Coelophysoidea

Coelophysoidea (taaffuzi: Selofozoid) soʻnggi trias va ilk yura davrlarining keng tarqalgan dinozavrlari edi. Ular geografik jihatdan keng tarqalgan, ehtimol barcha qitʼalarda yashagan. Coelophysoidlar barchasi nozik shaklga ega, goʻshtxoʻr boʻlib, ular ilgari tasniflangan coelurosaurs (koelurozavr) ga oʻxshash va baʼzi turlari nozik kalla suyagiga ega. Oʻlchamlar uzunligi taxminan 1 dan 6 m gacha. Coelophysoidlar qanday teri qoplamaga ega ekanligi nomaʼlum va turli rassomlar ularni yungli yoki patli qilib tasvirlashgan.

Coelophysoidlarga misollar: Coelophysis, Procompsognathus va Liliensternus. Ilgari „Podokesauridae“ shubhali taksonida boʻlgan dinozavrlarning aksariyati endi Coelophysoidlar deb tasniflanadi.

Tasniflash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Coelophysoidlaning qazilmalardagi suyaklari juda erta paydo boʻlganiga qaramay, ular ibtidoiy teropodlardan ajratib turadigan bir qancha xususiyatlarga ega. Ushbu olingan xususiyatlarning eng koʻzga koʻringanlari (apomorfiyalar) yuqori jagʻ suyaklarining birikish usulidir (premaxilla — maksilla artikulyatsiyasi). Coelophysoidlarni Ceratosaurus yoki (sensu stricto) boshqa teropodlar bilan solishtirganda (qatʼiy maʼnoda) ularga yaqinroq va umumiy ajdodlari boʻlganmi yoki yoʻqligi teropod mutaxassislari oʻrtasida asosiy bahs-munozaralardan biri. Eng soʻnggi tahlillar shuni koʻrsatadiki, Coelophysoidea ceratosaurus bilan tabiiy guruh hosil qilmaydi. Shunga oʻxshab, Dilophosaurus va shunga oʻxshash teropodlar anʼanaviy ravishda coelophysoidlar deb tasniflangan boʻlsa-da, 2000-yillarning oxirida chop etilgan bir nechta tadqiqotlar ular aslida tetanuranlar bilan yaqinroq bogʻliq boʻlishi mumkinligini koʻrsatdi.

Quyidagi kladogramma Matthew T. Carrano, John R. Hutchinson va Scott D. Sampsonning 2005-yilgi tadqiqotida topilgan^[1].

	Coelophysis

	Megapnosaurus

Quyidagi kladogramma Martin D. Ezcurra va Gilles Cuny ning 2007-yilgi tadqiqotida topilgan^[2].

Liliensternus

Lophostropheus

Coelophysidae

"Megapnosaurus" kayentakatae

	Coelophysis

	Coelophysis rhodesiensis

Quyidagi kladogram Ezcurra va boshqalar tomonidan oʻtkazilgan tadqiqotda tiklangan. (2020)^[3]

Liliensternus

Dracoraptor

'Syntarsus' kayentakatae

Panguraptor

Powellvenator

	Lepidus

	Coelophysis bauri

	Camposaurus

	Lucianovenator

	Megapnosaurus rhodesiensis

	Segisaurus

Coelophysoid tadqiqotlari xronologiyasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Carrano, M.T, Hutchinson, J.R, Sampson, S.D. (2005). „New information on Segisaurus halli, a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona.“ Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (4):835-849.
↑ Ezcurra, Martin D.; Cuny, Gilles (2007). „The coelophysoid Lophostropheus airelensis, gen. nov.: a review of the systematics of "Liliensternus" airelensis from the Triassic-Jurassic boundary outcrops of Normandy (France)“. Journal of Vertebrate Paleontology. 27-jild, № 1. 73–86-bet. doi:10.1671/0272-4634 (2007)27[73:TCLAGN]2.0.CO;2. {{cite magazine}}: Check |doi= value (yordam)
↑ Ezcurra, Martín D; Butler, Richard J; Maidment, Susannah C R; Sansom, Ivan J; Meade, Luke E; Radley, Jonathan D (1–yanvar 2021–yil). „A revision of the early neotheropod genus Sarcosaurus from the Early Jurassic (Hettangian–Sinemurian) of central England“. Zoological Journal of the Linnean Society (inglizcha). 191-jild, № 1. 113–149-bet. doi:10.1093/zoolinnean/zlaa054. ISSN 0024-4082.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()

[1] Carrano, M.T, Hutchinson, J.R, Sampson, S.D. (2005). „New information on Segisaurus halli, a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona.“ Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (4):835-849.

[EC07-2] Ezcurra, Martin D.; Cuny, Gilles (2007). „The coelophysoid Lophostropheus airelensis, gen. nov.: a review of the systematics of "Liliensternus" airelensis from the Triassic-Jurassic boundary outcrops of Normandy (France)“. Journal of Vertebrate Paleontology. 27-jild, № 1. 73–86-bet. doi:10.1671/0272-4634 (2007)27[73:TCLAGN]2.0.CO;2. {{cite magazine}}: Check |doi= value (yordam)

[3] Ezcurra, Martín D; Butler, Richard J; Maidment, Susannah C R; Sansom, Ivan J; Meade, Luke E; Radley, Jonathan D (1–yanvar 2021–yil). „A revision of the early neotheropod genus Sarcosaurus from the Early Jurassic (Hettangian–Sinemurian) of central England“. Zoological Journal of the Linnean Society (inglizcha). 191-jild, № 1. 113–149-bet. doi:10.1093/zoolinnean/zlaa054. ISSN 0024-4082.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()

[1]

[2]

[3]