FIFA Jahon Chempionati 2018

Ishoratlarni tahrirla
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
2018 FIFA World Cup
Чемпионат мира по футболу FIFA 2018
Chempionat mira po futbolu FIFA 2018
Fayl:FIFA World Cup 2018 Logo.svg
Umumiy maʼlumotlar
Mezbon davlat Russia
Sana 14 June – 15 July
Jamoalar 32 (5ta konfederatsiyadans)
Bellashuv joylari 12 (11ta shaharda)
Yakuniy natijalar
Chempionlar [[File:{{{flag alias-1974}}}|23x15px|border |alt=|link=]] Fransiya (2chi marta)
2-oʻrin  Xorvatiya
3-oʻrin  Belgiya
4-oʻrin  Angliya
Statistika
Oʻyinlar soni 64
Gollar soni 169 (har o′yinda o′rtacha 2.64ta)
Muxlislar soni 3 031 768 (har o′yinda o′rtacha 47 371ta)
Toʻpurar(lar) Angliya Harry Kane (6 goals)
Eng yaxshi oʻyinchi Xorvatiya Luka Modrić
Eng yaxshi yosh oʻyinchi Fransiya Kylian Mbappé
Eng yaxshi darvozabon Belgiya Thibaut Courtois
← 2014
2022 →

2018-yilgi FIFA Jahon chempionati 2018-yil 14-iyundan 15-iyulga qadar Rossiyada boʻlib oʻtgan erkaklar terma jamoalari oʻrtasidagi xalqaro futbol turniri boʻldi. Bu har toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladigan 21-futbol boʻyicha jahon chempionati edi. Bu chempionat Yevropada oʻn birinchi marta, Sharqiy Yevropada esa birinchi marta oʻtkazildi. Bu turnir mezbon davlatga 14,2 milliard dollardan ziyodga tushdi, bu esa hozirgi kunga qadar eng qimmat jahon chempionati hisoblanadi[1][2].

Turnir bosqichida 32 ta jamoa ishtirok etdi, ulardan 31 tasi saralash bahslarida qatnashdi, Rossiya esa mezbon davlat sifatida avtomatik tarzda saralashdan oʻtdi. 32 nafardan 20 nafari 2014-yilgi musobaqada ishtirok etgan, Islandiya va Panamaning esa Jahon chempionatidagi ilk ishtiroki edi. 64 ta oʻyin 11 ta shaharning 12 ta maydonlarida boʻlib oʻtdi. Amaldagi chempion boʻlgan Germaniya 1938-yildan beri birinchi bor guruh bosqichida oʻz ishtirokini yakunladi. Mezbon davlat Rossiya chorak finalgacha yetib bordi. Finalda Fransiya 15-iyul kuni Moskvadagi "Luzhniki" stadionida Xorvatiya bilan oʻynadi. Oʻyinda Fransiya 4:2 hisobida gʻalaba qozonib, ikkinchi jahon chempionligini qoʻlga kiritdi.

Xorvatiyalik futbolchi Luka Modric turnirning eng yaxshi futbolchisi deb topilib, „Oltin toʻp“ni qoʻlga kiritdi. „Oltin butsa“ni esa oltita goli bilan angliyalik Harry Kane qoʻlga kiritdi. Belgiyalik Thibaut Courtois eng yaxshi oʻyin koʻrsatgan darvozabonga topshiriladigan „Oltin qoʻlqop“ga loyiq koʻrildi. Taxminan 3 millionga yaqin muxlislar turnir davomidagi oʻyinlarga tashrif buyurishdi.

Mezbon tanlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asosiy maqola: Live It Up (Nicky Jam song)
2010-yil 2-dekabr kuni Rossiyaning tender xodimlari 2018-yilgi Jahon chempionatining Rossiyaga topshirilishini nishonlamoqda.
Prezident Vladimir Putin 2017-yil 9-sentabr kuni Moskvada boʻlib oʻtgan turnirdan oldingi marosimda FIFA Jahon chempionati kubogini namoyish qilmoqda.
100 rubllik esdalik banknotasida 2018-yilgi futbol boʻyicha Jahon chempionati aks ettiriladi. Unda sovet darvozaboni Lev Yashin surati mavjud edi.

2018-va 2022-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionati turnirlarini oʻtkazish boʻyicha tender jarayoni 2009-yil yanvar oyida boshlangan va milliy assotsiatsiyalar 2009-yil 2-fevralgacha oʻz nomzodlliklarini roʻyxatdan oʻtkazishlari kerak edi. Dastlab, 2018-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatiga toʻqqiz mamlakat ariza bergan, biroq Meksika keyinchalik jarayondan chiqib ketgan va Indoneziya hukumati taklifni qoʻllab-quvvatlash uchun xat taqdim eta olmaganidan soʻng, 2010-yil fevralida Indoneziyaning taklifi FIFA tomonidan rad etilgan. Tender jarayonida UEFAga aʼzo boʻlmagan qolgan uchta davlat (Avstraliya, Yaponiya va Amerika Qoʻshma Shtatlari) asta-sekin 2018-yilgi takliflaridan voz kechdi. Shunday qilib, 2018-yilgi FIFA Jahon chempionati uchun toʻrtta taklif bor edi, ulardan ikkitasi qoʻshma takliflar edi: Angliya, Rossiya, Gollandiya/Belgiya va Portugaliya/Ispaniya.

22 aʼzodan iborat FIFA Ijroiya qoʻmitasi 2010-yil 2-dekabrda Zurichda yigʻilib, ikkala turnir mezbonlarini tanlash uchun ovoz berdi. Ovoz berishning ikkinchi bosqichida Rossiya 2018-yil mezboni boʻlish huquqini qoʻlga kiritdi. Portugaliya/Ispaniya ikkinchi, Belgiya/Gollandiya uchinchi boʻldi. Ikkinchi turnirga mezbonlik qilishga daʼvogar boʻlgan Angliya birinchi bosqichdayoq musobaqadan chiqib ketdi.

Ovoz berish natijalari:

Mezbonlik tanlovi tanqidi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiyaning mezbon sifatida tanlanishi munozarali edi. Masalalar orasida rus futbolidagi irqchilik darajasi, Rossiya hukumati tomonidan inson huquqlarining buzilishi va Rossiya jamiyatida LGBT vakillariga nisbatan kamsitishlar bor edi. Rossiyaning Ukrainadagi davom etayotgan mojaroga aralashuvi, ayniqsa , Qrimning anneksiya qilinishi ortidan, turnirni boshqa joyga koʻchirish ehtimolligiga sabab boʻldi. 2014-yilda FIFA prezidenti Sepp Blatter „Jahon chempionati Rossiyaga berildi va biz oʻz ishimizni davom ettirmoqdamiz“, deb aytgan edi.

