Chess.com

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Chess.com, LLC
{{{skrinshot_olchami}}}
Chess.com sahifasi
Joriy holati Aktiv
Sayt turi Internet shaxmat serveri
Roʻyxatdan oʻtish Ixtiyoriy
Roʻyxatdan oʻtgan foydalanuvchilar soni 93 million+
Ishchilar soni 200+[1]
URL chess.com
Qaysi dasturlash tilida yozilgan Java[2], JavaScript, PHP

Chess.com internet shaxmat serveri, yangiliklar veb-sayti va ijtimoiy tarmoq veb-saytidir[3]. Saytda freemium modeli mavjud boʻlib, unda baʼzi xususiyatlar bepul, boshqalari esa obuna boʻlgan hisoblar uchungina mavjud boʻladi. Jonli onlayn shaxmatni boshqa foydalanuvchilarga qarshi kundalik, rapid, blits yoki bullet kabi vaqt turlari bilan oʻynash mumkin, shuningdek, bir qator shaxmat variantlari ham mavjud. Shuningdek, serverda shaxmat va shaxmat dvigateli, kompyuter tahlili, shaxmat boʻyicha boshqotirmalar va shaxmatni chuqurroq oʻrganish uchun oʻquv resurslari taklif etiladi.

Dunyodagi eng yirik shaxmat platformalaridan biri[4] hisoblangan Chess.com onlayn turnirlarni oʻtkazadi, jumladan, „Titled Tuesdays“, „PRO shaxmat ligasi“, „Tezkor shaxmat chempionati“, „PogChamps“ va „Kompyuterga qarshi kompyuter“ tadbirlari shular qatoriga kiradi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1) 1995-yil: Chess.com domeni dastlab Kaliforniyaning Berkeley shahrida joylashgan Aficionado kompaniyasi tomonidan shaxmat boʻyicha repetitorlik dasturini sotish uchun „Chess Mentor“ deb nomlangan[5].

2) 2005-yil: Internet-tadbirkor Erik Allebest hamda uning hamkori Jarom („Jay“) Severson domen nomini sotib oldi va saytni shaxmat portali sifatida qayta ishlab chiqish uchun dasturiy taʼminot ishlab chiquvchilar jamoasini yigʻdi.

3) 2007-yil: Sayt qayta ishga tushirildi[3]. Sayt ijtimoiy tarmoqlar orqali keng targʻib qilindi.

4) 2009-yil: Chess.com xuddi shunday shaxmat ijtimoiy tarmogʻi chesspark.com ni egallab olganini eʼlon qildi. Chesspark asoschilari Jack Moffitt va Brian Zisk veb-qidiruv startapida ishlash uchun Chess.comga koʻchib oʻtdi[6].

5) 2013-yil oktyabr: Chess.com shaxmat turnirlarini yoritishni taʼminlovchi Amsterdamda joylashgan chessvibes.com shaxmat yangiliklari saytini sotib oldi. U 2006-yil fevral oyida gollandiyalik shaxmatchi jurnalist Peter Doggers tomonidan tashkil etilgan va unga tegishli edi[7][8].

6) 2014-yil: Chess.com saytda milliarddan ortiq jonli oʻyinlar, jumladan, 100 million yozishma oʻyinlari oʻynalganligini eʼlon qildi[9].

7) 2016-yil yanvar: Chess.com „v3“ ni eʼlon qildi, bu uni oldingi interfeysining ikki yillik qayta taʼmirlanishi haqidagi loyiha edi. Sayt yangi funksiyalarni, jumladan oʻyinlarning kompyuter tahlilini, shaxmatning crazyhouse, three-check chess, king of the hill, chess960 va bughouse turlarini taqdim etdi[10].

8) 2017-yil iyun: Saytda 2 147 483 647 (= 231 −1) oʻyin oʻynaldi, bu esa IOS ilovasining 32 bitli Apple qurilmalariga ega boʻlganlar uchun ishlamay qolishiga sabab boʻldi. Bu butun sonlarni toʻldirish muammosi tufayli roʻy berdi, bunday raqam ishlatilgan saqlash bitlari sonida koʻrsatilishi uchun juda katta edi[11][12].

9) 2018-yil may: Chess.com 3300+ Elo-rated tijorat shaxmat dvigateli Komodoni sotib olganini eʼlon qildi, u Stockfish va Houdinidan keyin 3-oʻrinni egallagan shaxmat dvigateli edi[13]. Birgalikda, Komodo jamoasi AlphaZero va Leela Chess Zero shaxmat loyihalari tomonidan qoʻllanilgan Monte Carlo qidirish mashinasini oʻrganishning ehtimollik usuli qoʻshilganligini eʼlon qildi[14].

