Chernogoriya pasporti
Chernogoriya pasporti (Montenegrin) Chernogoriya tomonidan chiqarilgan xalqaro sayohatning asosiy hujjatidir.
Pasport Ichki ishlar vazirligi tomonidan yoki agar fuqaro chet elda istiqomat qilsa, elchixonada beriladi. Ular shaxs va fuqarolikni tasdiqlovchi hujjat sifatida xizmat qilishdan tashqari, agar kerak boʻlsa, Chernogoriyaning chet eldagi konsullik xodimlaridan yordam olish jarayonini osonlashtiradi. Fuqarolar bir vaqtning oʻzida bir nechta pasportga ega boʻlishlari mumkin emas, agar ular turli toifadagi boʻlmasa.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chernogoriyadagi birinchi pasportlar 18-asrda shahzoda-episkop Vasilije III Petrovich-Njegosh tomonidan chiqarilgan.
Vasiliydan keyin etnik kelib chiqishi hech qachon Chernogoriya pasportlarining bir qismi boʻlmagan. Shahzoda-yepiskop Petar I Petrović- Njegosh davrida, " Pasport " deb nomlanuvchi maxsus hujjat (serbcha: Пашепорт) chet davlatlarga favqulodda tashrif buyurishni istagan fuqarolarga berildi.
Shahzoda-yepiskop Petar II Petrovich-Njegosh hukmronligi davrida u Chernogoriya uchun maxsus qonun loyihasini taqdim etgan. Oʻshandan beri, hisob-kitob va keyingi pasportlarning har bir foydalanuvchisi yonida, uning tugʻilgan mamlakatiga tegishli „Chernogoriya“ qoʻshildi. Shuningdek, u qaysi klandan shaxs ekanligi haqidagi bildirishnomani taqdim etdi. Keyinchalik Njegos rasmiy ravishda „Chernogoriya pasporti“ nomini oldi[1]. Uning tarkibiy qismi Chetinye Metropolitanatining Solih Sovetining muhri, qanotlari yoyilgan ikki pallali oq burgut, uning boshlari orasidagi Sharqiy pravoslav xochi va uning ostida qizil fonda oʻtib ketayotgan sher edi.
Chernogoriyaning shahzoda Danilo I Petrovich-Njegos davrida rasmiy knyazlik sifatida sekulyarizatsiya qilinishi bilan, firibgarlikning oldini olish uchun 19-asr oʻrtalaridan boshlab pasport egasining diniy mansubligi va hatto jismoniy tavsifi joriy etildi[2]. Muhr Danil gerbi bilan almashtirildi, sher burgutning koʻkragidagi qizil qalqonga oʻtkazildi, imperatorlik toji qoʻshildi. Nikola I Petrovich-Njegos tomonidan berilgan pasportlar tashqi koʻrinishida sezilarli darajada oʻzgargan, shuningdek, fuqaroligi haqida hech qanday maʼlumot yoʻqolgan[3]. Chernogoriya hukumati tomonidan 1919-yilda, mamlakat Serbiya tomonidan anneksiya qilinganidan keyin eʼlon qilingan tan olinmagan pasportlar ham xuddi shunday edi.
Yugoslaviya parchalanganidan soʻng, pasportlar 1996-yil 26-iyulda kuchga kirgan „ Yugoslaviya fuqarolarining sayohat hujjatlari toʻgʻrisida“ gi qonunga muvofiq berildi, garchi mamlakat 1992-yilda paydo boʻlgan. Ular toʻq-koʻk rangda boʻlib, tepasida zarhal harflar bilan ikkita yozuv — Savezna Republika Ĉugoslaviya (Yugoslaviya Federativ Respublikasi) va uchta tilda yozilgan pasport soʻzi: serb (kirill yozuvi), pastki qismida ingliz va fransuz tillarida yozilgan. FRY 2003-yilda Serbiya va Chernogoriya Davlat ittifoqiga aylantirilgandan soʻng, 2006-yilda sodir boʻlgan ittifoqning kutilayotgan parchalanishi sababli yangi nomdagi pasportlar berilmadi.
Chernogoriya mustaqillikka erishgandan soʻng, Chernogoriya fuqarolari 2008-yilgacha Serbiya bilan bir xil sayohat hujjatidan foydalanganlar, yagona farq — Chernogoriya Ichki ishlar vazirligi berish organida.
2006-yil 30-noyabrda Hukumat Chernogoriya Respublikasi va Serbiya Respublikasi oʻrtasida Chernogoriya fuqarolariga konsullik muhofazasi va xizmatlar koʻrsatish toʻgʻrisidagi Bitim memorandumini qabul qildi. Ushbu shartnomaga koʻra, Serbiya oʻzining diplomatik va konsullik vakolatxonalari tarmogʻi orqali Chernogoriya fuqarolariga Chernogoriya oʻz vakolatxonalari boʻlmagan davlatlar hududida konsullik xizmatlarini koʻrsatadi.
