Durango (Colorado)
Durango, Colorado | |
|---|---|
| Uy boshqaruvi munitsipaliteti[1] | |
 | |
 Bayroq | |
| 37°16′31.1″N 107°52′48.0″W / 37.275306°N 107.880000°W G OKoordinatalari: 37°16′31.1″N 107°52′48.0″W / 37.275306°N 107.880000°W G O | |
| Mamlakat | AQSh |
| Asos solingan | 1880 |
| Aholisi (2020) |
19,071 |
| Zichligi | 1,297 kishi/km2 |
Durango — AQShning Kolorado shtatidagi La Plata okrugining okrugi markazi va aholi gavjum munitsipaliteti boʻlgan uy boshqaruvi munitsipaliteti hisoblanadi. 2020-yilgi AQSh aholini roʻyxatga olish vaqtida shahar aholisi 19,071 nafarligi aniqlangan. Durango Fort Lyuis kollejining uyi hisoblanadi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shaharda 1880-yil sentyabrdan 1881-yil aprelgacha boʻlgan davrda Denver va Rio Grande temir yoʻllari (D&RG, keyinchalik Denver va Rio Grande Gʻarbiy temir yoʻl deb nomlanadi) qurilgan. U shahar tomonidan Koloradoning Silverton okrugiga qadar olib borish va San-Xuan kon okrugiga yetkazish harakatlari doirasida Alamosa shahridan qurilgan „San-Xuan kengaytmasi“ ning maqsadli yoʻli hisoblanadi. D&RG yoʻli Animas vodiysi yaqinidagi Animas Siti deb nomlanuvchi hududdan ikki mil uzoqlikda joylashgan boshqa muassasa bilan ham shaharni bogʻlaydi[2]. Shaharga Kolorado shtatining sobiq gubernatori, D&RG temir yoʻli prezidenti William Jackson Palmerning doʻsti Aleksandr C. Hunt tomonidan Palmer nomidan olib borilgan skautlik sayohati davomida ortirilgan ushbu shahar haqidagi ijobiy taassurotiga asoslanib, Durango (Meksika) nomi berilgan[3].
D&RG hamkorlari qatorida William Bell ham Palmer Kolorado Springs shahriga qanday asos solganidan ilhom olib, yer sotish va asosiy koʻcha, 2 va 3-avenyu qurishni rejalashtirish hamda shunga oʻxshash shaharchani tashkil qilish uchun Durango Trust deb nomlanuvchi shoʻba kompaniyasini ochdi. D&RG ning Silverton filiali qurib bitkazilgandan soʻng Durango Trust savdolar soni keskin oshib ketdi, 1885-yilga kelib Durango biznes okrugida yettita mehmonxona va restoran, oʻn bitta salon, raqs zallari va doʻkonlar, ikkita novvoyxona va temirchilik doʻkoni hamda boshqa koʻplab korxonalar bunyod etilgan boʻlib, bu shaharni yanada rivojlantirdi. Silverton aholisining soni oʻsha paytda 2000 kishiga yetgan edi[3].
Durango metall eritish zavodi kabi korxonalar shahar iqtisodiyotining rivojiga xissa qoʻshdi. Biroq, Buyuk Depressiya va Ikkinchi Jahon urushi oqibatlari mintaqaning temir yoʻl sanoatiga zarar yetkazdi. Rio Grande Southern 1951-yilda pochta tashish shartnomasini bekor qildi va tez orada oʻz faoliyatini toʻxtatdi. D&RGW, shuningdek, Durangodan Alamosagacha boʻlgan San-Xuan Ekspress yoʻlovchi xizmatini yakunladi. Biroq, ularning Silverton filiali boʻylab qilin yoʻlning tabiiy manzarasi asosiy turistik diqqatga sazovor joy sifatida tan olingan. Oʻz navbatida, D&RGW Durango hududiga yirik sayyohlik industriyasini kiritdi, tashrif buyuruvchilarni Silvertonga va bir muddat Gollivud joylashgan La Plata okrugiga jalb qilina boshlandi. 1968-yilda D&RGW yuk tashish hajmini yoʻqotgandan soʻng, Durangodan sharqqa Chama, Nyu-Meksiko va janubga Farmington, Nyu-Meksikogacha boʻlgan yoʻllar olib tashlandi, ammo Silverton filiali 1981-yilgacha sotib yuborildi va Durangoga & Silverton tor temir yoʻliga aylantirildi[3][4].