10) 2020-yil noyabr: Chess.com 2021-yilgi Jahon shaxmat chempionatini translyatsiya qilish huquqini qoʻlga kiritdi, u Twitch jonli translyatsiya platformasida translyatsiya qilinadi[15].

11) 2022-yil aprel: Rossiyaning 2022-yilgi Ukrainaga bosqinini tanqid qilgan ikkita maqola chop etilgandan va Rossiya bayroqlarini ushbu maqolalardan biriga havola bilan almashtirgandan soʻng, Chess.com Rossiyada bloklandi. Sayt Sergey Karyakinni bosqinchilikni qoʻllab-quvvatlagani uchun bloklagan va Karyakin oʻz navbatida Rossiyaning veb-sayt bloklanishini qoʻllab-quvvatlagan[16][17][18][19].

12) 2022-yil avgust: Play Magnus Group Chess.com tomonidan sotib olish taklifini qabul qildi. Sotib olish kelishuvdan keyin sakkiz hafta ichida 800 million kr (80 million AQSh dollari) qiymatida amalga oshirilishi rejalashtirilgan. Dot Esports maʼlumotlariga koʻra, Play Magnus Group Chessableda faqat „barqaror foyda“ olib bordi va birlashma bepul, ochiq manbali Lichessdan tashqari „boshqa haqiqiy shaxmat raqobatchisini“ qoldirmadi[20][21].

13) 2022-yil sentyabr — hozirgi kun: Professional shaxmat oʻyinlarida aldash, jumladan, grossmeyster Magnus Carlsenning Hans Niemannga qarshi ayblovlari atrofidagi mojaro avj oldi[22][23]. Baʼzi odamlar Chess.com platformasida mukofot pullari bilan bogʻliq oʻyinlarda aldaganliklari oshkor boʻldi va Chess.com sayti baʼzi oʻyinchilarning akkauntlarini, jumladan, grossmeyster Maksim Dlugynining akkauntini aldagani aniqlangani uchun oʻchirib tashlagan[24].

14) 2022-yil noyabr: Sovrin jamgʻarmasi 1 000 000 AQSh dollari boʻlgan Chess.com global chempionati ochildi[25]. Kanadaning Toronto shahrida boʻlib oʻtgan finalda CGC Knockoutdan oʻtgan 8 nafar oʻyinchi jami 500 000 dollar mukofot jamgʻarmasi va Global chempion unvoni uchun kurashdi. Wesley So finalda Nihal Sarinni 4,5-1,5 hisobida magʻlubiyatga uchratib, Chess.com saytining birinchi Jahon chempioni boʻldi[26].

Xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chess.com freemium biznes modelini boshqaradi: saytning asosiy funksiyalari bepul, biroq boshqa funksiyalari obuna toʻlanmaguncha cheklangan yoki baʼzi jihatlarda mavjud emas boʻlib qoladi[27].

Saytga tashrif buyuruvchilar jonli shaxmat serverida va saytda „kundalik shaxmat“ deb nomlangan yozishma uslubidagi oʻyinlarni oʻynashlari mumkin. Oʻyinchilar, shuningdek, shaxmat dvigatellariga qarshi oʻynashlari mumkin (kompyuter shaxmati) va saytda „shaxmatga ovoz berish“ deb ataladigan oʻyinda ishtirok etish ham mumkin, bunda oʻyinchilar jamoalar tuzadilar va eng yaxshi harakatga ovoz berishadi. Qoʻshimcha funksiyalarga taktikani oʻrgatish, boshqotirmalar, shaxmat forumlari, maqolalar, videolar, darslar, shaxmat yangiliklari, yuklab olishlar, maʼlumotlar bazalarini ochish, guruhlar, jonli translyatsiyalar[28], kunlik boshqotirmalar, jamoaviy oʻyinlar, onlayn murabbiylik va 2 milliondan ortiq oʻyindan tashkil topgan oʻyinlar bazasi kiradi.

Kompaniya shaxmat bilan bogʻliq turli mavzularda, jumladan, shaxmat strategiyasi, ochilish nazariyasi va tarixi boʻyicha koʻplab maqolalarni nashr etadi. Chess.comdagi muntazam ishtirokchilar orasida Gregory Serper, Bruce Pandolfini, Sam Shankland, Den Heisman, Jeremy Silman, Simon Williams, Daniel Naroditsky, Natalia Pogonina va Daniel Rensch kabi shaxmatchilar bor[29].

Foydalanuvchilar jonli serverda bir qancha variantlarni oʻynashlari mumkin, jumladan, crazyhouse, three-check, four-player, king of the hill, chess960, atomic, racing kings va bughouse shular qatoriga kiradi.