Tender jarayonlaridagi korrupsiya, Rossiya terma jamoasi va FIFA aʼzolari tomonidan 2018 va 2022-yilgi jahon chempionatlari uchun korrupsiya bilan bogʻliq xavotirlar Angliya futbol federatsiyasining musobaqani boykot qilish bilan tahdid qilishiga olib keldi. Ular Ijroiya qoʻmitasining toʻrt aʼzosi Angliyaga ovoz berish uchun pora soʻraganini daʼvo qilishdi va Sepp Blatter Rossiya gʻalaba qozonishi ovoz berishdan oldin maʼlumligini aytdi. FIFA korrupsiya ayblovlarini tekshirish va hisobot tayyorlash uchun amerikalik advokat Michael J. Garsiani tayinladi. Hisobot hech qachon eʼlon qilinmagan boʻlsa-da, FIFA germaniyalik sudya Hans-Joachim Eckert tomonidan aniqlangan 42 sahifalik xulosalarini eʼlon qildi. Eckertning xulosasi Rossiya va Qatarni har qanday qonunbuzarlikdan chetda deb taʼkidladi, ammo tanqidchilar unga toʻliq ishonishmadi. Qarama-qarshilik tufayli FA Eckertning Rossiyani aybdan ozod qilishini qabul qilishdan bosh tortdi. Greg Dyke ishni qayta koʻrib chiqishga chaqirdi, David Bernstein esa jahon chempionatini boykot qilishga chaqirdi. Garsia bu xulosani „moddiy jihatdan toʻliq emas“ va „faktlar va xulosalar notoʻgʻri koʻrsatilgan“ deb tanqid qildi va FIFAning Apellyatsiya qoʻmitasiga murojaat qildi. Qoʻmita uning apellyatsiyasini koʻrib chiqishdan bosh tortdi, shuning uchun Garsia FIFAning xatti-harakatidan norozilik bildirish uchun isteʼfoga chiqdi va bunga „rahbariyatning etishmasligi“ va Eckertning mustaqilligiga ishonch yoʻqligi sabab boʻldi.

2015-yil 3-iyun kuni FBI federal hokimiyat organlari 2018 va 2022-yilgi jahon chempionatlari uchun tender va sovrinlarni topshirish jarayonlarini tekshirayotganini tasdiqladi. 2015-yil 7-iyun kuni eʼlon qilingan intervyusida FIFAning Audit va qoidalarga rioya qilish qoʻmitasi rahbari Domenico Scala „Agar Qatar va Rossiyaga mukofotlar faqat sotib olingan ovozlar tufayli kelganiga dalil boʻlsa, mukofotlar bekor qilinishi mumkin“, dedi. Wales shahzodasi William va Buyuk Britaniyaning sobiq bosh vaziri David Cameron FIFA vitse-prezidenti Chung Mong-joon bilan uchrashuvda ishtirok etdi, unda 2018-yilda boʻlib oʻtadigan jahon chempionatiga mezbonlik qilish huquqi Angliya tomoniga berilishi muhokama qilindi.

Jamoalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Saralash[tahrir | manbasini tahrirlash]

FIFA Jahon chempionati tarixida birinchi marta saralash bosqichida ishtirok etish uchun ariza topshirish huquqiga ega boʻlgan barcha davlatlar — avtomatik ravishda mezbon Rossiyadan tashqari, FIFAga aʼzo boʻlgan 209 assotsiatsiya ariza berdi. Keyinroq Zimbabve va Indoneziya dastlabki oʻyinlarini oʻtkazmasdan diskvalifikatsiya qilindi, 2016-yil 13-mayda saralash bosqichi qur’a tashlash marosimidan soʻng, Yevropa saralashi boshlanishidan oldin FIFAga qoʻshilgan Gibraltar va Kosovo ham musobaqaga kirishdi. Turnirdagi oʻrinlar qitʼa konfederatsiyalariga ajratildi, bu joy 2014-yilgi Jahon chempionatidagidan farq qilmadi. Sharqiy Timor va Mongolia oʻrtasidagi birinchi saralash oʻyini 2015-yil 12-mart kuni OFK saralash bosqichi doirasida Dilida boshlandi va asosiy saralash uchun qur’a tashlash marosimi 2015-yil 25-iyulda Peterburgdagi Strelna hududida, Konstantinovsky saroyida boʻlib oʻtdi

2018-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatida ishtirok etish huquqini qoʻlga kiritgan 32 mamlakatdan 20 tasi 2014-yilgi turnirda ham ishtirok etgandi. Islandiya ham, Panama ham birinchi marta saralashdan oʻtgan holda, aholi soni boʻyicha jahon chempionatiga chiqqan eng kam davlatga aylandi. Kamida uchta turnirda ishtirok eta olmaganidan soʻng qaytgan boshqa jamoalar qatoriga quyidagilar kiradi: Misr 1990-yilda, Marokash 1998-yilda, Peru 1982-yilda va Senegal 2002-yilda oxirgi marta qatnashgan edi. Birinchi marta Shimoliy Afrikaning uchta mamlakati (Daniya, Islandiya va Shvetsiya) va toʻrtta arab davlati (Misr, Marokash, Saudiya Arabistoni va Tunis) Jahon chempionatiga yoʻllanma oldi.

Saralashdan oʻta olmagan mashhur jamoalar qatoriga quyidagilar kiradi: toʻrt karra jahon chempioni Italiya (1958-yildan beri birinchi marta), ular chorak finalchi Shvetsiya tomonidan pley-off bosqichida magʻlubiyatga uchragan va saralashdan oʻta olmagan eng yuqori oʻrinni egallagan jamoa edi, Gollandiya, ular uch karra finalchi va 2014-yilda uchinchi oʻrinni egallagan va soʻnggi uchta jahon chempionatiga yoʻllanma olgan edi. Undan tashqari, toʻrt marta qitʼa chempioni, 2017-yilgi Afrika Millatlar Kubogi gʻolibi Cameroon, ikki karra „Copa America“ gʻolibi va 2017-yilgi Konfederatsiyalar kubogi finalchisi Chili, 2016-yilgi OFC Millatlar Kubogi gʻolibi Yangi Zelandiya va 2017-yilgi KONKAKAF Oltin Kubogi chempioni AQSh (1986-yildan beri birinchi marta) ham saralashdan oʻta olmadi. Yana bir muhim saralash seriyalari Ghana va Kot-d’Ivuar boʻlib, ikkalasi ham oldingi uchta turnirda qatnashish huquqini qoʻlga kiritgan. Eng past oʻrinni egallagan jamoa esa mezbon Rossiya boʻldi.

Eslatma: Qavslar ichidagi raqamlar turnir vaqtida FIFA Jahon reytingidagi oʻrinlarni bildiradi[3].

Qur’a[tahrir | manbasini tahrirlash]

Italiyalik jahon chempioni Fabio Cannavaro Moskvadagi JCh-2018 qur’a tashlash marosimida

Qur’a tashlash marosimi 2017-yil 1-dekabr kuni Moskvadagi Davlat Kreml saroyida soat 18:00 da boʻlib oʻtdi. 32 ta jamoa 4ta savatga boʻlindi, natijada sakkizta guruh hosil boʻldi.

Qur’a tashlash uchun jamoalar FIFA tomonidan 2017-yil oktabr oyidagi Jahon reytingi asosida toʻrtta savatga ajratildi. Birinchi potda mezbon Rossiya (avtomatik ravishda A1 pozitsiyasiga tayinlangan) va eng yaxshi yettita jamoa joy olgan. Ikkinchi potda keyingi eng yaxshi sakkizta jamoa bor edi va uchinchi va toʻrtinchi potlar shu koʻrinishda davom etdi. Bu avvalgi qur’alardan farq qildi, oʻshanda faqat birinchi pogʻona FIFA reytingiga, qolgan savatlar esa geografik jihatlarga asoslangan edi. Biroq, bir xil konfederatsiya jamoalari hali ham guruh bosqichida bir-biriga qarshi duch kelishmadi, faqat UEFAning har bir guruhida ikkitadan jamoa boʻlishi mumkin edi. Qur’a uchun savatlar quyida koʻrsatilgan[4].

