Yangiboy Doʻsumov

Yangiboy Doʻsumov
Tavalludi	15.08.1905;
Vafoti	14.08.1973 ;
Fuqaroligi	Rossiya Imperiyasi va SSSR
Sohasi	Tarix
Ish joylari	Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi
Ilmiy unvoni	Professor, O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi muxbir a’zosi

Yangiboy Muhammedovich Doʻsumov (15.07.1905, Toʻrtkoʻl – 14.08.1973, Nukus) – pedagog, tarixchi olim, Oʻzbekiston Fanlar akademiyasining muxbir aʼzosi (1956), Qoraqalpogʻistonda xizmat koʻrsatgan fan va texnika arbobi (1965). Qoraqalpogʻiston MSSR xalq komissari (1940—1941) va maorif vaziri (1945—1949), Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi Iqtisodiyot va madaniyat instituti direktorining oʻrinbosari, tarix sektori mudiri. Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi Qoraqalpogʻiston kompleks ilmiy-tadqiqot instituti, nomidagi Tarix, til va adabiyot instituti direktori. N Davkaraeva CC FAN OʻzSSR (1959—1963)^[1]^[2].

Y. M. Doʻsumov Qoraqalpogʻistondagi ilk tarix fanlari nomzodi va birinchi doktorlaridan biri, yirik monografik tadqiqotlar – „Qoraqalpogʻiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi tarixining ocherklari (1917—1927)“, „Buyuk Oktyabr gʻalabasi. Qoraqalpogʻistonda sotsialistik inqilob“ va boshqalar.

Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Y. M. Doʻsumov 1905-yil 15-iyulda Toʻrtkoʻlda tugʻilgan. Ota-onasidan erta yetim qolib, mahalliy baislarga fermer boʻlishga majbur boʻldi. Keyin Toʻrtkoʻl mehribonlik uyi tarbiyasiga olinib, u yerdan qisqa muddatli kurslarga yuboriladi va tez orada SAKU talabasi boʻladi. 1930-yildan Y. M. Doʻsumov ilmiy-pedagogik faoliyat bilan shugʻullanadi.

Y. M. Doʻsumov – Ulugʻ Vatan urushi qatnashchisi; u Gʻarbiy front uchun jang qilayotgan artilleriya polki batalyoni komissari edi. M. Doʻsumov 1956-yilda OʻzSSR Fanlar akademiyasining muxbir aʼzosi etib saylangan va unga „Qoraqalpogʻiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasida xizmat koʻrsatgan fan va texnika arbobi“ faxriy unvoni berilgan.

Umumiy xizmatlari uchun Y. M. Doʻsumov "Shon-sharaf belgisi" ordeni, "Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun", "1941—1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushida jasoratli mehnati uchun" medallari bilan taqdirlangan", „Mehnat jasorati uchun“, „Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan“ yubiley medali sohibi.

Qoraqalpogʻistonda birinchi tarix fanlari nomzodi (1939) va doktori (1961), professor (1965), Nukus oʻqituvchilar instituti direktor oʻrinbosari, keyin direktor (1935—1940), Qoraqalpogʻiston Maorif xalq komissari va Pedagogika instituti tarix kafedrasi mudiri (1940—1941). Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi (1941—1945). Qoraqalpogʻiston Maorif vaziri (1945—1949). Qoraqalpogʻiston Iqtisod va madaniy instituti boʻlim mudiri (1949—59). Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Qoraqalpogʻiston filiali Tarix, til va adabiyot instituti direktori (1959—1964), sektor mudiri (1964—1973). Ilmiy ishlari Qoraqalpogʻistonning yangi davr tarixiga, xususan, 20-asr 1-choragidagi maorifi hamda ijtimoiysiyosiy tarixiga bagʻishlangan.