Davlat va milliy tarixiy reestrlar roʻyxatida Durango hududini oʻrab turgan bir qator muhim arxeologik joylar mavjud, jumladan:
- Mesa Verde milliy bogʻi, Jahon merosi ob’ekti
- Chimney Rok milliy yodgorligi, ajdodlar Puebloanlarning eng shimoli-sharqiy maʼlum boʻlgan posti
- Durango Rock Shelters arxeologiya sayti, Basketmaker va Pueblo madaniyati
- Spring Creek arxeologik okrugi, Basketmaker va Pueblo sayti
- Talus Village, Basketmaker sayti
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Durango (koordinatasi 37°16′N 107°52′W / 37.267°N 107.867°W G O) dengiz sathidan 6512 fut (1988 m) balandlikda joylashgan. 2020-yilgi Amerika Qoʻshma Shtatlari aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, shaharning umumiy maydoni 10,946 acre (44.296 km2) tashkil etgan, shu jumladan, maydonning 1,533 acre (6.203 km2) maydoni suvli hudud hisoblnadi.
Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Köppen iqlim tasnifi tizimiga koʻra, Durango Oʻrta Yer dengizi kontinental iqlimiga ega (Dsa). Oʻrtacha yillik yogʻin miqdori 19.33 in (491 mm) ni tashkil etadi[5]. Uning chidamlilik zonasi 5b ga teng[6].
| Durango (1971-2000 normals) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Klimatogramma | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Durango, Colorado iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koʻrsatkich | Yan | Fev | Mart | Apr | May | Iyun | Iyul | Avg | Sen | Okt | Noy | Dek | Yil |
| Oʻrtacha maksimal, °C | 4,9 | 7,7 | 12,7 | 17,1 | 22,3 | 27,5 | 30,0 | 28,7 | 24,7 | 18,3 | 10,3 | 4,9 | 17,4 |
| Oʻrtacha minimal, °C | −9,7 | −7 | −3,4 | −0,4 | 4,1 | 8,4 | 12,5 | 11,7 | 7,4 | 1,4 | −4,9 | −9,3 | 0,9 |
| Yogʻingarchilik meʼyori, mm | 58 | 45 | 36 | 39 | 29 | 14 | 45 | 71 | 56 | 51 | 42 | 44 | 530 |
| Manba: [7] | |||||||||||||
Demografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Aholi o‘sish tarixi | |||
|---|---|---|---|
| Yil | Aholi | %± | |
| 1890 | 2 726 | — | |
| 1900 | 3 317 | 217% | |
| 1910 | 4 686 | 413% | |
| 1920 | 4 116 | −122% | |
| 1930 | 5 400 | 312% | |
| 1940 | 5 887 | 90% | |
| 1950 | 7 459 | 267% | |
| 1960 | 10 530 | 412% | |
| 1970 | 10 333 | −19% | |
| 1980 | 11 649 | 127% | |
| 1990 | 12 430 | 67% | |
| 2000 | 13 922 | 120% | |
| 2010 | 16 887 | 213% | |
| 2020 | 19 071 | 129% | |
| AQSh aholisini roʻyxatga olish | |||
2000-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra[8], shaharda 13,922 kishi, 5,492 xonadon va 2,603 oila istiqomat qilgan. Aholi zichligi 2,052.4 inhabitants per square mile (792.4/km2) ni tashkil etadi. Oʻrtacha 857,8 zichlikda 5819 ta uy-joy joylashgan. Shaharning irqiy tarkibi 86,8 % oq, 0,5 % afro-amerikalik, 5,5 % tubjoy amerikaliklar, 0,7 % osiyoliklar, 0,1 % Tinch okeani orollari, 4,1 % boshqa irqlardan va 2,2 % ikki yoki undan ortiq irqqa mansub fuqarolardan iborat. Har qanday irqga mansub ispan yoki latinolar umumiy aholining 10,3 % ni tashkil etadi.
5492 ta uy xoʻjaligi boʻlib, ulardan 22,4 %i 18 yoshgacha boʻlgan bolalari bor oilalar, 34,2 %i birga yashaydigan er-xotinlar, 9,4 %i yolgʻiz ayollar, 52,6 %i oilasizlardan tashkil topgan. Barcha uy xoʻjaliklarining 31,8 foizi jismoniy shaxslardan iborat boʻlib, 9,0 foizi esa 65 yosh va undan katta boʻlgan yolgʻiz yashaydiganlarni oʻz ichiga oladi. Uy xoʻjaliklarining oʻrtacha kattaligi 2,23, oilaning oʻrtacha kattaligi 2,83 nafar kishini tashkil etadi.