1-qozon 2-qozon 3-qozon 4-qozon
 Rossiya</img> Rossiya (H) (65)  Ispaniya</img> Ispaniya (8)  Daniya</img> Daniya (19)  Serbiya</img> Serbiya (38)
 Germaniya</img> Germaniya (1)  Peru</img> Peru (10)  Islandiya</img> Islandiya (21)  Nigeriya</img> Nigeriya (41)
 Braziliya</img> Braziliya (2)   Shveysariya</img>  Shveysariya (11)  Kosta Rika</img> Kosta Rika (22)  Avstraliya</img> Avstraliya (43)
 Portugaliya</img> Portugaliya (3)  Angliya</img> Angliya (12)  Shvetsiya</img> Shvetsiya (25)  Yaponiya</img> Yaponiya (44)
 Argentina</img> Argentina (4)  Kolumbiya</img> Kolumbiya (13)  Tunis</img> Tunis (28)  Marokash</img> Marokash (48)
 Belgiya</img> Belgiya (5)  Meksika</img> Meksika (16)  Misr</img> Misr (30)  Panama</img> Panama (49)
 Polsha</img> Polsha (6)  Urugvay</img> Urugvay (17)  Senegal</img> Senegal (32)  Janubiy Koreya</img> Janubiy Koreya (62)
 Fransiya</img> Fransiya (7)  Xorvatiya</img> Xorvatiya (18)  Eron</img> Eron (34) Andoza:Country data SAU</img>Andoza:Country data SAU (63)

Tarkiblar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dastlab, har bir jamoa 30 nafar futbolchidan iborat dastlabki tarkibni eʼlon qilishi kerak edi, biroq 2018-yilning fevralida bu raqam 35 nafarga oshirildi. Dastlabki tarkibdan jamoa 23 nafarini (ulardan 3 nafari darvozabon boʻlishi kerak) 4-iyunga qadar tanlashi lozim edi. Yakuniy tarkibdagi oʻyinchilar jamoaning birinchi oʻyini boshlanishiga 24 soat qolganda jiddiy jarohat olgani uchun almashtirilishi mumkin edi. Bu oʻrinbosarlarning dastlabki tarkibga kiritilishi shart emas edi[5]

35 nafar oʻyinchidan iborat dastlabki tarkibga kiritilgan futbolchilar uchun 2018-yilning 21-mayidan 27-mayiga qadar dam olish vaqti belgilangan edi, 2018-yil 26-may kuni boʻlib oʻtgan UEFA Chempionlar ligasi finaliga jalb qilinganlar bundan mustasno.

Hakamlik qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yil 29-mart kuni FIFA oʻyinlarni nazorat qilish uchun tanlangan 36 nafar hakam va 63 nafar yordamchi hakamlar roʻyxatini eʼlon qildi. 2018-yil 30-aprelda FIFA turnirda faqat shu maqomda ishlagan 13 nafar videoyordamchi hakamlar roʻyxatini ham eʼlon qildi.

Saudiya Arabistoni hakami Fahad Al-Mirdasi 2018-yil 30-may kuni kelishilgan oʻyinlar tufayli oʻzining ikki yordamchi hakami, hamyurtlari Mohammed Al-Abakry va Abdulah Al-Shalwai bilan birga musobaqadan chetlatildi. Yangi hakam tayinlanmadi, biroq ikki yordamchi hakam — Birlashgan Arab Amirliklaridan Hasan Al Mahri va yaponiyalik Hiroshi Yamauchi roʻyxatga qoʻshildi. Keniyalik yordamchi hakam Marwa Range ham BBC ganalik jurnalist tomonidan poraxoʻrlik mojarosiga aloqador boʻlgan tergovni eʼlon qilganidan soʻng oʻz lavozimini tark etdi.

Video yordamchi hakamlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yil 16-mart kuni Xalqaro futbol assotsiatsiyasi kengashining videoyordamchi hakamlarni (VAR) oʻyin qonunchiligiga (LOTG) kiritish toʻgʻrisidagi qaroridan koʻp oʻtmay, FIFA Kengashi birinchi marta VARdan FIFA Jahon kubogi turnirida foydalanishni maʼqullash boʻyicha koʻp kutilgan qadamni tashladi.

Barcha oʻyinlar uchun VAR operatsiyalari Moskvadagi yagona shtab-kvartirasidan boshqarildi, u oʻyinlarning jonli videosini oldi va maydondagi hakamlar bilan radio aloqada boʻldi. VAR bilan bogʻliq maʼlumotlarni teleradiokompaniyalarga yetkazish uchun tizimlar mavjud edi va stadionlarning katta ekranlarida tomoshabinlar uchun ham vaziyatlar namoyish etildi.

VAR bir nechta oʻyinlarga sezilarli taʼsir koʻrsatdi. 2018-yil 15-iyun kuni Diego Costaning Portugaliya darvozasiga kiritgan goli jahon chempionatida VAR qarori asosidagi birinchi gol boʻldi. VAR qarori natijasida birinchi penalti Fransiya foydasiga 16-iyun kuni Avstraliyaga qarshi oʻyinda belgilandi va Antoine Griezman oʻyinda gol kiritdi. Turnirda rekord miqdorda penalti belgilandi, bu hodisa qisman VAR bilan bogʻliq edi. Umuman olganda, yangi texnologiya sharhlovchilar tomonidan ham maqtovga sazovor boʻldi, ham tanqid qilindi. FIFA musobaqaning birinchi haftasidan keyin VAR qoʻllanilishi muvaffaqiyatli boʻlganini eʼlon qildi.

Shaharlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiya mezbon shaharlarni taklif qildi: Kaliningrad, Qozon, Krasnodar, Moskva, Nijniy Novgorod, Rostov-Don, Sankt-Peterburg, Samara, Saransk, Sochi, Volgograd, Yaroslavl va Yekaterinburg . Tanlangan har bir shahar Yevropa Rossiyasida joylashgan edi (Yevropa-Osiyo chegarasiga juda yaqin joylashgan Yekaterinburg bundan mustasno). Takliflarni baholash hisobotida shunday deyilgan: „Rossiya 13 ta mezbon shahar va 16 ta stadionni taklif qiladi, bu esa FIFAning minimal talabidan oshib ketadi. 16 ta stadiondan uchtasi taʼmirlanadi, 13 tasi yangidan quriladi“

2011-yil oktabr oyida Rossiya stadionlar sonini 16 tadan 14 taga qisqartirdi. Moskvada taklif etilayotgan Podolsk stadioni qurilishi viloyat hukumati tomonidan bekor qilindi. Shuningdek, poytaxtdagi „ Otkritie Arena“ birinchi quriladigan „Dinamo“ stadioni bilan raqobatlashdi.  

Qabul qiluvchi shaharlarning yakuniy tanlovi 2012-yil 29-sentabrda eʼlon qilindi. Shaharlar soni yana 11 taga, stadionlar soni esa 12 taga qisqartirildi, chunki Krasnodar va Yaroslavl yakuniy roʻyxatdan chiqarib tashlandi. Turnir uchun foydalanilgan 12 ta stadiondan uchtasi (Luzhniki, Yekaterinburg va Sochi) keng qamrovli rekonstruksiya qilindi, qolgan toʻqqiztasi esa butkul yangilandi. Umumiy hisobda turnirni oʻtkazish uchun 11,8 milliard dollar sarflandi.

