Darre Shahr okrugi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Darre Shahr okrugi

شهرستان دره‌شهر
Okrug
Skyline of Darre Shahr okrugi
33°8′0″N 47°22′0″E / 33.13333°N 47.36667°E / 33.13333; 47.36667 G OKoordinatalari: 33°8′0″N 47°22′0″E / 33.13333°N 47.36667°E / 33.13333; 47.36667 G O
Mamlakat Eron
Aholisi
 (2016)
 43 708
Vaqt mintaqasi UTCIRST
Darre Shahr okrugi xaritada
Darre Shahr okrugi
Darre Shahr okrugi

Darre Shahr okrugi (forscha: شهرستان دره‌شهر) Eronning Ilom viloyatida joylashgan. Okrug markazi — Darre Shahr. 2006-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, okrug aholisi (shu jumladan, keyinchalik Badreh okrugini tashkil qilish uchun boʻlinib ketgan qismlari bilan birga) 56,346 kishi, 11,487 oiladan iborat boʻlgan[1]. 2016-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, okrug aholisi 43,708 kishi, 12,012 xonadondan iborat edi[2]. Bu Ilom viloyatidagi aholi soni koʻpligi boʻyicha oltinchi okrug.

Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Darre Shahr okrugi 1,480 km2 (570 mi²) hududga ega. Darre Shahr janubdan Kabir Kuh tizmasi, shimoldan Seymare va Karxe daryolari bilan chegaralangan. Togʻlar va daryolar orasidagi tekisliklar ming yillar davomida ekin ekilgan unumdor dehqonchilik yerlaridir. Taxminan 1,220 km2 (470 mi²) hududda oʻrmonzorlar mavjud. Ularning aksariyati janubdagi Kabir Kouh tizmasining balandliklarida joylashgan. Kabir Kouh qoʻriqlanadigan hududi okrugdagi eng muhim qoʻriqxonadir. U 2001-yilda 179 km2 (69 mi²) maydonda tashkil etilgan[3].

Daryolar

Koʻllar

  • Seymare toʻgʻon koʻli

Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Darre Shahr okrugi yozda issiq va quruq, qishda iliq iqlimga ega. Iyul-avgust oylarida maksimal sutkalik harorat 48 °C (118 °F) darajaga yetishi mumkin.Qish odatda iliq, lekin vaqti-vaqti bilan harorat keskin pasayadi[4].

Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 465.1 mm (18.31 in). Yillik eng kam yogʻingarchilik 2007—2008-yillardagi dehqonchilik mavsumida 188.2 mm (7.41 in) boʻlgan. Yillik eng yuqori yogʻingarchilik 1990—1991-yillarda 872.7 mm (34.36 in)ni tashkil qilgan. Buning oqibatida suv toshqini sodir boʻlgan. Bu rekord 2018—2019-yillarda 1,046.5 mm (41.20 in) ball bilan yangilangan, bu yana Eronning janubi-gʻarbiy qismida kuchli suv toshqiniga olib keldi[4].

Iyun-sentyabr oylarida yogʻingarchilik deyarli yoʻq. Ilgari Darre Shahrga yiliga bir yoki ikki marta qor yogʻar edi, ammo bugungi kunda global isish tufayli qor kamaymoqda. Doʻl va chaqmoqli boʻronlar kuz va bahor oylarida tez-tez uchramaydi. Buning oqibatida ekinlar va qishloq xoʻjaligi mahsulotlari jiddiy taʼsir koʻradi.

Oʻrta yer dengizi va Qora dengizdan kelgan gʻarbiy havo massalari viloyatda kuzgi va qishki yomgʻirlarga sabab boʻladi. Sudan, Qizil dengiz va Saudiya Arabistoni oqimlari ham qishki va bahorgi yomgʻirlarda samarali boʻlib, yozda issiq havoga sabab boʻladi[5].

Seymare koʻchkisi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qadimgi davrlarda Kabir Kuh tizmasining janubi-sharqiy qismlarida katta koʻchki sodir boʻlgan. Hodisa 1937-yilda Xarrison va Falkon tomonidan chop etilgan Qirollik Geografik Jamiyatiga oid maqolada keltirib oʻtilgan. Ushbu ulkan hodisaning sababi zilzila boʻlgan boʻlishi ham mumkin. Oʻzining ulkanligi tufayli Seymare koʻchkisi sharqiy yarim sharda qayd etilgan eng katta koʻchki hisoblanadi[6].

