob Bosses“. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam)CS1 maint: date format ()
  41. Everitt, Anthony. Augustus The Life of Rome's First Emperor. Random House, 2007 — 59 bet. ISBN 9780812970586. 29-iyul 2021-yilda qaraldi. 
  42. Scott, A.O.. „'Where's My Roy Cohn?' Review: A Fixer's Progress“. The New York Times (19-sentabr 2019-yil). Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil.
  43. „Russian charged with Trump's ex-campaign chief was key figure in pro-Russia strategy“. CNBC (3-iyul 2018-yil). Qaraldi: 26-yanvar 2018-yil.
  44. Briquelet, Kate. „The Trump Super Fixer Who 'Knows Where All the Bodies Are Buried'“. The Daily Beast (17-aprel 2018-yil). Qaraldi: 24-iyun 2020-yil.
  45. Greenwood, John. „Meet Michael Sitrick: The 'fixer' you call when your reputation is on the line | Financial Post“. Financial Post (19-oktabr 2013-yil).
  46. „Judy Smith, real-life 'fixer' behind 'Scandal,' steps into spotlight“. Los Angeles Times (24-aprel 2012-yil). Qaraldi: 15-dekabr 2012-yil.
  47. The Atlantic: Why Does the Catholic Church Keep Failing on Sexual Abuse?