Shahar aholisining 16,6 foizi 18 yoshgacha, 26,1 foizi 18 yoshdan 24 yoshgacha, 27,2 foizi 25 yoshdan 44 yoshgacha, 19,4 foizi 45 yoshdan 64 yoshgacha, 10,7 foizi 65 yoshdan oshgan qariyalardan iborat. Oʻrtacha umr yoshi 29 yosh. Har 100 ayolga 104,1 erkak toʻgʻri keladi. 18 va undan katta yoshdagi har 100 ayolga 103,8 nafar erkak toʻgʻri keladi.
Shahardagi uy xoʻjaliklarining oʻrtacha daromadi 34,892 dollarni, oilaning oʻrtacha daromadi esa 50,814 dollarni tashkil etdi. Erkaklar oʻrtacha daromadi 31,812 dollar, ayollarniki esa 25,022 dollar ekanligi hisoblangan. Shaharning aholi jon boshiga daromadi 19 352 dollarni tashkil etdi. Aholining 17,2 foizi va oilalarning 7,3 foizi qashshoqlik chegarasidan pastda yashaydi. 18 yoshdan kichiklarning 11,2 foizi va 65 va undan katta yoshdagilarning 8,9 foizi qashshoqlik chegarasidan pastroqda darajada yashashi aniqlangan.
Sanʼat va madaniyat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Diqqatga sazovor joylar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy prospekt[tahrir | manbasini tahrirlash]
Main Avenue (Asosiy avenyu) — Milliy roʻyxatga olingan tarixiy tuman boʻlib, u Durango shahar markazini kesib oʻtadi. Bu avenyuda galereyalar, butiklar, restoranlar, barlar va boshqa korxonalar joylashgan. Okrugning ikki mashhur va tarixiy mehmonxonalari General Palmer hamdaThe Strater, xiyobonning janubiy chekkasida, Durango va Silverton Narrow Gauge Railroad deposi yaqinida joylashgan. Tarixiy arxitektura, koʻngilochar hududlar va xarid qilish kombinatsiyasi bilan Main Avenue tarixan Durango markazidan joy olgan va yillik eng mashhur sayyohlik maskani hisoblanadi.
Durango va Silverton tor temir yoʻl[tahrir | manbasini tahrirlash]
Durango butun dunyo boʻylab Durango va Silverton tor temir yoʻli bilan mashhurlikka erishgan boʻlib, u Denver va Rio Grande Gʻarbiy filialidagi tarixiy konchilik shaharchasi Silverton (Kolorado)gacha boʻlgan yoʻlni boshqaradigan meros temir yoʻli hisobalanadi, shuningdek, tarixiy D&RGW parovozlari va boshqa jihozlaridan ham hanuzgacha foydalaniladi.
Animas daryosi vodiysi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Animas daryosi vodiysi San-Xuan togʻlarining qoq markazidan boshlanadi hamda Durango shahar markazidan oʻtadi. U nufuzli baliq ovlash hududlariga ega va oq suvda rafting, kayaking va kanoyeda eshkak eshish singari mashgʻulotlari blan ham mashhur. Yozning issiq kunlarida, Animas Siti shahridan Shnayder Parkiga yoki undan pastroqqa tushuvchi temir yoʻllari ham mamlakat orasida nom qozongan.
Purgatory changʻi kurorti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Durango shahri markazidan 25 mil shimolda joylashgan Purgatory Resort maydoni 99 ta yoʻlak, 12 ta lift, 2000 futdan oshiq vertikal paslik yoʻllar va 1500 akrdan ortiq changʻi yerlariga ega. Dam olish maskanida turar joy, buyumlar ijarasi, xarid qilish va ovqatlanish maskanlari mavjud. Purgatory, shuningdek, yozgi dam olish uchun tashrif buyuradiganlar orasida ham mashhurlikka erishgan.
Snowdown festivali[tahrir | manbasini tahrirlash]
Durangoda har yili Snowdown festivali oʻtkaziladi, bu oʻzining Chiroqlar Paradi va boshqa tadbirlari bilan mashhur boʻlgan anʼanaviy bayram hisoblanadi. Tadbir 5 kun davom etadi hamda unda turli musobaqalar va liboslar namoyishlari oʻtkaziladi.
Togʻlarda musiqa[tahrir | manbasini tahrirlash]
Togʻlardagi musiqa festivali har yili oʻtkaziladigan yozgi klassik musiqa festivali boʻlib, Purgatory Resort, Ft. Lewis kolleji, Durango shahar markazi va Cortezda tashkillashtiriladi.