Maʼmuriy boʻlinmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Darre Shahr tumani (2006)
Maʼmuriy boʻlinmalar Aholi
Markaziy tuman 34 983
Aramu qishloq okrugi 7089
Zarrin Dasht qishloq okrugi 9 680
Darre Shahr shahri 18 214
Badreh tumani 16 478
Doʻston qishloq okrugi 4862
Hendmini qishloq okrugi 7841
Badr shahri 3,775
Majin tumani 4885
Kulkani qishloq okrugi 1719
Majin qishloq okrugi 3166
Jami 56 346

Abdanan okrugi va Badreh okruglari 1995-yildan 2013-yilgacha Darre Shahr okrugining tumanlari boʻlgan. Keyinchalik oʻzlari okrug (baxsh) ga aylantirilgan.

Qoʻshni tumanlar

Iqtisodiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Darre Shahr iqtisodiyoti asosan dehqonchilik va chorvachilikka asoslangan. 2018-yil fevral oyi holatiga koʻra, Darre Shahr fermerlari yiliga 190 ming tonnadan ortiq qishloq xoʻjaligi va 23 ming tonna chorvachilik mahsulotlari yetishtirmoqda[7]. Darre Shahrdagi qishloq xoʻjaligi bozori taxminan 17,7 million AQSh dollariga teng[8].

Darre Shahr okrugidagi asosiy ekinlar (tonnada, 2019 yil)[9]
Ekin Yillik ishlab chiqarish
Bodring 100 000[10]
Bugʻdoy 30 000
Loviya 9 000[11]
Qovun 4500[12]
Makkajoʻxori 1200
Kanola 700[13]
Mung Bean 500
Uzum 245[14]

Darre Shahr yirik zaʼfaron ishlab chiqaruvchisi boʻlib, ularning aksariyati Tehron, Isfahon, Ahvaz va Arak shaharlarida sotiladi[15][16].

Shaharlarda yashovchi aholining aksariyati, xususan, Darre Shahr qurilish va xizmat koʻrsatish sohasida ishlaydi. Viloyat markazi sifatida Darre Shahr okrugning deyarli barcha davlat idoralariga mezbonlik qiladi[17].

Turizm[tahrir | manbasini tahrirlash]

Darre Shahr okrugi 2018-yilda 400 000 dan ortiq turistni qabul qildi. Ulardan 120 000 nafari faqat bahorda tashrif buyurgan. Darre Shahr Ilom viloyatidagi eng koʻp sayyohlar tashrif buyuradigan hududdir[18][19]. Darre Shahrda milliy yodgorlik sifatida roʻyxatga olingan 145 ta obidalar, binolar va tarixiy joylar bor[19]. Darre Shahr Elam sivilizatsiyasining muhim shahri boʻlgan qadimiy Madaktu shahri yonida qurilgan. Shahar tarixda bir necha bor vayron qilingan va qayta qurilgan va har safar nomi oʻzgargan. Darre Shahr okrugi yaqin atrofdagi tabiiy resurslarning koʻpligi, xususan, suv, unumdor tuproq, oʻrmonlar manbai sifatida Kabir Kouh tizmasining yaqinligi tufayli tarix davomida mashhur aholi punkti boʻlgan.

Darre Shahr olov ibodatxonasi toʻrtta kamarli bino boʻlib, mahalliy aholi Taaq deb ataydi. Dastlab bino moloz tosh va gipsdan qurilgan va yaqinda taʼmirlangan[20]. Gavmishan koʻprigi Darre Shahrning janubida, Kabir Kuh chekkasidagi xuddi shu nomdagi daraning boshida joylashgan boʻlib, qayta tamirlangan (2008-yil holatiga koʻra) uchta arkli qadimiy koʻprikdir[21]. Bu Sosoniylar koʻprigi Seymare va Qashqon daryolarining qoʻshilishida qurilgan. bir necha bor taʼmirlanganiga qaramay, hozir deyarli vayronaga aylangan[22].

Shayx Makan qal’asi Darre Shahrdan 6 kilometr janubi-sharqda joylashgan boʻlib, bu qal’aning xarobalari xuddi shu nomdagi 150 yillik tarixga ega qishloqning kirish qismida koʻrish mumkin. Qurilish materiallari uning Qajar davriga tegishli ekanligini koʻrsatadi. Qal’aning devorlari tosh va gipsdan nozik tarzda qurilgan. Suv tegirmonining qoldiqlari ham bor[23].

Shimoliy kirish eshigi bilan Suzadagi Doniyor qabriga oʻxshab ketadigan Jabir maqbarasi uzunligi 15 metr, kengligi 9 metr, 8 ta ustunli. Pastki qismida suvoqdan qilingan va gul naqshlari va muqaddas misralar bilan bezatilgan yozuv mavjud. Bu maqbara Darre Shahrdagi muhim ziyoratgohlardan biri hisoblanadi[24].