Sepp Blatter 2014-yil iyul oyida Rossiyada musobaqalar oʻtkaziladigan joylarning tugallanishi bilan bogʻliq xavotirlarni hisobga olib, turnir oʻtkaziladigan joylar soni 12 tadan 10 taga qisqartirilishi mumkinligini aytgan edi. U,shuningdek, „Biz Janubiy Afrikadagi bitta, ikkita va hatto uchta stadiondagidek vaziyatga tushib qolmaymiz“, deb aytgandi.

2017-yil yanvar oyida Yekaterinburg markaziy stadionini rekonstruksiya qilish jarayoni

2014-yil oktabr oyida Rossiyaga birinchi rasmiy tashrifi chogʻida FIFA taftish qoʻmitasi va uning rahbari Chris Unger Sankt-Peterburg, Sochi, Qozon va Moskvaning har ikkala joyiga tashrif buyurishdi. Ular taraqqiyotdan mamnun edilar. 2015-yil 8-oktabr kuni FIFA va mahalliy tashkiliy qoʻmita turnir davomida foydalaniladigan stadionlarning rasmiy nomlarini kelishib oldi. Oʻn ikkita stadiondan Moskvadagi „Luzhniki“ va „Saint-Petersburg“ stadionlari — Rossiyadagi ikkita eng katta stadionlar edi va ikkalasi ham yettita uchrashuvga mezbonlik qildi. Sochi, Qozon, Nijniy Novgorod va Samarada oltita oʻyin, jumladan, chorak final uchun bittadan oʻyin boʻlib oʻtgan boʻlsa, Moskvadagi „Spartak“ stadioni va Rostov-Don shaharlarida beshta oʻyin, jumladan, 1/8 final bosqichi uchun bittadan oʻyin oʻtkazildi. Volgograd, Kaliningrad, Yekaterinburg va Saransk har birida toʻrttadan oʻyin oʻtkazgan boʻlsa-da, birorta ham pley-off bosqichi oʻyinlari u yerlarda oʻtkazilmadi.

Stadionlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Exterior of Otkrytie Arena

Rossiyaning oʻn bir shahridagi oʻn ikkita stadion FIFA Jahon chempionati uchun qurildi va taʼmirlandi. 2010-yil (Rossiya mezbon deb eʼlon qilinganida) va 2018-yillar oraligʻida 12 ta stadiondan toʻqqiztasi yangidan qurilgan va qolgan uchtasi turnir uchun taʼmirlangan.

  • Kaliningrad: Kaliningrad stadioni (yangi). Birinchi qoziqlar 2015-yil sentyabr oyida erga tushirilgan. 2018-yilning 11-aprelida u oʻzining ilk uchrashuvini oʻtkazdi.
  • Qozon: Qozon Arena (yangi). Stadion 2013-yilgi yozgi Universiada oʻyinlari uchun qurilgan. Oʻshandan beri u 2015-yilda suv sporti boʻyicha jahon chempionati va 2017-yil FIFA Konfederatsiyalar kubogiga mezbonlik qilgan. U Qozonning „Rubin“ klubi uchun uy arenasi boʻlib xizmat qiladi.
  • Moskva: „Luzhniki“ stadioni (qattiq taʼmirlangan). Mamlakatdagi eng katta stadion, 2013-yilda taʼmirlash uchun yopilgan. U 2017-yilning noyabr oyida foydalanishga topshirilgan.
  • Moskva: „Spartak“ stadioni (yangi). Ushbu stadion oʻz nomi bilan atalgan "Spartak Moskva" klubining uy arenasidir. FIFA talablariga koʻra, JCh 2018 vaqtida u odatdagi nomi Otkritie Arena oʻrniga „Spartak“ stadioni deb atalgan. U oʻzining birinchi oʻyinini 2014-yil 5-sentyabrda oʻtkazdi.
  • Nijniy Novgorod: Nijniy Novgorod stadioni (yangi). Ushbu stadionning qurilishi 2015-yilda boshlangan va 2017-yil dekabrida yakunlangan
  • Rostov-na-Donu: Rostov Arena (yangi). Stadion Donning chap qirgʻogʻida joylashgan. Qurilish 2017-yil 22-dekabrda yakunlandi.
  • Sankt-Peterburg: Sankt-Peterburg stadioni (yangi). Ilgari Kirov stadioni egallagan maydon tozalanganidan keyin qurilish 2007-yilda boshlangan. Loyiha rasman 2016-yil 29-dekabrda yakunlandi U 2017-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogi oʻyinlarini oʻtkazgan va UEFA Yevro 2020 oʻyinlarini oʻtkazish joyi sifatida xizmat qilgan.
  • Samara: Samara Arena (yangi). Qurilish rasman 2014-yil 21-iyulda boshlangan va 2018-yil 21-aprelda yakunlangan.
  • Saransk: Mordoviya Arena (yangi). Saranskdagi stadion 2012-yilda Butunrossiya Spartakiadasi ochilishi vaqtida foydalanishga topshirilishi rejalashtirilgan edi, ammo reja qayta koʻrib chiqildi. Ochilish 2017-yilga koʻchirildi. 2018-yil 21-aprel kuni arenada birinchi oʻyin boʻlib oʻtdi.
  • Sochi: „Fisht“ stadioni (ozgina yangilangan). Ushbu stadionda 2014-yilgi Qishki Olimpiya oʻyinlarining ochilish va yopilish marosimlari boʻlib oʻtdi. Shundan soʻng u 2017-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogi va 2018-yilgi jahon chempionatiga tayyorgarlik doirasida qayta taʼmirlandi.
  • Volgograd: Volgograd Arena (yangi). Asosiy Volgograd arenasi buzib tashlangan Markaziy stadion maydonida, Mamayev Kurgan yodgorlik majmuasi etagida qurilgan. 2018-yil 3-aprelda foydalanishga topshirilgan[6].
  • Yekaterinburg: Ekaterinburg Arena (qattiq taʼmirlangan). Yekaterinburgdagi „Markaziy“ stadion futbol boʻyicha jahon chempionati uchun qayta taʼmirlandi. Uning stendlari 35 000 tomoshabinga moʻljallangan. Taʼmirlash loyihasi 2017-yil dekabr oyida yakunlandi.
Moskva Sankt-Peterburg Sochi, Krasnodar oʻlkasi
"Lujniki" stadioni Otkritie Arena



(Spartak Stadium) 		Krestovskiy stadioni



(Saint Petersburg Stadium) 		Fisht Olimpiya stadioni



(Fisht Stadium)
Imkoniyat: 78 011 Imkoniyat: 44 190 Imkoniyat: 64 468 Imkoniyat: 44 287
Стадион Лужники (29 марта 2017) · 23.jpg</img> Stadium Spartak in Moscow (cropped).jpg</img> Spb 06-2017 img42 Krestovsky Stadium.jpg</img> Sochi adler aerial view 2018 23.jpg</img>
Volgograd, Volgograd viloyati Rostov-na-Donu, Rostov viloyati
Volgograd Arena Rostov Arena
Imkoniyat: 43 713 Imkoniyat: 43 472
Volgograd arena aerial view 1.jpg</img> Rostov Arena2018 (cropped).jpg</img>
Nijniy Novgorod, Nijniy Novgorod viloyati Qozon, Tatariston
Nijniy Novgorod stadioni Qozon Arena
Imkoniyat: 43 319 Imkoniyat: 42 873
Nizhny Novgorod Stadium asv2019-05.jpg</img> Казань арена.jpg</img>
Samara, Samara viloyati Saransk, Mordoviya Kaliningrad, Kaliningrad viloyati Yekaterinburg, Sverdlovsk viloyati
Samara Arena Mordoviya Arena Kaliningrad stadioni Markaziy stadion



(Ekaterinburg Arena)
Imkoniyat: 41 970 Imkoniyat: 41 685 Imkoniyat: 33 973 Imkoniyat: 33 061
Samara arena.png</img> MordoviaArenaStadium.jpg</img> </img> E-burg asv2019-05 img22 Central Stadium.jpg</img>

Jamoalar lagerlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tayanch lagerlardan 32 ta milliy terma jamoa Jahon kubogi turniri oldidan va turnir davomida dam olish va mashgʻulotlar oʻtkazish uchun foydalangan. 2018-yil 9-fevral kuni FIFA har bir ishtirokchi jamoa uchun tayanch lagerlarni eʼlon qildi.

 

Tayyorgarlik va xarajatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Budjet[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qurilishi 2015-yilda boshlangan Volgograd Arenaning masshtabli modeli.

Musobaqani oʻtkazish uchun taxminan 14,2 milliard dollar sarflandi va bu 2014-yil Braziliyada boʻlib oʻtgan futbol boʻyicha jahon chempionatining 11,6 milliard dollarlik xaratidan koʻp boʻlgan holda, tarixdagi eng qimmat jahon chempionati boʻldi.

Rossiya hukumati dastlab 20 milliard dollar atrofida mablagʻ ajratgan edi, keyinroq bu koʻrsatkich 10 milliard dollarga qisqartirildi. Uning yarim qismi transport infratuzilmasiga sarflandi. 2018-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatiga tayyorgarlik koʻrish dasturi doirasida “Transport infratuzilmasini qurish va taʼmirlash” federal kichik dasturi amalga oshirildi, umumiy byudjeti 352,5 ₽ milliard (rubl)ni tashkil etdi, ₽170,3 milliardi federal byudjetdan, ₽35,1milliardi hududiy byudjetlar hisobidan va ₽147,1 milliardi esa investorlar hisobidan ajratildi. Federal xarajatlarning eng katta qismi aviatsiya infratuzilmasiga (117,8 ₽) sarflandi. Yangi mehmonxonalar qurilishi jahon chempionatiga mezbonlik qilgan shaharlarda infratuzilmani rivojlantirishning muhim yoʻnalishi boʻldi. Tayyorgarlik ishlari davom etar ekan, xarajatlar oshib boraverdi.

Infratuzilma xarajatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rostov-on-Don shahridagi Platov xalqaro aeroporti havo harakatini boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimlari bilan modernizatsiya qilindi. Shuningdek, zamonaviy kuzatuv, navigatsiya, aloqa, nazorat va meteorologik yordam tizimlari oʻrnatildi. Yekaterinburgdagi Koltsovo aeroporti parvozlarni amalga oshirish uchun radiotexnik vositalar bilan takomillashtirildi va ikkinchi uchish-qoʻnish yoʻlagi boʻldi. Saransk aeroporti yangi navigatsiya tizimini qabul qildi. Shaharda ikkita yangi mehmonxona - Mercure Saransk Center (Accor Hotels) va Four Points by Sheraton Saransk, shuningdek, bir nechta kichik turar joy binolari qurildi. Samarada yangi tramvay liniyalari yotqizildi. Kaliningraddagi Khrabrovo aeroporti radionavigatsiya va ob-havo jihozlari bilan takomillashtirildi. Moskva, Sankt-Peterburg, Volgograd, Samara, Yekaterinburg, Qozon va Sochi aeroportlarida parvozlar uchun radiotexnika vositalarini yangilash va modernizatsiya qilish ishlari yakunlandi. 27-mart kuni Rossiya Qurilish sanoati, uy-joy va kommunal xoʻjaligi vazirligi oʻz vakolatlari doirasidagi barcha kommunikatsiyalar ishga tushirilganini maʼlum qildi. Foydalanishga topshirilgan oxirgi obyekt Volgograddagi chiqindilarni qayta ishlash stantsiyasi edi. Toʻrtta oʻyin boʻlib oʻtgan Yekaterinburgda mezbonlik narxi dastlab davlat va mintaqaviy byudjetdan ajratilgan ₽5,6 mlrd rubldan oshib ketib, 7,4 € mlrd rublga yetdi.

Koʻngillilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Belgiyaning Tunisga qarshi guruh bosqichi oʻyini oldidan maydonda koʻngilli bayroq koʻtaruvchilar.

2018-yil Rossiya mahalliy tashkiliy qoʻmitasiga koʻngillilar uchun arizalar 2016-yil 1-iyunda qabul qilindi. 2018 FIFA Jahon chempionati Rossiya koʻngillilar dasturi 177 000 ga yaqin arizalarni qabul qildi va jami 35 000 koʻngillilarni jalb qildi. Ular 15 ta universitetda joylashgan mahalliy tashkiliy qoʻmitaning 15 ta koʻngillilar markazlarida va mezbon shaharlardagi koʻngillilar markazlarida taʼlim oldilar. Ayniqsa, asosiy yoʻnalishlarda chet tilini biladigan va koʻngillilik tajribasiga ega boʻlganlarga ustunlik berildi, lekin Rossiya fuqarolari esa bundan mustasno edi.

Transporti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jahon chempionati davomida chipta egalari uchun bepul jamoat transporti xizmatlari, jumladan, mezbon shaharlarni bogʻlaydigan qoʻshimcha poyezdlar, shuningdek, ular ichida avtobus qatnovi kabi xizmatlar taklif qilindi.

Jadval[tahrir | manbasini tahrirlash]

Moskvada 1000 kunlik ortga hisoblash boshlandi

Toʻliq taqvim FIFA tomonidan 2015-yil 24-iyulda boshlanish vaqtlarisiz eʼlon qilingan, 2017-yil 1-dekabr kuni yakuniy qur'a tashlash marosimidan soʻng FIFA oltita boshlanish vaqtni oʻzgartirdi.

Rossiya guruh bosqichida A1-pogʻonadan joy oldi va 14-iyun kuni Moskvadagi „Luzhniki“ stadionida oʻtkazilgan ochilish oʻyinida qur'a tashlash marosimida turnirning eng quyi reytingini egallagan jamoa boʻlgan Saudiya Arabistoniga qarshi oʻynadi. “Luzhniki” stadionida, shuningdek, 11-iyul kuni ikkinchi yarim final, 15-iyul kuni esa final oʻyinlari boʻlib oʻtdi. 10-iyul kuni Sankt-Peterburgdagi Krestovsky stadionida birinchi yarim final, 14-iyul kuni uchinchi oʻrin uchun oʻyin boʻlib oʻtdi.

Ochilish marosimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ochilish marosimida soprano Aida Garifullina va estrada xonandasi Robbie Williams “Farishtalar” qoʻshigʻini kuylashdi.

