Falastin nasroniylari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Falastin nasroniylari — (arabcha: مَسِيحِيُّون فِلَسْطِينِيُّون) Falastin davlatining nasroniy fuqarolari. Falastinlik nasroniylar, jumladan Falastinlik qochqinlar, diaspora va toʻliq yoki qisman falastinlik nasroniy nasliga ega boʻlgan odamlarning kengroq taʼrifida bu 2000-yilda butun dunyo boʻylab 500 000 kishiga nisbatan qoʻllanilishi mumkin[1]. Falastin nasroniylari bir qator nasroniy konfessiyalaridan biriga mansub, jumladan Sharqiy pravoslavlik, Sharq pravoslavligi, katoliklik (Sharqiy va Gʻarb marosimlari), Anglikanizm, Lyuteranizm, protestantizmning boshqa tarmoqlari va bowqalar kiradi. Baytlahm universitetidan Bernard Sabellaning hisob-kitoblariga koʻra, butun dunyo boʻylab Falastin aholisining 6 foizi xristian va ularning 56 foizi Falastin hududidan tashqarida yashaydi[2]. Falastin arabining mahalliy lahjasida ham, klassik arab yoki zamonaviy standart arab tilida ham nasroniylar, Nasroniy (arabcha Nazarene soʻzi) yoki Masihiy (arabcha Masih soʻzidan olingan boʻlib, „Masih“ degan maʼnoni anglatadi) deb ataladi[3]. Ibroniycha soʻzlashuvchilar ularni Notsri (shuningdek, Notsri deb ham ataladi) deb atashadi, yaʼni Nosiralik deb aytgan buning sababli esa Nosiradan kelib chiqqan boʻlganligi edi[4].

Demografiya va mazhablar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1922-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]

1922-yilgi Falastin aholini roʻyxatga olishdan boshlab Falastindagi nasroniy mazhablari.

1922-yilgi aholini roʻyxatga olishda Falastinda taxminan 73 000 nasroniy falastinliklar bor edi ulardan: 46% pravoslav, 40% katolik (20% Rim-katolik va 20% Sharqiy katoliklar boʻlgan).

Zamonaviy kun[tahrir | manbasini tahrirlash]

2009-yilda Falastin hududlarida, asosan, Gʻarbiy Sohilda 50 mingga yaqin nasroniy boʻlgan, Gʻazo sektorida esa 3000 ga yaqin xristian boʻlgan[5]. Isroildagi 154 000 nasroniy aholining taxminan 80 foizi arablar, ularning aksariyati oʻzini falastinlik deb bilishadi[5][6][7]. Falastinlik nasroniylarning aksariyati (56 % tashkil etadi) Falastin diasporasida yashaydi[8].

Muqaddas qabrning koʻrinishi, Quddus

Falastinlik nasroniylarning taxminan 50 % Quddus yunon pravoslav cherkoviga tegishli, Sharqiy pravoslavlikning 15 ta cherkovidan biri. Bu jamoa arab pravoslav nasroniylari sifatida ham tanilgan. Bundan tashqari, maronitlar, melkitlar, yakobitlar, xaldeylar, lotin katoliklari, suriya katoliklari, pravoslav koptlar, qibtiy katoliklari, arman pravoslavlari, arman katoliklari, kvakerlar (doʻstlar jamiyati), metodistlar, ashaddiylar, lutsepliklar, lutsiklar, lutsepliklar, eʼtiqodchilar, eʼlonchilar, maronitlar, melkitlar, yakobitlar, kaldeylar, pravoslav koptlari, kopt katoliklari, Nazarene, Xudoning Assambleyalari, Baptistlar va boshqa protestantlar, Iegova Shohidlarining kichik guruhlari bilan bir qatorda, Iso Masihning oxirgi kun avliyolari cherkovi aʼzolari va boshqalar tanilgan.