Chess.com oʻyinning barcha shakllarida shaxmat dvigatellaridan foydalanishga qarshi siyosatga ega (ruxsat etilgan turlari bundan mustasno, masalan, kompyuter turniri)[30]. U oʻyinlarda dvigatellardan foydalanadigan oʻyinchilarni qoʻlga olish uchun algoritmlar hamda statistik maʼlumotlardan foydalanadi va har kuni koʻpchilikni bloklaydi[31].

Shoʻba korxonalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

ChessKid.com[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chess.com barcha yoshdagi shaxmatchilar uchun Chesskid.com shoʻba saytini ham boshqaradi. ChessKid shaxmatni yangi boshlovchilar va klub oʻyinchilari boʻlgan bolalar uchun qulay muhit yaratishga eʼtibor qaratadi. Shuningdek, unda vasiylik dasturi mavjud boʻlib, unda ota-onalar va vakolatli murabbiylar bolaning vaqt oʻtishi bilan erishgan yutuqlarini koʻrib borishlari, ularning taktikadagi yutuqlari yoki qancha video tomosha qilganliklari haqidagi statistik maʼlumotlarni koʻrishlari mumkin, bu orqali ular bolaga dalda berishlari va oʻyinlarini yaxshilash boʻyicha maslahatlar berishlari mumkin boʻladi[32]. ChessKid hech qanday reklamaga ega emas.

ChessKid.com 2012-yildan beri Amerika Qoʻshma Shtatlari Shaxmat Federatsiyasi tomonidan tan olingan CONIC (ChessKid Online National Invitational Championship) deb nomlangan onlayn chempionatni oʻtkazib keladi[33][34]. 2013-yilda tadbir tashkilotchisi David Pettyning soʻzlariga koʻra,

CONICning onlaynligi uni noyob qiladi, chunki odatda milliy chempionatlar o'yinchilardan uchib kelishni va bir joyda qolishni talab qiladi. Bu reyting turniri va aldash ehtimoli ancha yuqori bo'lganligi sababli turnir uchun maxsus ruxsat so'rashimiz kerak bo'ldi.

ChessKid maktablarda bolalarga shaxmatdan taʼlim berish uchun shaxmat assotsiatsiyalari bilan shartnomalar va hamkorliklar tuzdi. 2014-yilda sinov muddati uchun barcha roʻyxatdan oʻtgan ICAdagilarning (Illinoys shaxmat assotsiatsiyasi) barchasi ChessKidga bepul oltin aʼzolik obunasiga ega boʻldi[32]. Ular, shuningdek, NTCA (Shimoliy Texas shaxmat akademiyasi) bilan uzoq muddatli hamkorlikka ega, bu bolalarga onlayn shaxmat oʻqituvchilardan foydalanish imkonini beradi[35].

Turnirlar va tadbirlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQSh Shaxmat ligasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

USCL 2005- va 2016-yillar oraligʻida oʻtkazilgan Qoʻshma Shtatlardagi milliy shaxmat ligasi edi. Chess.com 2013-yilda ushbu tadbirga mezbonlik qilgan[36].

PRO Shaxmat ligasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

PRO Shaxmat ligasi AQSh Shaxmat ligasining oʻz nomi va formatini oʻzgartirishi, vaqtni tezroq boshqarish hamda jamoalarni shakllantirishga eʼtibor qaratish natijasida yuzaga keldi[37]. Chess.com 2017-yildan boshlab muntazam va yozgi seriyalarga ega boʻlgan PCLni ikki marta oʻtkazdi[38].

Gʻolib Ikkinchi oʻrin Yakuniy ball
2017[39] St. Louis Arch Bishops Norway Gnomes 9 — 7
2018[40] Armenia Eagles Chengdu Pandas 12 — 11
2019[41] St. Louis Arch Bishops Baden-Baden Snowballs 10 — 6
2020 St. Louis Arch Bishops Canada Chessbrahs/Chengdu Pandas

Titled Tuesdays[tahrir | manbasini tahrirlash]

Titled Tuesdays — har seshanba kuni oʻtkaziladigan 11 turdan iborat Shveysariya tizimidagi 3+1 blits shaxmat turniri[42]. Uning grossmeyster ishtirokchilari orasiga Hikaru Nakamura, Maxime Vachier-Lagrave, Alexander Grischuk, Dmitry Andreikin, Wesley So va Fabiano Caruana kiradi[42]. Birinchi turnir 2014-yil 28-oktyabrda boʻlib oʻtdi, mukofot jamgʻarmasi 500 AQSh dollarini tashkil etdi va unda Baadur Jobava gʻolib boʻldi[43]. Sovrin jamgʻarmasi asta-sekin haftasiga 5000 dollarga koʻtarildi[44]. GM Hikaru Nakamura 2020-yil oktyabr oyidan beri (2022-yil sentyabr holatiga koʻra) jami 35 ta turnir gʻalabasi bilan eng koʻp gʻalaba qozongan ishtirokchi boʻlgan, ikkinchi oʻrindagi Dmitry Andreikin va Jeffery Xiong 9 ta[44], Magnus Carlsen esa 2017-yildan boshlab ishtirok etgan musobaqalarning 3 tasida gʻalaba qozongan[45].

