Ersa (maʼbuda)
Ersa (qadimgi yunoncha: Ἔρσα, Ἔρση) — yunon mifologiyasidagi shudring xudosi.
Mifologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ersa, ikki singlisi Pandiya va Nemeya singari, Zevs va Oyning (Selenaning) qizi edi. Ersa namligi oyning kuchiga qarab oʻzgarib turadigan yer oʻsimliklarini oziqlantirdi.
Adabiyotda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qadimgi adabiyotda Ersa maʼbudasi faqat Plutarx tomonidan uning „Axloq“ida uchta joyda eslab oʻtilgan. U yerda u miloddan avvalgi VII-asrda yashagan yunon shoiri Alkmandan iqtibos keltiradi[1]. Alkmanning asarlari anchagina yoʻqolgan, asosan, faqat alohida parchalar maʼlum boʻlib, keyinchalik boshqa mualliflar tomonidan keltirilgan[2].
Biroq Ersa ismi afsonalarning boshqa qahramoni Gersaning nomiga oʻxshaydi (qadimgi yunoncha: Ἔρση), shudring degan maʼnoni anglatadi. Shunga qaramay, Alkman taʼkidlaganidek, „Siz uni [Ersani] Kekrops va Aglavraning qizi Gersa bilan tenglashtirishingiz mumkin emas, garchi uning [Ersa] singlisi Pandrosa [barcha sugʻoruvchi] uni shudring bilan bogʻlaydigan ismga ega boʻlsa-da.“[3].
Tasviriy sanʼatda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ersa maʼbudasi tasvirlangan qadimiy yodgorliklar yo umuman yo‘q, yo bizgacha yetib kelmagan. Uning suratini aks ettiruvchi yagona asar bu Fridrix Distelbart tomonidan 1830-yilda Germaniyaning Shtutgart shahridagi Rozenshteyn saroyining asosiy kirish eshigi ustidagi pedimentda rassom Iogann Fridrix Ditrix loyihasi asosida yaratilgan qumtoshdan yasalgan gorelyefdir. Frizda, boshqalar qatorida, Selena (yoki Artemida) ikki ot tortgan aravada qo‘lida mash’al bilan yeldek uchayotgani hamda onasining orqasida uchib, chanogʻidan yerga shudring sepayotgan yosh maʼbuda Ersa tasvirlangan.
I. F. Ditrixdan bevosita relyef haqida maʼlumot olgan Vyurtemberg Gertsogligining qurilish va bogʻdorchilik boʻlimi boshligʻi Ernst Eberxard Seyffer uning ishini quyidagicha taʼriflagan: „Uning orqasida (Selena yoki Artemida) Roza navjuvonligida parvoz qilmoqda“ („Hinter ihr schwebt der Thau in weiblicher Jugend“). Oʻz-oʻzidan maʼlumki, shudringni ifodalovchi ikkita maʼbuda — Ersa va Gersa, u faqat Ersani nazarda tutishi mumkin edi, chunki u Selenaning qizi[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Плутарх. Moralii. Litres, 2018.
- ↑ Alcman; Claude Calame. Alcman. Introduction, texte critique, témoignages, traduction et commentaire. — Rome, 1983. — P. 118.
- ↑ Alcman; Claude Calame. Alcman. Introduction, texte critique, témoignages, traduction et commentaire. — Rome, 1983. — P. 485.
- ↑ E. E. F. von Seyffer. Seyffer 1831. — S. 30.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Hesiod . Teogoniya . Matnlarning toʻliq toʻplami / Per. V. V. Veresaeva, O. P. Tsybenko. V.N.Yarxoning kirish maqolasi. O. P. Tsybenko va V. N. Yarxoning sharhlari. — M. : Labirint, 2001. — 256 b.