Codiaeum variegatum

Codiaeum variegatum
Ilmiy tasniflash
	Oʻsimliklar
	Yuksak oʻsimliklar
	Gulli oʻsimliklar
	Ikki urugʻpallalilar
	Rosids
	Malpighiales
	Euphorbiaceae
	Codiaeum
	C. variegatum
Binar nomi
	Codiaeum variegatum; ; (L.) A.Juss.
	including ;

Codiaeum variegatum (olovli kroton, bogʻ krotoni yoki rang- barang kroton; sin. Croton variegatum L.) — Croton oʻsimliklar turkumiga mansub oʻsimlik turi. U 1753-yilda Karl Linney tomonidan tasvirlangan. Uning vatani Indoneziya, Malayziya, Avstraliya va Tinch okeanining gʻarbiy orollari boʻlib, ochiq oʻrmonlar va butazorlarda oʻsadi^[1]^[2]^[3].

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu tropik, doimiy yashil, bir uyli buta boʻyi 3 m (9.8 ft) gacha oʻsadi, barglari navbatma-navbat joylashgan, uzunligi 5–30 cm (2.0–11.8 in) kengligi 0.5–8 cm (0.20–3.15 in). Barg shakllari nayzasimon, choʻzinchoq, elliptik, lansetsimon, tuxumsimon teskari, tuxumsimon spatulasi yoki skripkasimon va rang-barang yashil, sariq yoki binafsha rangda boʻlishi mumkin. Petiole uzunligi 0,2 dan 2,5 sm gacha. Toʻpgullari uzunligi 8–30 cm (3.1–11.8 in), alohida toʻpgul ustida erkak va urgʻochi gullar bor. Erkak gullari oq, beshta mayda gulbarglari bor, gulchanglari taxminan 52x32 mikron oʻlchamdagi. Ayol gullari sargʻish, gulbarglari yoʻq. Gullash davri odatda kuzning boshiga toʻgʻri keladi. Mevasi koʻsak. Kesilganida, koʻplab Euphorbiaceae kabi sutli sharbat chiqariladi^[1]^[2]^[4].

Tropik iqlim sharoitida krotonlar oʻzlarining ajoyib barglari uchun qadrlanadi. Ular qishda harorat odatda 10 ° dan 13 ° C gacha tushmaydigan ochiq havoda omon qoladilar, sovuqroq harorat barglarning yoʻqolishiga olib kelishi mumkin^[2]. Sovuq iqlim sharoitida oʻsimliklar issiqxonalarda yoki uy oʻsimliklari sifatida oʻstiriladi. Oʻstiriladigan bogʻ krotonlari odatda yovvoyi oʻsimlikdan kichikroq, kamdan-kam hollarda balandligi 1,8 m dan oshadi va barg shakli va rangining xilma-xilligi bilan ajralib turadi^[2]^[1].

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bir necha yuz navlar barglari uchun tanlab olingan va koʻpaytiriladi. Turiga qarab, barglari tuxumsimon, chiziqsimon, butun chuqur boʻlakli yoki ajinsimon, rangi yashil, oq, binafsha, toʻq sariq, sariq, qizil yoki pushti rangga ega boʻlishi mumkin. Ommabop navlar orasida qizil va yashil rangli barglari spiral tarzda oʻralgan „Spirale“ bor. Oltin tomirlari va qirralari boʻlgan keng oval sariq barglari boʻlgan „Andreanum“ barglarining uzunligi 25^[2].

Toksiklik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻpgina Euphorbiaceae turlari kabi, meva sharbati baʼzi odamlarda kontakt dermatitga olib kelishi mumkin^[5]. Poʻstlogʻi, ildizlari va barglari zaharli hisoblanadi. Toksin 5-desoksiingenol kimyoviy birikmasidir^[6]. Oʻsimlik tarkibida kuchli tozalovchi va kanserogen ekanligiga shubha qilingan moy mavjud^[7]. Urugʻlarni isteʼmol qilish bolalar uchun halokatli boʻlishi mumkin^[7].

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

C. variegatum, Okinava prefekturasining Miyako-jima shahrida
C. variegatum, Okinava prefekturasining Miyako-jima shahrida
Hindistonning Kolkata shahridagi namunadagi to'liq sariq barglar
Croton "Petra" botanika bog'ida
Tor bargli nav
Yashil-sariq barg navi
Ayol gullari
Yosh mevalar

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Flora of China: Codiaeum variegatum
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening 1: 665. Macmillan.
↑ „Codiaeum variegatum var. Moluccanum | Atlas of Living Australia“. 2015-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-iyun 2015-yil.
↑ Bingtao Li & Michael G. Gilbert: Codiaeum in the Flora of China, Volume 11, 2008, p. 268
↑ Occupational contact dermatitis due to croton (Codiaeum variegatum (L.) A. Juss var. pictum (Lodd.) Muell. Arg.). Sensitization by plants of the Euphorbiaceae. Contact Dermatitis 1977 Dec. 3 (6): 289-92. abstract.
↑ National Tropical Botanical Garden Codiaeum variegatum (Euphorbiaceae) Webarxiv andozasida xato: |url= qiymatini tekshiring. Boʻsh.
↑ ^7,0 ^7,1 „Croton (Codiaeum Variegatum)“. Nova Scotia Museum. 2017-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.

[flora-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Flora of China: Codiaeum variegatum

[huxley-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening 1: 665. Macmillan.

[3] „Codiaeum variegatum var. Moluccanum | Atlas of Living Australia“. 2015-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-iyun 2015-yil.

[4] Bingtao Li & Michael G. Gilbert: Codiaeum in the Flora of China, Volume 11, 2008, p. 268

[5] Occupational contact dermatitis due to croton (Codiaeum variegatum (L.) A. Juss var. pictum (Lodd.) Muell. Arg.). Sensitization by plants of the Euphorbiaceae. Contact Dermatitis 1977 Dec. 3 (6): 289-92. abstract.

[ntbg-6] National Tropical Botanical Garden Codiaeum variegatum (Euphorbiaceae) Webarxiv andozasida xato: |url= qiymatini tekshiring. Boʻsh.

[novascotia-7] 7,0 ^7,1 „Croton (Codiaeum Variegatum)“. Nova Scotia Museum. 2017-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]