2018-yil iyun oyida Chess.com turnirning maxsus versiyasini oʻtkazdi, unda gʻolib 144 000 funt sterling mukofot jamgʻarmasiga ega boʻlgan Man oroli xalqaro turnirida ishtirok etishi mumkin edi[46]. Bu turnirda Eronlik GM Pouria Darini gʻolib chiqdi[47].

Tezkor shaxmat boʻyicha chempionat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chess.com 2016-yildan buyon oltita tezkor shaxmat chempionatini oʻtkazdi, ularning barchasi bir martalik turnirni oʻz ichiga oladi va barchasida „Oʻlim oʻyini“ formatida davom etuvchi oʻyinlarda dunyoning eng yaxshi oʻyinchilari qatnashadi. Nakamura bu chempionatda toʻrtta chempionlikni qoʻlga kiritgan boʻlsa, Carlsen ikkita chempionlikni qoʻlga kiritgan[48].

Gʻolib Ikkinchi oʻrin Yakuniy ball Mukofot jamgʻarmasi
2016[49] Magnus Carlsen Hikaru Nakamura 14,5-10,5 40 000 dollar
2017[50] Magnus Carlsen Hikaru Nakamura 18-9 50 000 dollar
2018[51] Hikaru Nakamura Wesley So 15,5-12,5 55 000 dollar
2019[52] Hikaru Nakamura Wesley So 19,5-14,5 50 000 dollar
2020[53] Hikaru Nakamura Maxime Vachier-Lagrave 18,5-12,5 100 000 dollar
2021[54] Hikaru Nakamura Wesley So 23-8 100 000 dollar

Oʻlim oʻyinlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻlim oʻyinlari 2012-yil yanvar oyida kiritilgan. Ularda 3 soatlik toʻxtovsiz (5-daqiqa, 3-daqiqa va 1-daqiqa) blits-oʻyinlar seriyasida ishtirok etayotgan shaxmat unvoniga ega oʻyinchilar oʻynaydi[55]. 38 ta oʻlim oʻyinlari boʻlib oʻtgan, ular orasida grossmeysterlar Hikaru Nakamura, Dmitry Andreikin, Maxime Vachier-Lagrave, Lê Quang Liem, Wesley So, Fabiano Caruana, Judit Polgar va Nigel Short ham bor[56].

Chess.com kompyuter shaxmat chempionati[tahrir | manbasini tahrirlash]

2017-yil noyabr oyida Chess.com 2500 dollar mukofot puliga ega eng kuchli oʻnta shaxmat dvigateli bilan Chess.com Kompyuter shaxmat chempionati (CCCC, keyinchalik CCC) deb nomlangan ochiq turnirni oʻtkazdi. Ikkita eng yaxshi dvigatellar hisoblangan ikki finalchi — Stockfish va Houdini oʻrtasida „Superfinal“ boʻlib oʻtdi. 20 ta oʻyindan iborat Superfinalda Stockfish Huodini ustidan 10,5-9,5 hisobida gʻalaba qozondi. Beshta oʻyin hal qiluvchi ahamiyatga ega boʻlib, 15 ta oʻyin durang bilan yakunlangan. Hal qiluvchi oʻyinlardan uchtasida Stockfish, ikkitasida Houdini gʻalaba qozondi[57][58].

2018-yil avgust oyida sayt Chess.com kompyuter shaxmat chempionati qaytganini eʼlon qildi, bu safar u shaxmat dvigatellari uchun toʻxtovsiz turnir sifatida tashkil etilishi rejalashtirilgan[59][60].

