Daniya — Hindiston munosabatlari
 | |
 Daniya |
 Hindiston |
Daniya — Hindiston munosabatlari (Dancha: Forholdet mellem Danmark og Indien; hindcha: डेनमार्क-भारत संबंध), Daniya-Hindiston munosabatlari deb ham ataladi, Daniya va Hindiston oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlardir. Daniyaning Yangi Dehlida elchixonasi, Hindistonning Kopengagenda elchixonasi bor[1][2]. Daniyada taxminan 15 595 hind istiqomat qiladi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tranquebar, Hindiston janubidagi Tamil Nadu shtatidagi shaharcha. 1620-yildan 1845-yilgacha Hindistondagi Daniya mustamlakasi edi. Daniya tilida „Trankebar“ yoki „Trankebar“ deb yoziladi, mahalliy Tamil, Tarangambadidan kelib chiqqan boʻlib, „qoʻshiq toʻlqinlari joyi“ degan maʼnoni anglatadi. Tranquebar materik Hindistondagi boshqa Daniya aholi punktlari bilan bir qatorda, ayniqsa Serampore (hozirgi Gʻarbiy Bengaliya) bilan birga 1845-yilda Buyuk Britaniyaga sotilgan. Nikobar orollari 1868-yilda inglizlarga sotilgunga qadar Daniya tomonidan ham mustamlaka qilingan. 1947-yilda Mustaqillikka erishgandan soʻng, Hindiston bosh vaziri Pandit Javoharlaʼl Neruning 1957-yilda Daniyaga tashrifi Hindiston va Daniya oʻrtasidagi oʻsha vaqtdan beri davom etib kelayotgan doʻstona munosabatlarga asos soldi. Hindiston va Daniya oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlar siyosiy, iqtisodiy, ilmiy va tadqiqot sohalarida hamkorlikka asoslangan samimiy va doʻstona munosabatlarga ega. Ikki davlat o‘rtasida davriy oliy darajadagi tashriflar amalga oshirilib kelinmoqda[3].
Tashriflar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Daniya sobiq Bosh vaziri Anders Fog Rasmussen yirik biznes delegatsiyasi hamrohligida 2008-yil 4-8-fevral kunlari Hindistonga davlat tashrifi bilan keldi. Rasmussen Bangalor va Agrada Infosys, Biocon va IIM Bangalorga tashrif buyurdi. Rasmussen siyosiy muloqotni, savdo va investitsiyalar sohasida hamkorlikni kuchaytirish, fan va texnologiya, energetika, iqlim va atrof-muhit, madaniyat, taʼlim, talabalar almashinuvi, malakali kadrlar va IT sohalarida tadqiqotlarni kuchaytirishga chaqiruvchi „Hindiston Harakat rejasi“ni ishga tushirdi. Ikki davlat oʻrtasida hamkorlik boʻyicha ikki tomonlama qoʻshma komissiya tuzish toʻgʻrisida Bitim imzolandi. Mette Frederiksen 2021-yilda Hindistonga 3 kunlik davlat tashrifi bilan keldi. Frederikson Bosh vazir Narendra Modi bilan ikki tomonlama muzokaralar olib bordi. Frederikson Toj Mahalga tashrif buyurdi. Daniya Bosh vaziri Mette Frederiksen xonim 2021-yil 9-11-oktabr kunlari Hindistonda davlat tashrifi bilan bo‘ldi. Bu hukumat rahbarining COVID-19 pandemiyasidan keyin Hindistonga birinchi tashrifi edi. Ikki mamlakat Bosh vazirlari o‘rtasidagi ikki tomonlama muzokaralar iliq va do‘stona ruhda o‘tgani ikki davlat o‘rtasidagi yaqin sheriklik munosabatlaridan dalolatdir. Har ikki tomon 2020-yil sentabr oyida boʻlib oʻtgan Virtual sammitda tashkil etilgan Yashil strategik sheriklik boʻyicha erishilgan yutuqlarni koʻrib chiqdi. Hindistonga tashrifi davomida Bosh vazir Frederiksen Agra va Garvi Gujarat Bxavanga tashrif buyurdi va u yerda Hindistonning boy madaniy merosi bilan tanishdi. Frederiksen Observer Research Foundation tomonidan tashkil etilgan tadbirda Yashil strategik sheriklik va iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashda yaqin hamkorlikning ahamiyati haqida maxsus nutq so‘zladi.
Puruliya ishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2012-yil iyul oyida Hindiston hukumati Daniya bilan diplomatik aloqalarini qisqartirishga qaror qildi, chunki ular oʻzlarining Oliy sudiga quyi sudning Puruliya qurollarini topshirishni rad etish haqidagi qarori ustidan shikoyat qilishdan bosh tortdilar. Daniya Hindistonning Devini Hindistonga ekstraditsiyasini osonlashtirish uchun oʻzining yuqori sudiga murojaat qilish haqidagi takroriy soʻrovlari boʻyicha harakat qilishdan bosh tortganidan xafa boʻlgan Hindiston hukumati barcha yuqori martabali amaldorlarga Hindistonda eʼlon qilingan Daniya diplomatlari bilan uchrashmaslik toʻgʻrisida buyruq chiqardi[4].
Investitsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Daniya Hindistondagi xorijiy investorlar orasida 26-oʻrinni egallaydi. 2008- va 2009-yillarda Daniyaning Hindistonga toʻgʻridan-toʻgʻri sarmoyasi mos ravishda 57 million va 75 million AQSh dollarini tashkil etdi.
Shartnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Muhim ikki tomonlama shartnomalar va bitimlar:
- Texnik hamkorlik shartnomasi — 1970-yil
- Tadri, Karnataka shahrida integratsiyalashgan baliqchilik loyihasi boʻyicha ikki tomonlama kelishuv — 1981-yil
- Ikki tomonlama investitsiyalarni ragʻbatlantirish va himoya qilish toʻgʻrisidagi bitim — 1995-yil
- Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish protokoli — 1995-yil
- CII va Daniya sanoat konfederatsiyasi oʻrtasidagi hamkorlik memorandumi — 1995-yil
- Tashqi ishlar vazirligi bilan maslahatlashuv protokoli — 1995-yil
- FICCI va Daniya sanoati oʻrtasida qoʻshma ishbilarmonlar kengashi kelishuvi — 2002-yil
- Ikki tomonlama hamkorlik uchun biotexnologiya memorandumi — 2004-yil
- Memorandumning toza rivojlanish mexanizmi — 2008-yil
- Atrof-muhit sohasidagi hamkorlik memorandumi — 2009-yil
- Mehnat harakati boʻyicha hamkorlik toʻgʻrisidagi memorandum — 2009-yil
- Ijtimoiy sugʻurta shartnomasi — 2010-yil
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Danish Embassy in New Delhi“. Ministry of Foreign Affairs of Denmark. 2011-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-iyul.
- ↑ „Indian Embassy in Copenhagen“. Ministry of Foreign Affairs of Italy. 2011-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-iyul.
- ↑ „Bilateral relations between Denmark and India“. 2012-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 9-dekabr.
- ↑ „India to scale down diplomatic ties with Denmark“ (2012-yil 12-iyul). 2013-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan.