Chjou enlay
 | Bu maqola avtomat tarjima qilingan yoki mashina tarjimasi tayinli oʻzgartirishsiz chop etilgani eʻtirof etilmoqda. Tarjimani tekshirib chiqish hamda maqoladagi mazmuniy va uslubiy xatolarini tuzatish kerak. Siz maqolani tuzatishga koʻmaklashishingiz mumkin. (Shuningdek, tarjima boʻyicha tavsiyalar bilan tanishib chiqishingiz mumkin.) Maqolaning originali koʻrsatilinmagan. |
Chjou Enlay — (1898-yil 5-mart , 1976-yil 8-yanvar) xitoylik siyosatchi, taniqli diplomat, XXR Davlat kengashining birinchi rahbari va tashqi ishlar vaziri.
Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chjou Enlay 1898-yil 5-martda Xuayan hukumati Shanyan okrugida (hozirgi Szyansu provinsiyasida) tug'ilgan. Uning otasi Chjou Yineng qadimgi feodallar oilasiga mansub edi, lekin Enlay tug'ilishi bilan Chjou urug'i tanazzulga yuz tutdi. Enlay ota-onasidan ayrilib eng yaqin qarindoshlari qo'lida tarbiyalandi.
Enlay 4 yoshidan boshlab iyeroglif yozishni oʻrgana boshladi. Besh yoshidan u xususiy maktabga qatnay boshladi, bolalar uchun moʻljallangan didaktik insholarni oʻrgana boshladi. Enlay 8 yoshida inqilobiy qarashlar tarafdori Gong Yingsun (amakivachchasi) tomonidan xususiy maktabga yuboriladi. Amakisi bolada siyosiy voqealarga qiziqish uygʻotdi. Enlay 1910-yilning bahorida 12 yoshida Mukden maktabiga boradi. 1911-yil oktabrda, Sinxay inqilobi boshlangani haqidagi xabarni eshitganda, Chjou Enlay oʻzining sochini kesib tashladi va shu bilan oʻz safdoshlariga oʻrnak koʻrsatdi(Sin imperiyasi xitoylik erkaklarni sochini kesishga majbur qilishgan). 1913-yilda Enlay Tyanszinga yuboriladi. Chjou Enlay 1919-yil 16-sentabrda „Ongni uygʻotish jamiyati“ni yaratishda ishtirok etdi, u yerda „Vu Xao“ („Beshinchi raqam“) taxallusini oldi, keyinroq u oʻzining inqilobiy faoliyatida bir necha marta ishlatgan.
Yevropadagi hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]
1920-yilda Chjou Enlay Marselga yetib keldi, u yerdan Parijga yoʻl oldi. Enlay Renault avtomobil zavodida, Lilldagi koʻmir konida va Lion yaqinidagi Sent-Chamondagi temir zavodida ishladi. Enlay Fransiyadan tashqari, Germaniya va Angliyaga ham sayohat qilib, „Ishibao“ gazetasiga doimiy ravishda xabarlar yozib, xitoylik oʻquvchilarni dunyoda boʻlayotgan voqealardan xabardor qilib turdi. Enlay 1922-yil mart oyida Berlinga koʻchib oʻtdi va u yerda XKPning nemis yacheykasini tashkil qildi. Yevropadagi ogʻir turmush sharoiti Enlayni oddiy hayotga oʻrgatdi: u oʻzi ovqat pishirdi, yuvdi, tozaladi, narsalarni tuzatdi. U ingliz, nemis va fransuz tillarini oʻrgandi.
1949-yil 1-oktabrda Xitoy Xalq Respublikasi eʼlon qilingandan soʻng Chjou Enlay XXR Davlat maʼmuriy kengashi bosh vaziri va tashqi ishlar vaziri etib tayinlandi. Chjou Enlay tufayli Xitoy diplomatiyasi sezilarli yutuqqa erishdi. 1960-yillarda Enlay „uchinchi dunyo“ga eʼtiborini Gʻarbning kapitalistik mamlakatlari va Yaponiya bilan munosabatlarini yaxshilash hamda SSSR bilan munosabatlardagi keskinlikni yumshatish yoʻli bilan oldini olishga harakat qildi.
1971-yil Chjou Enlay va Kissinjer oʻrtasidagi yashirin uchrashuv natijasi 1972-yilda AQSH Prezidenti R.Niksonning Xitoyga tashrifi boʻlib, Xitoy-AQSH munosabatlarining normallashuviga olib keldi.
Shaxsiy hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chjou Enlay 1925-yilda inqilobchi Deng Yingchaoga uylandi. Enlay va Dengning oʻz farzandlari yoʻq edi, lekin ular oʻlgan inqilobchilarning bolalarni asrab olishadi; ulardan biri XXR Davlat kengashining boʻlajak bosh vaziri Li Pen edi.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vavilov N.N Xitoy kuchi. -M.: KMK ilmiy nashrlari uyushmasi, 2021. −664 b. -ISBN 978-5-907372-30-6 Vavilov N.N Qizil Xitoyning tozsiz shohlari. XXR klanlari va siyosiy guruhlari/T. V. Dnepprovskaya. -M.:Konseptual,2019. −200 b. — ISBN 978-5-907372-47-2 Chjou Enlay. Tasvirlangan tarjimai holi. -Sichuan Renmin nashriyoti, 2009. −483 p. -ISBN 978-7-220-07636-7.