Asosiy voqealar
Voqea Yil Vaqt boshqaruvi Gʻolib Ikkinchi oʻrin Manba (lar)
Kompyuter shaxmat chempionati 2017 15+2 Stockfish (1) Houdini [58][57]
CCC 1: Rapid Rumble 2018 15+5 Stockfish (2) Houdini [61]
CCC 2: Blitz Battle 2018 5+2 Stockfish (3) Komodo [62]
CCC 3: Rapid Redux 2019 30+5 Stockfish (4) Leela Chess Zero [63]
CCC 4: Bullet Brawl 2019 1+2 Stockfish (5) Leela Chess Zero [64]
CCC 5: Escalation 2019 10+5 Stockfish (6) Leela Chess Zero
CCC 6: Winter Classic 2019 10+10 Stockfish (7) Leela Chess Zero [65]
CCC 7: Blitz Bonanza 2019 5+2 Leela Chess Zero (1) Stockfish [66]
CCC 8: Deep Dive 2019 15+5 Stockfish (8) Leela Chess Zero [67]
CCC 9: The Gauntlet 2019 5+2, 10+5 Stockfish (9) Leelenstein [68]
CCC 10: Double Digits 2019 10+3 Leelenstein (1) Stockfish [69]
CCC 11 2019 30+5 Leela Chess Zero (2) Stockfish [70]
CCC 12: Bullet Madness! 2020 1+1 Leela Chess Zero (3) Leelenstein [71]
CCC 13: Heptagonal 2020 5+5 Leela Chess Zero (4) Stockfish [72]
CCC 14 2020 15+5, 5+2, 1+1 Leela Chess Zero (5) Leelenstein [73]
CCC Blitz 2020 2020 5+5 Stockfish (10) Leela Chess Zero [74]
CCC Rapid 2021 2021 15+3 Stockfish (11) Leela Chess Zero [75]
CCC Blitz 2021 2021 5+5 Stockfish (12) Leela Chess Zero [76]
CCC Chess 960 Blitz 2021 5+5 Stockfish (13) Dragon [77]
CCC 16: Rapid 2021 15+3 Stockfish (14) Leela Chess Zero [78]
CCC 16: Bullet 2021 2+1 Stockfish (15) Dragon [79]
CCC 16: Blitz 2022 5+5 Stockfish (16) Dragon [80]
CCC 17: Rapid 2022 15+3 Stockfish (17) Dragon [81]
CCC 17: Bullet 2022 2+1 Stockfish (18) Dragon [82]
CCC 17: Blitz 2022 5+5 Stockfish (19) Leela Chess Zero [83]
CCC 18: Rapid 2022 15+3 Stockfish (20) Leela Chess Zero [84]
CCC 19: Blitz 2022 5+5 Stockfish (21) Dragon [85]
Bonus
Voqea Yil Vaqt boshqaruvi Gʻolib Ikkinchi oʻrin Manba (lar)
CPU Blitz Madness 2020 3+2 Stockfish Stockfishning eskiroq versiyasi [86]
Trillion-Node Throwdown III 2020 150+5 Stockfish CPUda Leela Chess Zero [87]
No-Castle II 2020 5+2 Stockfish Stockfishning eskiroq versiyasi [88]
Bullet Chess is Fun 2020 2+1 Stockfish Leela Chess Zero [89]
Checkmate in 4 2020 3+2 Stockfish Leela Chess Zero [90]
Odds Ladder 2020 3+2 Stockfish Leela Chess Zero [91]
Merry Queen Sac 2020 2+1 Stockfish Stoofvlees [92]
Budapest Bullet 2020 2+1 Leela Chess Zero Stockfish [93]
King Gambit Madness 2021 5+5 Stockfish Leela Chess Zero [94]
Drawkiller Update Party 2021 2+1 Stockfish Leela Chess Zero [95]
To Castle Or Not To Castle II 2021 3+2 Stockfish Leela Chess Zero [96]
Eco Mega-Match 2 (part 1) 2021 1+1 Stockfish Leela Chess Zero [97]
Eco Mega-Match 2 (part 2) 2021 1+1 Stockfish Leela Chess Zero [98]
Caro-Kann Special 2021 5+2 Stockfish Leela Chess Zero [99]
Kingʻs Indian Defense Special 2021 10+2 Leela Chess Zero Stockfish [100]
Dutch Defense Special 2021 10+2 Stockfish Leela Chess Zero [101]
Evans Gambit Madness 2021 10+2 Leela Chess Zero Stockfish [102]
Sicilian Najdorf Special 2021 10+2 Stockfish Dragon [103]
Belgian Stew 2021 2+1 Stockfish Leela Chess Zero [104]
Saragossa 2021 2+1 Leela Chess Zero Stockfish [105]
Double Bongcloud, Rapid 2021 10+2 Leela Chess Zero Stockfish [106]
The Hillbilly Attack 2021 10+2 Leela Chess Zero Dragon [107]
Romantic Openings: Danish Gambit Accepted 2021 3+2 Stockfish Dragon [108]
Romantic Openings: Evans Gambit Accepted 2021 3+2 Stockfish Leela Chess Zero [109]
Romantic Openings: Urusov Gambit Accepted 2021 5+2 Stockfish Dragon [110]
Romantic Openings: Blackmar-Diemer Gambit 2021 5+2 Stockfish Dragon [111]
Romantic Openings: Stafford Gambit 2021 1+2 Leela Chess Zero Stockfish [112]
Romantic Openings: Calabrese Countergambit 2021 5+2 Stockfish Leela Chess Zero [113]
Romantic Openings: Traxler Counterattack 2021 5+2 Leela Chess Zero Stockfish [114]
No Black Castling 2022 5+5 Stockfish Dragon [115]
Draw Killer 2022 15+5 Stockfish Leela Chess Zero [116]
Romantic Openings: Wing Gambit 2022 5+2 Stockfish Leela Chess Zero [117]

PogChamps[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chess.com 2020-yildan beri Twitch translyatorlari ishtirokidagi PogChamps havaskor onlayn turniriga mezbonlik qiladi. Birinchi PogChampsda xQcOW, moistcr1tikal, Ludwig Ahgren va forsen kabi eʼtiborga molik jonli translyatorlar bor edi. PogChamps 2 ning taniqli yangi ishtirokchilari orasida itsHafu va Hafþór Júlíus Björnsson ham bor edi[118]. PogChamps 3 2021-yilning fevral oyidan boshlab, kengroq internet shaxslari va mashhurlarni qamrab oldi, jumladan MrBeast, Neekolul, Myth, Pokimane, aktyor Rainn Wilson va reper Logic kabi yangi raqobatchilar unda debyut qildi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „About Chess.com“. Chess.com. 10-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-may 2021-yil.
  2. „Chess.com chooses Azul Zing to enhance real-time gaming experience“. marketwired.com (26-aprel 2016-yil). 6-iyul 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  3. 3,0 3,1 „Chess.com: A Social Networking Site For...Well You Can Probably Guess“. TechCrunch (8-iyul 2007-yil). 20-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-noyabr 2013-yil.
  4. Waldstein, David. „Think Cheating in Baseball Is Bad? Try Chess“ (inglizcha). The New York Times (15-mart 2020-yil). 22-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  5. „Chess Mentor by Aficionado“ (10-iyul 1997-yil). 1997-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-noyabr 2013-yil.
  6. „Chesspark And Chess.com Put Their Pawns Together“. TechCrunch (22-dekabr 2009-yil). 20-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-noyabr 2013-yil.
  7. Peter Doggers. „Breaking: Chess.com to acquire“. ChessVibes (3-oktabr 2013-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-noyabr 2013-yil.
  8. Mike Klein. „Chess.com to Acquire ChessVibes“. USCF (3-oktabr 2013-yil). 24-yanvar 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  9. Pete Cilento. „Chess.com: 1 Billion Games Served“. Chess.com (15-dekabr 2014-yil). 8-yanvar 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-yanvar 2015-yil.
  10. „Introducing The New Chess.com (Version 3)“. Chess.com (21-yanvar 2016-yil). 20-fevral 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  11. Keith Collins. „A popular chess app inadvertently broke the mathematical limits of older Apple devices“. QZ (14-iyun 2017-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  12. „Why Chess.com Broke on 32-bit iOS Devices“. Drinkingcaffeine.com (13-iyun 2017-yil). 3-fevral 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  13. „Chess.com Acquires Komodo; Launches New 'Monte Carlo' Version Similar To AlphaZero“. Chess.com (24-may 2018-yil). 21-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  14. „Komodo 12 with AlphaZero techniques“. Chessbase (28-may 2018-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  15. RS. „Chess.com acquires broadcast rights for 2021 FIDE World Championship“ (inglizcha). The Times of India (18-noyabr 2020-yil). 22-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  16. „Russia blocks chess website over Ukraine“. France24 (24-aprel 2022-yil). 2022-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  17. „Роскомнадзор заблокировал самый популярный шахматный сайт chess.com — там заменяли флаг России на статью об Украине“. Tjournal (2-may 2022-yil). 2022-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  18. „Сергей Карякин призвал РКН заблокировать шахматный сайт chess.com“. Oblgazeta (2-may 2022-yil). 2022-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  19. „On The Invasion Of Ukraine“. Chess.com (2-may 2022-yil). 2022-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  20. Hermann. „Chess vil by 13 kroner aksjen for hele Play Magnus Group“ (norvegcha). Dagens Næringsliv (24-avgust 2022-yil). 25-avgust 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-avgust 2022-yil.
  21. Kelemen. „Chess.com to acquire Play Magnus Group“. Dot Esports (24-avgust 2022-yil). 26-avgust 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-avgust 2022-yil.
  22. „Chess: Carlsen expands on 'cheating' suspicions against Niemann | DW | 26.09.2022“. Deutsche Welle. 2022-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-sentyabr 2022-yil.
  23. Chappell. „The cheating scandal roiling the chess world has a new wrinkle“. NPR (21-sentyabr 2022-yil). 2022-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-sentyabr 2022-yil.
  24. „Chess Grandmaster Maxim Dlugy Admitted to Cheating on Chess.com, Emails Show“. www.vice.com. 2022-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-sentyabr 2022-yil.
  25. Team (CHESScom). „Chess.com Global Championship 2022: All The Information“ (inglizcha). Chess.com. Qaraldi: 8-noyabr 2022-yil.
  26. West (NM_Vanessa). „Wesley So Becomes First-Ever Chess.com Global Champion“ (inglizcha). Chess.com. Qaraldi: 8-noyabr 2022-yil.
  27. McClain, Dylan Loeb. „Wherever You Are, a Game Is Just a Point and Click Away“. The New York Times (13-mart 2010-yil). 20-dekabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-dekabr 2013-yil.
  28. „Chess.com, red social para los jugadores de ajedrez“. GenBeta.com (8-iyul 2007-yil). 5-iyul 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-noyabr 2012-yil.