2019-yildan boshlab festival Purgatory Resortda oʻtkazilmaydigan boʻlgan.
Durango Ragtime & Early Jazz festivali[tahrir | manbasini tahrirlash]
Har yili oʻtkaziladigan „Durango Ragtime & Early Jazz“ Festivali butun mamlakat boʻylab taniqli musiqachilarni oʻziga jalb etadi. U Durangodagi tarixiy Viktoriya hamda Strater mehmonxonalarida oʻtkaziladi.
Klassik temir otli velosiped[tahrir | manbasini tahrirlash]
1972-yilda asos solingan Iron horse (Temir ot) — bu har yili Durango shahrida oʻtkaziladigan 61 milyalik masofaga ega velosiped poygasidir. Har yili dunyoning turli burchaklaridan velosipedchilar yigʻilib, Durangodan Silvertongacha boʻlgan sayohatda Durango tor poezd yoʻlida poyga amalga oshirishadi.
OAV[tahrir | manbasini tahrirlash]
Durango bir qator ommaviy axborot vositalariga ega, ular orasida The Durango Herald, 99x Durango, The Point, KDGO, XRock 105.3, KDUR 91.9/93.9, Four Corners Broadcasting (KIQX 101.3, KRSJ 100.5, KK33DC, KKDC09K) va KK33DC boshqa koʻplab nashrlar ham mavjud.
Infratuzilma[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jamoat transporti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Durangoga AQShning sharqdan gʻarbiy yoʻnalishdagi 160 (Eski ispan yoʻli) va shimoldan janubga yoʻnaltirilgan 550 AQSH avtomagistrali xizmat koʻrsatadi. US 550 ning bir qismi Nyu-Meksiko shtatining Albukerke shahriga yuqori tezlikda (birinchi navbatda 4 qatorli, boʻlingan magistral) kirishga imkon yaratadi. Durango shimolidagi 550 AQSH magistrali million dollarlik avtomagistral deb nomlanadi va San-Xuan Skywayning bir qismi hisoblanadi
Durangoga, Kolorado shtatining Ignasio shahri yaqinida joylashgan janubi-gʻarbiy Kolorado uchun bunyod etilgan yirik mintaqaviy aeroport — Durango-La Plata okrugi aeroporti (IATA kodi: DRO) xizmat koʻrsatadi. Aeroportda yil davomida mintaqaviy Mesa Airlines (American Eagle), SkyWest Airlines (American Eagle va United Express), Republic Airways (United Express) va Envoy Air (American Eagle) singari havo yoʻllari parvozlari amalga oshiriladi
2014-yil holatiga koʻra, DRO bilan mintaqaviy bogʻlovchi markazlar orasida Dallas/Fort-Worth xalqaro aeroporti (DFW), Feniks Sky Harbor xalqaro aeroporti (PHX) va Denver xalqaro aeroporti (DEN) faoliyat yuritadi.
Durango Transit jamiyatda bir nechta halqa avtobus marshrutlarini, jumladan, Fort Lyuis kollejiga borish yoʻnalishini ham o;z ichiga oladi. Oddiy ish vaqti ish kunlarida 6:30 dan 18:30 gacha davom etadi. Ignacio Road Runner yaqin atrofdagi Ignasio va Bayfild shaharlariga avtobus xizmatini taqdim etadi, har ish kunlarida toʻrtta va shanba kuni bitta sayohat marshrutini amalga oshiradi. Ikkala xizmat ham Durango tranzit markazi tomonidan nazoratga olingan.
Greyhound Lines ilgari Durangoga xizmat ko‘rsatgan, ammo byudjet qisqartirilganidan keyin uning xizmati to‘xtatilgan. 2014-yildan beri Road Runner Transit (Janubiy Ute Jamiyati Harakat Dasturlari xizmati) Grand Junction va Durango oʻrtasida kunlik avtobus qatnovini yoʻlga qoʻygan[9]. 2018-yildan boshlab Road Runner xizmati Bustang davlat dasturining asosiy qismiga kiritilgan[10].
Kollejlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fort Lewis kolleji 350 foot (110 m) Durango shahar markaziga qarashli mesa va Oliy oʻquv komissiyasi tomonidan akkreditatsiya qilingan. 2014-yil holatiga koʻra, FLCda 4028 talaba roʻyxatga olingan[11]. FLC 4 yillik davlat liberal sanʼat kolleji hisoblanadi. Shuningdek okrugda, Janubiy-Gʻarbiy Kolorado jamoat kolleji ham joylashgan, u Pueblo jamoat kollejining filiali boʻlib, Shimoliy Main prospektidagi Durango oʻrta maktabi binosida oʻrin egallagan.