Quddusdagi anglikan episkopi Suhayl Davani[9] boʻlib, u yepiskop Riah Abu Al Assal oʻrnini egalladi. Yepiskop doktor Munib Yunan Butunjahon lyuteran federatsiyasi prezidenti va Iordaniya va Muqaddas Yerdagi (ELCJHL) Evangelist-lyuteran cherkovining yepiskopi boʻlgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Orqa fon va dastlabki tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Omon qolgan eng qadimgi Masih Pantokrator ikonasi, VI asr, Avliyo Ketrin monastiri[10][11].
XI asr oxiridagi Masihning tasviri.
Quddus xochi.
Quddusdagi nasroniy oilasining uyining ichki koʻrinishi. WH Bartlett tomonidan, taxminan 1850-yil

Rim Yahudiyasidagi birinchi nasroniy jamoalari 30-33-yillarda prefekt Pontiy Pilatning buyrugʻi bilan oʻldirilgan va xochga mixlangan Nosiralik Isoning izdoshlaridan kelib chiqqan, ular oromiy tilida soʻzlashuvchi masihiy yahudiylar va keyinchalik lotin va yunon tillarida soʻzlashuvchi rimliklar va yunonlar boʻlib, ular qisman Suriya-finikiyaliklar, oromiyaliklar, yunonlar, forslar va nabatiylar kabi arablar kabi mintaqalarning oldingi koʻchmanchilarining avlodlari boʻlgan edi[12]. 

Zamonaviy tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baytlahmdagi Nativity cherkovi oldida Rojdestvo arafasida falastinlik nasroniy skautlar (2006-yil).
Baytlahmdagi toʻrtta nasroniy ayol, 1911-yil

Falastin maʼmuriyatida (1994-yilda)[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oilasi (uch avlod) bilan Quddusdan turmushga chiqqan sharqiy pravoslav ruhoniysi, taxminan 1893-yil

Xristian emigratsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

20-iyul kuni Karmel togʻidagi Stella Maris monastirida 1948 yil oldingi Elias bayramini nishonlash

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Arab nasroniylari
  • Isroilning arab fuqarolari: nasroniylar
  • Isroilda nasroniylik
  • Falastinning demografik tarixi (mintaqa)

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Farsoun, Samih. Culture and Customs of the Palestinians, 2004. 
  2. ↑ Bernard Sabella. „Palestinian Christians: Challenges and Hopes“. Bethlehem University. 2010-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-aprel 2004-yil.
  3. ↑ Chad Fife Emmett. Beyond the Basilica:Christians and Muslims in Nazareth. University of Chicago Press, 1995 — 74 bet. ISBN 0-226-20711-0. 
  4. ↑ Bromiley, Geoffrey W., "Nazarene, " The International Standard Bible Encyclopedia: K-P, pp. 499-500.
  5. ↑ 5,0 5,1 „FACTBOX – Christians in Israel, West Bank and Gaza“. Reuters (10-may 2009-yil). Qaraldi: 11-yanvar 2014-yil.
  6. ↑ „Opinion: They're Palestinians, not 'Israeli Arabs'“. Los Angeles Times (27-mart 2015-yil).
  7. ↑ „Arab Israeli Village Celebrates Chechnya Roots“. The Forward.
  8. ↑ Sabella. „Palestinian Christians: Challenges and Hopes“. Al-Bushra (12-fevral 2003-yil). 2010-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-yanvar 2014-yil.
  9. ↑ See. „Suheil Dawani enthroned as Anglican Bishop of Jerusalem“. Come And See.
  10. ↑ God’s Human Face: The Christ-Icon by Christoph Schoenborn 1994 ISBN 0-89870-514-2 p. 154
  11. ↑ Sinai and the Monastery of St. Catherine by John Galey 1986 ISBN 977-424-118-5 p. 92
  12. ↑ Theissen, G. Sociology of early Palestinian Christianity. Fortress Press, 1978 — 1 bet. ISBN 978-0-8006-1330-3.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Falastin_nasroniylari&oldid=4215634" dan olindi