  29. „Video Authors“. Chess.com. 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  30. „What are the site's policies?“. Chess.com. 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-iyun 2017-yil.
  31. Rensch, Daniel. „Cheating on Chess.com“ (inglizcha). Chess.com. 1-fevral 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-yanvar 2017-yil.
  32. 32,0 32,1 „ICA Offers Free ChessKid Gold Upgrade to K-12 Members“. Illinois Chess Association. 2018-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  33. David Pruess. „The United States Chess Federation – Nation's Top Chess Kids to Battle in Online Invitational“. United States Chess League (31-may 2012-yil). 3-dekabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-noyabr 2013-yil.
  34. „Bay Area kids look to checkmate opponents from a computer screen“. Contra Costa Times (15-iyun 2013-yil). 26-oktabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-noyabr 2013-yil.
  35. „ChessKid Gold Membership“. NTCA. 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  36. Klein. „Chess.com to Host 2013 US Chess League“. Chess.com (5-avgust 2013-yil). 6-fevral 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-avgust 2020-yil.
  37. Peter Doggers. „U.S. Chess League Becomes PRO Chess League“. Chess.com (25-avgust 2016-yil). 26-iyun 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  38. Isaac Steincamp. „PRO Chess League Summer Series: 16 Teams, 16 Stories“. Chess.com (22-may 2019-yil). 26-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-may 2019-yil.
  39. Mike Klein. „St. Louis Arch Bishops Win Inaugural PRO League Title“. Chess.com (26-mart 2017-yil). 27-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  40. Devanshi Rathi. „The PRO Chess League Finals: The biggest event in Chess e-sports history“. sportskeeda.com (11-aprel 2018-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  41. Mike Klein. „Arch Bishops Capture 2nd PRO Chess League Title“. Chess.com (8-may 2019-yil). 6-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-may 2019-yil.
  42. 42,0 42,1 John Lee Shaw. „Safarli Wins Chess.com 'Titled Tuesday' for February“. hotoffthechess.com (8-fevral 2017-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  43. Mike Klein. „Jobava Stays Up Late, Routs Chess.com's First Titled Tuesday“. Chess.com (28-oktabr 2014-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  44. 44,0 44,1 „Titled Tuesday: All The Information“. Chess.com (27-sentyabr 2022-yil). 21-sentyabr 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-oktabr 2022-yil.
  45. Dennis Monokroussos. „Carlsen Wins November's "Titled Tuesday"“. thechessmind.net (15-noyabr 2017-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  46. „Announcement of the 2018 Chess.com Isle of Man International“. Isle of Man International. 12-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  47. Sam Copeland. „Iranians Darini, Hejazipour Win IoM Trips In Titled Tuesday“. Chess.com (9-iyun 2018-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  48. Mark Crowther. „Carlsen-Nakamura chess.com GM Blitz Battle Final 2016“. TWIC (27-oktabr 2016-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-sentyabr 2018-yil.
  49. Mike Klein. „GM Blitz Battle Historical Archive“. Chess.com (1-iyul 2016-yil). 5-sentyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  50. Pete Cilento. „2017 Speed Chess Championship Schedule, Results, Information“. Chess.com (2-may 2017-yil). 14-aprel 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  51. „Speed Chess Championship 2018 - Official Information“. Chess.com (18-avgust 2018-yil). 28-mart 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2018-yil.
  52. „Nakamura Defeats So To Repeat As Speed Chess Champion“. Chess.com (20-aprel 2018-yil). 8-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2020-yil.
  53. „Nakamura Wins 2020 Speed Chess Championship Final Presented By OnJuno“. Chess.com (15-dekabr 2020-yil). 28-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-yanvar 2021-yil.
  54. (Samcopeland), Sam Copeland. „Nakamura Wins 2021 Speed Chess Championship Final With Double-Digit Dominance“. Chess.com (19-dekabr 2021-yil). 20-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-dekabr 2021-yil.
  55. „Deathmatch historical archive“. Chess.com (17-may 2012-yil). 1-yanvar 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-yanvar 2014-yil.
  56. Klein, Mike. „Death Match 15: Caruana vs. Aveskulov“. USchess.org (30-may 2013-yil). 2-yanvar 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-yanvar 2014-yil.
  57. 57,0 57,1 Pete Cilento. „Chess.com announces computer chess championship“. Chess.com (18-noyabr 2018-yil). 12-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-dekabr 2017-yil.
  58. 58,0 58,1 Pete Cilento. „Stockfish wins chess.com computer championship“. Chess.com (18-noyabr 2017-yil). 9-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-dekabr 2017-yil.
  59. Pete (Pete). „Live Now: The New Computer Chess Championship“ (inglizcha). Chess.com. 9-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-noyabr 2020-yil.
  60. Pete (Pete). „Machine-Learning Lc0 Joins 'Big 3' Engines Atop Computer Chess Championship At Half“ (inglizcha). Chess.com. 6-fevral 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-noyabr 2020-yil.