Taniqli odamlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Pako Ahlgren, yozuvchi
- Ross Anderson, Jahon kubogi / professional changʻichi, butun Amerika rekordchisi
- Steve Carlton, Beysbol shon-shuhrat zali koʻzasi
- James Garesche Ord, Qoʻshma Shtatlar armiyasi general-mayori, Durango yaqinidagi Fort Lyuisda tugʻilgan.
- Missy Giove, velosipedchi Togʻli velosiped shon-shuhrat zaliga kiritilgan
- Howard Grotts, velosipedchi
- Velosipedchi Greg Herbold Togʻli velosiped shon-shuhrat zaliga kiritilgan
- Sepp Kuss, velosipedchi, Vuelta a España va Tour de France bosqichi gʻolibi
- Mett Miller, Klivlend Brauns uchun NFL hujumkor kurashi
- Ned Overend, velosipedchi Togʻli velosiped shon-shuhrat zaliga va Amerika Qoʻshma Shtatlarining Velosiped shon-shuhrat zaliga kiritildi
- Bob Roll, isteʼfodagi velosipedchi; NBC Sports velosiped translyatsiyasi jamoasining bir qismi.
- Stuart Roosa, NASA astronavti va sobiq USFS Smoke Jumper
- Quinn Simmons, velosipedchi
- Ed Stasium, rekord prodyuser
- Tom Tully, aktyor, "Keyn qoʻzgʻoloni" filmi uchun Oskarga nomzod
- Shan Wells, haykaltarosh va rassom
- Todd Wells, velosipedchi
- Eli Tomac, professional motokross poygachisi.
Qardosh shaharlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Durangoda Sister Cities International tomonidan belgilangan ikkita qardosh shahar bor. Bular:
Televidenie va kinodagi havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Denver va Rio Grande Gʻarbiy temir yoʻllari 1930-yillarning oʻrtalaridan boshlab La Plata okrugi hududini Gollivudda reklama qila boshladi, bu keyinchalik Durangoning filmda koʻrinish berishlariga sabab boʻldi[12].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Kolorado
- Kolorado okruglari roʻyxati
- Koloradodagi munitsipalitetlar roʻyxati
- Koloradodagi joylar roʻyxati
- Koloradodagi statistik hududlar roʻyxati
- Durango va Silverton tor temir yoʻli
- Durango Herald
- Durango telegrafi
- Qadimgi Ispaniya milliy tarixiy yoʻli
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Active Colorado Municipalities“. Colorado Department of Local Affairs. Qaraldi: 2021-yil 16-oktyabr.
- ↑ Nossaman, Allen (19998).
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Smith, Duane A.. Rocky Mountain boom town : a history of Durango, Colorado. Niwot, Colo.: University Press of Colorado, 1992. ISBN 0-585-02503-7. OCLC 44959038.
- ↑ Dorman, Richard L.. Durango: always a railroad town, 1st, Santa Fe, NM: R.D. Publications, 1987. ISBN 0-9616656-1-0. OCLC 17515710.
- ↑ „DURANGO, COLORADO - Climate Summary“. Wrcc.dri.edu. Qaraldi: 2017-yil 27-avgust.
- ↑ „Zipcode 81301 - Durango, Colorado Hardiness Zones“. Plantmaps.com. Qaraldi: 2017-yil 27-avgust.
- ↑ „DURANGO, COLORADO (052441)“. Western Regional Climate Center. Qaraldi: 2016-yil 3-iyun.
- ↑ „U.S. Census website“. United States Census Bureau. Qaraldi: 2008-yil 31-yanvar.
- ↑ Dale Rodebaugh. „Bus service to Grand Junction to resume“ (2014-yil 11-iyul). 2020-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 18-oktyabr.
- ↑ Armijo, Patrick. „Road Runner bus line to join state network“. The Durango Herald (2017-yil 31-dekabr). 2020-yil 4-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 18-oktyabr.
- ↑ „College in Colorado - Facts about Fort Lewis College“. Fortlewis.edu. Qaraldi: 2017-yil 27-avgust.
- ↑ Jensen, Larry. Hollywood's railroads : volume three, Narrow Gauge Country, [Sequim, WA], 2014. ISBN 978-0-692-31351-0. OCLC 967732272.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Durango shahri sayti
- Durango shahrining CDOT xaritasi
- Durango Ragtime va Early Jazz Festival veb-sayti (Wayback Machine saytida 2017-05-06 sanasida arxivlangan)