Ochilish marosimi 2018-yil 14-iyun, payshanba kuni Moskvadagi “Luzhniki” stadionida mezbon Rossiya va Saudiya Arabistoni oʻrtasidagi turnirning ochilish oʻyini oldidan boʻlib oʻtdi.

Marosim avvalida Rossiya prezidenti Vladimir Putin soʻzga chiqib, dunyo davlatlarining Rossiyaga tashrifi bilan qutlab, futbolni birlashtiruvchi kuch deb atadi. Braziliya terma jamoasining afsonaviy hujumchisi Ronaldo stadionga farzandi bilan Rossiya libosida kirib keldi. Keyin estrada xonandasi Robbie Williams rossiyalik soprano Aida Garifullina bilan duet kuylashdan oldin ikkita qoʻshigʻini yakkaxon kuyladi. Raqobatchi 32 jamoa bayroqlarida kiyingan raqqosalar har bir millat nomi yozilgan yozuvni koʻtarib chiqishdi. Marosim yakunida Ronaldo iyun oyi boshida Xalqaro kosmik stansiyadan qaytgan rasmiy oʻyin toʻpi bilan yana maydonga chiqdi.

“Luzhniki” stadionida boʻlib oʻtgan futbol boʻyicha jahon chempionatining ochilish marosimida 211 mamlakat va mintaqalardan "Futbol doʻstlik uchun” xalqaro bolalar ijtimoiy dasturining yosh ishtirokchilari qatnashdi[7].

Guruh bosqichi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Raqobatchi mamlakatlar toʻrtta jamoadan iborat sakkiz guruhga boʻlindi. Har bir guruhdagi jamoalar bir-biri bilan davra boʻyicha oʻynadi va eng yaxshi ikki jamoa pley-off bosqichiga yoʻl oldi. Yevropaning oʻnta jamoasi va Janubiy Amerikaning toʻrtta jamoasi Yaponiya va Meksika bilan birga pley-off bosqichiga yoʻl oldi.

1938-yildan beri birinchi marta amaldagi chempion boʻlgan Germaniya guruh bosqichidayoq oʻz ishtirokini yakunladi. Bu 2010-yilgi Italiya va 2014-yilgi Ispaniyaning amaldagi chempion sifatida guruhdayoq qolib ketish anʼanasining davom etishiga sabab boʻldi. Afrikaning hech bir jamoasi 1982-yildan beri birinchi marta ikkinchi bosqichga chiqa olmadi. Fair-play mezonlari birinchi marta Yaponiyaga Senegal bilan durang oʻynaganida qoʻllanilgan, chunki jamoa kamroq sariq kartochka olgan. Faqat bitta oʻyin — Fransiya-Daniya oʻyinida gol urilmagan. Oʻsha vaqtga qadar ketma-ket 36 ta oʻyin boʻlib, unda kamida bitta gol boʻlsa ham urilgan edi. Quyida sanab oʻtilgan barcha vaqtlar mahalliy vaqtdir.

Ochilish oʻyini (Rossiya-Saudiya Arabistoni) oldidan marosim
Rossiya — Xorvatiya uchrashuvi

Play-off bosqichi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiya — Xorvatiya oʻyini

Pley-off bosqichlarida, agar oʻyin vaqti durang bilan tugasa, qoʻshimcha vaqt (har biri 15 daqiqadan ikki davr) oʻynaldi va kerak boʻlsa, gʻoliblarni aniqlash uchun penaltilar seriyasi oʻtkazildi[9]. Agar oʻyin qoʻshimcha boʻlimga oʻtib ketgan boʻlsa, har bir jamoaga toʻrtinchi oʻyinchi almashtirishga ruxsat berildi, bu birinchi marta FIFA Jahon chempionati turnirida sodir boʻldi. Quyida turnirning pley-off bosqichi uchun qavs koʻrsatilgan, jamoalar qalin bilan oʻyin gʻoliblarini koʻrsatadi.

Mukofotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Luka Modrich Vladimir Putindan „Oltin toʻp“ mukofotini qabul qilib olmoqda.
Kylian Mbappe jahon chempionatining eng yaxshi yosh futbolchisi sovrinini Emmanuel Makrondan qabul qilib olmoqda.
Xorvatiya futbolchilari JCh-2018 finalida Fransiyaga qarshi oʻyindan soʻng, Kolinda Grabar-Kitarovich va Vladimir Putin bilan birga

Marketing[tahrir | manbasini tahrirlash]

Brend qilish uchun „Dusha“ shrifti ishlatildi.

Brending[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turnir logotipi 2014-yil 28-oktabrda kosmonavtlar tomonidan Xalqaro kosmik stansiyada ochilgan, soʻngra Moskvaning „Bolshoi Theatre“ saroyida kechki teledastur chogʻida namoyish etilgan. Rossiya sport vaziri Vitaliy Mutko logotip „Rossiyaning boy badiiy anʼanasi hamda uning dadil yutuqlar va innovatsiyalar tarixi“dan ilhomlanganini, FIFA prezidenti Sepp Blatter esa unda mamlakatning „yuragi va qalbi“ aks etganini taʼkidladi. Brending uchun Portugaliyaning Brandia Central dizayn agentligi 2014-yilda Brandia Central tomonidan ishlab chiqilgan va Portugaliyadagi DSType Foundry kompaniyasi Adotbelow tomonidan tahrirlangan Dusha deb nomlangan shriftga ega materiallarni yaratdi.

Chiptalarni rasmiylashtirish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chiptalarni sotishning birinchi bosqichi 2017-yil 14-sentabrda, Moskva vaqti bilan soat 12:00 da boshlandi va 2017-yil 12-oktabrgacha davom etdi

Rossiyaning umumiy viza siyosati ishtirokchilar va tomoshabinlarga taalluqli emas, ular fuqaroligidan qatʼi nazar, musobaqa oldidan va musobaqa davomida Rossiyaga vizasiz tashrif buyurishi mumkin edi. Shunga qaramay, tomoshabinlar „Fan-ID“ ga roʻyxatdan oʻtishlari kerak edi, bu maxsus foto identifikatsiya chiptasi hisoblanardi. Mamlakatga vizasiz kirish uchun Fan-ID, oʻyinlar uchun stadionlarga kirish uchun chipta, Fan-ID va amaldagi pasport talab qilingan. Fan-IDlar, shuningdek, Jahon kubogi ishtirokchilariga jamoat transporti xizmatlaridan, jumladan, avtobuslardan va mezbon shaharlar orasidagi poyezdlardan bepul foydalanish imkonini beradi. Fan-ID Raqamli rivojlanish, kommunikatsiyalar va ommaviy axborot vositalari vazirligi tomonidan boshqariladi, u istalgan vaqtda „mudofaa qobiliyatini yoki davlat yoki jamoat tartibi xavfsizligini taʼminlash“ uchun ushbu akkreditatsiyani bekor qilishi mumkin.

Tovarlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yil 29-may kuni Electronic Arts oʻzining FIFA 18 videooʻyiniga 2018-yilgi futbol boʻyicha Jahon chempionatiga oid tarkibni qoʻshadigan bepul yangilanishni chiqardi. Kengaytma tadbirdagi barcha jamoalar va stadionlar bilan Jahon kubogi turniri rejimini, rasmiy televizion taqdimot elementlarini va Ultimate Team rejimi uchun Jahon kubogi bilan bogʻliq kontentni oʻz ichiga oldi.

Panini FIFA bilan hamkorlikni Jahon chempionati stiker albomi uchun stikerlar ishlab chiqarish orqali davom ettirdi. Panini, shuningdek, 2018-yilgi Jahon chempionati uchun dastur ishlab chiqdi, unda muxlislar virtual stikerlarni yigʻishlari va almashtirishlari mumkin edi.

Ramzlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maskot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turnir maskoti, boʻri Zabivaka

Turnirning rasmiy talismasi 2016-yil 21-oktabrda taqdim etilgan va universitet talabalari oʻrtasida oʻtkazilgan dizayn tanlovi orqali tanlab olingan. Mushuklar, yoʻlbarslar va boʻrilar uchta finalchi orasidan maskotni tanlash uchun ommaviy ovoz berishdan foydalanildi. Gʻolib, 53 % yoki taxminan 1 million ovoz, Zabivaka edi — Rossiya terma jamoasining ranglarida kiyingan antropomorfik boʻri. Zabivakaning ismi ruscha zabiyaka („qaynoq bosh“) va zabivat („gol“) soʻzlarining portmantosi boʻlib, uning rasmiy tarixida u „maftunkor, oʻziga ishongan va ijtimoiy“ intiluvchan futbolchi ekanligini taʼkidlaydi.

Oʻyin toʻpi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻyin toʻpi „Telstar 18“
Pley-off bosqichi uchun oʻyin toʻpi, „Telstar Mechta“

Rasmiy oʻyin toʻpi „ Telstar 18“ 2017-yil 9-noyabrda taqdim etilgan. U 1970-yildagi birinchi Adidas Jahon kubogi toʻpining nomi va dizayniga asoslangan edi. Turnirning pley-off bosqichi uchun maxsus qizil rangdagi „Telstar Mechta“dan foydalanilgan.

Darvozabonlar toʻp sirpanchiq ekanligini va oldindan aytib boʻlmaydigan traektoriyaga moyilligini taʼkidladilar. Bundan tashqari, ikkita Telstar 18 toʻpi Fransiya va Avstraliya oʻrtasidagi guruh bosqichi oʻyinida paydo boʻldi va bu toʻpning ishlashi boʻyicha keyingi muhokamalarga olib keldi.

Musiqasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turnirning rasmiy qoʻshigʻi 2018-yil 25-mayda chiqarilgan Will Smith, Nikcy Jam va Era Istrefi tomonidan ijro etilgan „Live It Up“ qoʻshigʻi edi. Uning klipi 2018-yil 8-iyun kuni namoyish qilindi.

Boshqa bahslar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiya steroid dasturining bir qismi boʻlgan 33 nafar futbolchi McLaren hisobotida keltirilgan. 2017-yilning 22-dekabrida FIFA Rossiya futbolidagi doping tekshiruvini oʻtkazgan shifokorni ishdan boʻshatgani haqida xabar berilgan edi. 2018-yil 22-may kuni FIFA Rossiyada boʻlib oʻtadigan futbol boʻyicha jahon chempionatining vaqtinchalik tarkibiga kiritilgan barcha rossiyalik futbolchilarga nisbatan tergovlar yakunlangani, natijada antidoping qoidalari buzilganligini tasdiqlovchi dalillar yetarli emasligini tasdiqladi. FIFA tibbiyot qoʻmitasi, shuningdek, rossiyalik xodimlar turnirda giyohvand moddalarni tekshirish protseduralarini oʻtkazishda ishtirok etmaslikka qaror qildi, bu jamoalarni namunalar oʻzgartirilmasligiga ishontirish uchun qilingan edi.

Skripalning zaharlanishiga javob[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yilning mart oyida Sergei va Yulia Skripallarning zaharlanishiga javoban Buyuk Britaniya bosh vaziri Theresa May Britaniya vazirlari va qirollik oilasining aʼzolari Jahon chempionatiga kelmasligini maʼlum qildi va Angliya terma jamoasining sayohat qilayotgan muxlislariga ogohlantirish berdi. Rossiya Buyuk Britaniya parlamentining Gʻarb „Jahon chempionatini Rossiyadan olib chiqishga“ urinayotgani haqidagi izohlariga javob berdi. Rossiya Tashqi ishlar vazirligi Boris Johnsonning bu voqeani 1936-yilda fashistlar Germaniyasida oʻtkazilgan Olimpiada bilan solishtirgan bayonotlarini qoraladi, bu voqeani „nafrat, noprofessionallik va gʻarazlilik“ va „millionlab odamlarni yoʻqotgan xalq“ boʻlgan Rossiyaga nisbatan „qabul qilib boʻlmaydigan va noloyiq“ parallel deya taʼkidladi.

Britaniya Tashqi ishlar vazirligi va deputatlar Rossiyaga sayohat qilayotgan ingliz futbol muxlislari va „osiyolik yoki afro-Karib dengizi millatiga mansub odamlarni“ „irqchilik yoki gomofobik qoʻrqitish, bezorilik zoʻravonligi va Britaniyaga qarshi dushmanlik“ haqida bir necha bor ogohlantirgan. Sayohat qilgan ingliz futbol muxlislari Rossiyaga kelganidan keyin oddiy fuqarolar tomonidan iliq kutib olinganini aytishdi.

Tanqidiy qabul[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiya jahon chempionati mezboni sifatida koʻpchilikning olqishiga sazovor boʻldi. Yangilangan "Luzhniki" stadioni (rasmda) kabi obyektlar Rossiya muvaffaqiyatining bir boʻlagi edi.

Jahon chempionati yakunida Rossiya turnirni oʻtkazishdagi muvaffaqiyati uchun keng maqtovga sazovor boʻldi, BBC muxbiri Steve Rosenberg buni Putin uchun „omma bilan aloqa boʻyicha ajoyib muvaffaqiyat“ deb baholadi va qoʻshimcha ravishda „Ajoyib yangi stadionlar, poyezdga bepul sayohat, olomon zoʻravonligining yoʻqligi tashrif buyurgan tarafdorlarni hayratda qoldirdi. Rossiya doʻstona va mehmondoʻst boʻlib chiqdi, bu mamlakatning avtoritar imidjidan keskin farq qiladi. Men gaplashgan barcha xorijlik muxlislar hayratda qolishdi“, deb taʼkidladi.

FIFA prezidenti Gianni Infantino shunday dedi: "Hamma goʻzal va mehmondoʻst mamlakatni kashf etdi, u dunyoga ilgari aytilganlarning hammasi haqiqat emasligini koʻrsatishga intildi. Odamlar Rossiyaning haqiqiy tabiatini koʻrganligi sababli koʻplab oldindan oʻylangan gʻoyalar oʻzgardi. "Infantino Rossiya-2018ni „eng yaxshi jahon chempionati“ deb eʼlon qildi, chunki stadionlarning 98 foizi sotilgan, 3 ta stadion bor edi va dunyo boʻylab 7 million muxlislar bayramlarga tashrif buyurdi. Bu bugungi kunga qadar eng koʻp koʻrilgan Jahon chempionati va 2008-yilgi Pekin Olimpiadasidan oʻzib ketgan uchinchi televizion koʻrsatuv boʻldi. 

Biroq, turnir xalqaro izolyatsiya va Rossiya duch kelayotgan iqtisodiy qiyinchiliklardan chalgʻitish deb ataldi.