  61. Cilento. „Stockfish Wins Computer Chess Championship Rapid; Lc0 Finishes 3rd“ (inglizcha). Chess.com. 6-oktabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2019-yil.
  62. Cilento. „Stockfish Wins Computer Chess Championship Blitz“ (inglizcha). Chess.com. 22-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2019-yil.
  63. Cilento. „Stockfish Wins Rapid Computer Championship Over Lc0; Bullet Chess Next“ (inglizcha). Chess.com. 7-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2019-yil.
  64. Cilento. „Stockfish Wins Computer Chess Championship Bullet; 'Escalation' Next“ (inglizcha). Chess.com. 19-yanvar 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2019-yil.
  65. Cilento. „Computer Chess Championship Plays Blitz After Stockfish Defends Title“ (inglizcha). Chess.com. 11-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2019-yil.
  66. Cilento. „Lc0 Wins Computer Chess Championship, Makes History“. Chess.com (17-aprel 2019-yil). 7-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-aprel 2019-yil.
  67. Pete (pete). „Stockfish Strikes Back, Tops Lc0 In Computer Chess Championship“ (inglizcha). Chess.com. 25-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-may 2019-yil.
  68. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-iyul 2019-yil.
  69. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-iyul 2019-yil.
  70. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-dekabr 2019-yil.
  71. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-yanvar 2020-yil.
  72. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-aprel 2020-yil.
  73. „CCC 14“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2022-yil.
  74. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  75. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  76. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-fevral 2022-yil.
  77. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-fevral 2022-yil.
  78. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-noyabr 2021-yil.
  79. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-yanvar 2022-yil.
  80. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2022-yil.
  81. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyul 2022-yil.
  82. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyul 2022-yil.
  83. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyul 2022-yil.
  84. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-avgust 2022-yil.
  85. „Computer Chess Championship“. Chess.com. Qaraldi: 18-oktabr 2022-yil.
  86. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  87. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  88. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  89. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  90. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  91. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  92. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  93. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  94. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  95. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  96. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  97. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  98. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  99. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  100. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  101. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  102. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  103. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  104. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  105. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  106. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  107. „Computer Chess Championship“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  108. „Romantic Openings: Danish Gambit Accepted“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2022-yil.
  109. „Romantic Openings: Evans Gambit Accepted“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2022-yil.
  110. „Romantic Openings: Urusov Gambit Accepted“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2022-yil.
  111. „Romantic Openings: Blackmar-Diemer Gambit“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2022-yil.
  112. „Romantic Openings: Stafford Gambit“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2022-yil.
  113. „Romantic Openings: Calabrese Countergambit“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2022-yil.
  114. „Romantic Openings: Traxler Counterattack“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2022-yil.
  115. „No Black Castling Bonus“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2022-yil.
  116. „Draw Killer Bonus“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-avgust 2022-yil.
  117. „Romantic Openings: Wing Gambit“. Chess.com. 2-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-avgust 2022-yil.
  118. „Chess.com Launches PogChamps With Top Twitch Streamers“. Chess.com. 19-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-avgust 2020-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]