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Kabir Kuhda qish.
    Kabir Kuhda qish.
  • Darre Shahrning bahorgi ko'rinishi.
    Darre Shahrning bahorgi ko'rinishi.
  • Shayx Makan yaqinidagi bug'doy fermalari
    Shayx Makan yaqinidagi bug'doy fermalari
  • Mir-G‘ulom qal’asi
    Mir-G‘ulom qal’asi
  • Karxe daryosi ustidagi Gavmishan ko'prigi
    Karxe daryosi ustidagi Gavmishan ko'prigi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)“ (Excel). Eron statistika markazi. 2011-yil 11-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ „درگاه ملی آمار > سرشماری عمومی نفوس و مسکن > نتایج سرشماری“. www.amar.org.ir. Qaraldi: 10-iyul 2019-yil.
  3. ↑ „وضعیت کلی شهرستان دره شهر“. www.doe.ir. اداره کل حفاظت محیط زیست استان ایلام. Qaraldi: 10-iyul 2019-yil.
  4. ↑ 4,0 4,1 „هواشناسی ایلام“. www.ilammet.ir. Qaraldi: 11-oktabr 2019-yil.
  5. ↑ „اقلیم استان ایلام“. www.irimo.ir. 8-fevral 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-oktabr 2019-yil.
  6. ↑ Harrison, J. V.; Falcon, N. L. (1937). „The Saidmarreh Landslip, South-West Iran“. The Geographical Journal. 89-jild, № 1. 42–47-bet. doi:10.2307/1786990. ISSN 0016-7398. JSTOR 1786990.
  7. ↑ „دره شهر یکی از قطب های اصلی کشاورزی در استان ایلام است“. yjc.ir (28-fevral 2018-yil). Qaraldi: 10-oktabr 2019-yil.
  8. ↑ „مدیر کشاورزی شهرستان دره شهر“ (forscha). خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. Qaraldi: 10-oktabr 2019-yil.
  9. ↑ „دره شهر؛ سرزمین آب و آبادانی/200 میلیارد تومان ارزش محصولات کشاورزی“ (forscha). خبرآنلاین (23-aprel 2017-yil). Qaraldi: 10-oktabr 2019-yil.
  10. ↑ رمضان. „سود باقلاکاران دره‌شهر در جیب دلالان“. Hamshahri. Hamshahri. 9-sentabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-oktabr 2019-yil.
  11. ↑ „برداشت باقلا از سطح مزارع شهرستان دره شهر آغاز شد“ (forscha). Mehr News Agency. Mehr News Agency. Qaraldi: 12-oktabr 2019-yil.
  12. ↑ „شهرستان دره شهر قطب تولید طالبی در ایلام است“. Mehr News Agency. Mehr News Agency. Qaraldi: 12-oktabr 2019-yil.
  13. ↑ Fatollah-Zadeh. „کشت کلزا در دره شهر ۷۰ درصد افزایش یافت“. Hanakhabar News.
  14. ↑ „کاهش ۳۵ درصدی تولید انگور در شهرستان دره شهر“. Mehr News Agency. Qaraldi: 12-oktabr 2019-yil.
  15. ↑ „دره شهر رتبه نخست تولید گل نرگس در ایلام را دارد- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim“ (forscha). خبرگزاری تسنیم - Tasnim. Qaraldi: 13-noyabr 2019-yil.
  16. ↑ „سالانه هفت میلیون شاخه گل نرگس در دره‌ شهر تولید می‌شود“. شبکه اطلاع رسانی راه دانا. Qaraldi: 13-noyabr 2019-yil.
  17. ↑ „دره شهر؛ سرزمینی به قدمت تاریخ/ قلب تمدن عیلامی در انتظار گردشگران“ (forscha). خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency (16-mart 2014-yil). Qaraldi: 10-oktabr 2019-yil.
  18. ↑ „شهرستان دره‌شهر آماده پذیرایی از گردشگران نوروزی است“ (forscha). Fars News Agency.
  19. ↑ 19,0 19,1 „120 هزار نفر از جاذبه هاي گردشگري دره شهر بازديد كردند“. IRNA.
  20. ↑ „Dareh Shahr Fire Temple in Dareh Shahr, [Iran Tourism & Touring Organization“]. www.itto.org. Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
  21. ↑ „Dareh Shahr, the summer capital of Elamites“. tehrantimes.com. Tehran Times (20-aprel 2013-yil). 14-iyul 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-iyun 2014-yil.
  22. ↑ „Gavmishan Bridge in Dareh Shahr, [Iran Tourism & Touring Organization“]. www.itto.org. Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
  23. ↑ „Sheikh Makan Fort in Dareh Shahr, [Iran Tourism & Touring Organization“]. www.itto.org. Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
  24. ↑ „Jaber Mausoleum in Dareh Shahr, [Iran Tourism & Touring Organization“]. www.itto.org. Qaraldi: 26-iyul 2017-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Darre_Shahr_okrugi&oldid=3913877" dan olindi