Eshittirish huquqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

FIFA bir necha kompaniyalar orqali 2018-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatini translyatsiya qilish huquqini turli mahalliy teleradiokompaniyalarga sotdi. 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogi va 2014-yilgi FIFA Jahon kubogi (xususiy sinovlar va mezbon Rio-de-Janeyro shahrida ommaviy tomoshalar orqali) cheklangan oʻyinlarda texnologiyani sinovdan oʻtkazgandan soʻng, 2018-yilgi jahon chempionati ilk bor barcha oʻyinlarni 4K ultra yuqori aniqlikda taqdim etdi. Host Broadcast Services (HBS) har bir oʻyindagi translyatsiyaning kamida 75 %i 4K kameralardan va baʼzi kamera burchaklari cheklangan 1080p yuqori aniqlikdagi manbalardan oʻzgartirilishini taʼkidladi. Bu eshittirishlar tanlangan huquq egalari va televizion provayderlar tomonidan taqdim etildi.

2018-yil fevral oyida ukrainalik translyatsiya huquq egasi UA: PBC Jahon chempionatini translyatsiya qilmasligini aytdi. Bu Ukraina futbol federatsiyasi va sport vaziri Ihor Zhdanov oʻrtasida turnirga boykot eʼlonlari kuchayib borayotganidan keyin sodir boʻldi. Bundan tashqari, Ukraina futbol federatsiyasi jurnalistlarni jahon chempionatiga akkreditatsiya qilishdan bosh tortdi va ularning chiptalari kvotasidan voz kechdi. Biroq, Ukraina davlat televideniyesi hali ham Jahon chempionatini translyatsiya qildi va 4 dan ortiq ochilish oʻyinini millionlab ukrainaliklar tomosha qilishdi.

Yaqin Sharqdagi musobaqani translyatsiya qilish huquqlari Qatarda davom etayotgan diplomatik inqiroz tufayli toʻsiqlarga uchradi, buning natijasida Bahrayn, Misr, Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Qatar bilan diplomatik aloqalarni uzdi, buning sababi esa FIFAning Yaqin Sharq va Afrika huquqlari egasi beIN Sport 2017-yil iyun oyida terroristik guruhlarni davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlaganligi edi. 2018-yil 2-iyun kuni beIN Du va Etisalat kanallaridan oʻz kanallarini olib tashladi, biroq ikkinchisiga xizmat oʻsha kuni qayta tiklandi. Keyinchalik Etisalat BAAda boʻlib oʻtadigan Jahon chempionatini efirga uzatishini eʼlon qildi va odatdagidek va uzilishlarsiz beINni taklif qilishda davom etdi. Saudiya Arabistonida beIN biznes yuritishi taqiqlangan edi. Natijada, uning kanallari va boshqa kontentlari oʻzini „beoutQ“ deb tanishtirgan telekompaniya tomonidan keng va noqonuniy ravishda qayta tiklandi. FIFA bilvosita Saudiya Arabistoni oʻyinlari va finaldan iborat paketni sotish boʻyicha muzokaralar olib borishga harakat qilgan boʻlsa-da, ular buni amalga oshira olishmadi. 2018-yilning 12-iyulida FIFA „Saudiya Arabistonida qonuniy choralar koʻrish uchun maslahatchilarni jalb qilganini va uning manfaatlarini himoya qilish uchun boshqa sport huquqlari egalari bilan hamkorlikda ish olib borayotganini“ maʼlum qildi.

Qoʻshma Shtatlarda 2018-yilgi Jahon kubogi erkaklar oʻrtasidagi birinchi jahon chempionati boʻlib, uning ingliz huquqlari Fox Sports tomonidan, Ispaniya huquqlari esa Telemundo tomonidan oʻtkazilgan. Qoʻshma Shtatlarning saralash bosqichidan chetlatilishi AQShning ushbu Jahon chempionatiga boʻlgan qiziqishi va tomoshabinlar soni kamayadi degan xavotirlarga sabab boʻldi va AQSh oʻyinlarida „tasodifiy“ tomoshabinlar eng yuqori choʻqqiga (16,5 mln) ga yetganini taʼkidladi. 2014-yilda u million tomoshabinga ega boʻldi va Fox huquqlar uchun qancha toʻlaganini aniqladi. Yoʻq qilishdan oldin oʻtkazilgan tadbirda Fox, Ispaniya va Lotin amerikaliklar orasida mashhurligidan foydalanish uchun Meksika jamoasini yoritishda ikkinchi darajali eʼtiborni qaratishni rejalashtirganini aytdi. Foxning taʼkidlashicha, u hali ham turnirni koʻp miqdorda yoritishga tayyor. 2014-yilda tomoshabinlar soni kamaygan edi. Koʻpgina oʻyinlar ertalab efirga uzatildi, biroq Telemundoning Meksika-Shvetsiya F guruhi oʻyinini translyatsiyasi tarmoq tarixidagi eng koʻp koʻrilgan kunduzgi dastur deb eʼlon qilingan edi.

Huquqlar Janubiy Koreya bilan birlashtirilgan avvalgi turnirlardan farqli oʻlaroq, Koreya markaziy televideniyesi Shimoliy Koreyada boʻlib oʻtadigan 2018-yilgi jahon chempionati huquqini qoʻlga kiritdi. Translyatsiyalar faqat 1/8 finaldan boshlandi va oʻyinlar maʼlum vaqtga kechiktirildi va tahrir qilindi. Bundan tashqari, Yaponiya ishtirokidagi oʻyinlar keskin munosabatlar va mamlakatga qarshi kampaniyalar tufayli translyatsiyadan chiqarildi.

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Ellyatt. „The World Cup will give Russia's economy a boost — just don't expect it to last“. CNBC (14-iyun 2018-yil). Qaraldi: 5-iyul 2021-yil.
  2. ↑ „The Games That Cost Russia 114 Billion: 9 Wild World Cup Money Stats“. The Motley Fool. Qaraldi: 5-iyul 2021-yil.
  3. ↑ „"FIFA/Coca-Cola World Ranking"“. FIFA.com. Fédération Internationale de Football Association (7-iyun 2018-yil). Qaraldi: 23-iyun 2021-yil.
  4. ↑ „2018 FIFA World Cup™ - News - The Final Draw: How it works“. FIFA.com. Fédération Internationale de Football Association. Qaraldi: 6-aprel 2020-yil.
  5. ↑ </templatestyles>„Regulations — 2018 FIFA World Cup Russia“ (PDF). FIFA. Archived (PDF) from the original on 12 July 2017.
  6. ↑ Chizhenok, Alexander. Construction of the stadium "Volgograd Arena". Openwork roof. [1]. Volgograd: Boris Yeltsin Presidential Library, 2017. 
  7. ↑ „211 countries and regions take part in the Sixth International Football for Friendship Children's Forum“ (inglizcha). FIFA.com. Fédération Internationale de Football Association. Qaraldi: 15-noyabr 2020-yil.
  8. ↑ </templatestyles>„Regulations — 2018 FIFA World Cup Russia“ (PDF). FIFA. Archived (PDF) from the original on 12 July 2017.
  9. ↑ </templatestyles>„Regulations — 2018 FIFA World Cup Russia“ (PDF). FIFA. Archived (PDF) from the original on 12 July 2017.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=FIFA_Jahon_Chempionati_2018&oldid=3715360" dan olindi