2010-yil 1-yanvarda hukumat Chernogoriyaning biometrik boʻlmagan barcha pasportlarini, hatto amal qilish muddati 2010-yil 1-yanvardan keyin boʻlsa ham, rasman bekor qildi. Oʻsha kundan boshlab biometrik boʻlmagan Chernogoriya pasportlari haqiqiy sayohat hujjatlari deb hisoblanmaganligi sababli, egalari sayohat qilish uchun yangi biometrik Chernogoriya pasportlariga ariza topshirishlari shart edi[4].
Tashqi koʻrinish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dizayn[tahrir | manbasini tahrirlash]
Amaldagi pasportlar bordo-qizil rangda, Chernogoriya gerbi tasvirlangan . Maʼlumotlar sahifasi Chernogoriya, ingliz va fransuz tillarida chop etiladi. Chernogoriya tarixi davomida kirill va lotin alifbosidan foydalangan pasportlardan farqli oʻlaroq, joriy Chernogoriya pasporti faqat lotin alifbosidan foydalanadi.
Shaxsiy maʼlumotlar sahifasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pasport quyidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oladi:
- Mamlakat kodi (Chernogoriya uchun „MNE“)
- Millati (Chernogoriya uchun „CRNOGORSKO“)
- Turi (pasport uchun „P“)
- Pasport seriya raqami
- Tashuvchining ismi
- Tugʻilgan joy
- Tugʻilgan sana (DD. MM. YYYY.)
- Jinsi
- Milliy identifikatsiya raqami (JMBG)
- Chiqarilgan sana (DD. MM. YYYY.)
- Yaroqlilik muddati (DD. MM. YYYY.)
- Emissiya idorasi (Chernogoriya Ichki ishlar vazirligi)
- Tashuvchining imzosi va fotosurati
Maʼlumot sahifasi Mashinada oʻqiladigan zona bilan tugaydi va identifikatsiya sahifasida RFID chipi ham mavjud.
Tillar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maʼlumotlar sahifasi Chernogoriya, ingliz va fransuz tillarida chop etiladi, shaxsiy maʼlumotlar esa Chernogoriya tilida.
Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Quyidagi pasportlar berilishi mumkin:
- Oddiy pasport barcha fuqarolarga beriladi.
- 10 yil davomida amal qiladi
- Jamoa pasporti birgalikda sayohat qilayotgan guruhlarga beriladi.
- Chet elga bir martalik sayohat uchun amal qiladi.
- Bu uyushgan guruhlar uchun xalqaro sayohatning asosiy vositasi boʻlmasa-da, koʻpincha guruh aʼzolarining shaxsiy pasportlari boʻlmasa, vizalar berishni osonlashtirish yoki maʼmuriy xarajatlarni kamaytirish uchun ishlatiladi. Ushbu pasportlardan asosiy foydalanuvchi litseylar va turistik agentliklardir.
- Kollektiv pasport faqat maʼlum, odatda yaqin atrofdagi mamlakatlarga sayohat qilish uchun ishlatilishi mumkin. Kollektiv pasportni haqiqiy sayohat identifikatori sifatida qabul qilmaydigan baʼzi mamlakatlar jamoaviy vizalar beradi, lekin baribir shaxsiy pasportlarga muhr qoʻyadi.
- Guruhning barcha aʼzolari bir vaqtning oʻzida chegarani kesib oʻtishlari va bir xil tashkillashtirilgan sayohatning bir qismi boʻlishlari kerak.
- Diplomatik pasport Tashqi ishlar vazirligi (Wayback Machine saytida 2012-10-25 sanasida arxivlangan) tomonidan diplomatlar, yuqori mansabdor shaxslar, parlament deputatlari va rasmiy davlat ishlari bilan ketayotgan shaxslarga, ayrim hollarda esa yuqorida koʻrsatilgan shaxslarning bevosita oila aʼzolariga beriladi.
- Amal qilish muddati egallab turgan lavozimining xususiyati bilan belgilanadi — diplomatlar va mansabdor shaxslar odatda oʻz vakolatlarini qamrab oluvchi pasport oladilar.
- Rasmiy pasport barcha jihatlari bilan diplomatik pasport bilan bir xil, ammo diplomatik immunitet imtiyozlariga ega emas. U oʻrta va past mansabdor shaxslarga, shuningdek, elchixonalar va konsulliklarda diplomatik boʻlmagan xodimlarga beriladi.
Chernogoriya fuqarolari uchun viza talablari[tahrir | manbasini tahrirlash]
2017-yil 1-yanvar holatiga koʻra, Chernogoriya fuqarolari 107 mamlakat va hududga kelganlarida vizasiz yoki vizasiz boʻlishgan boʻlib, Henley viza cheklovlari indeksiga koʻra Chernogoriya pasporti sayohat erkinligi boʻyicha (Kolumbiya pasporti bilan bogʻlangan) 50-oʻrinni egalladi[5].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Chernogoriya fuqarolari uchun viza talablari
- Chernogoriya viza siyosati
- Chernogoriya shaxsiy kartasi
- Chernogoriya fuqarolik qonuni
- Pasportlar roʻyxati
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Image: pasos1.jpg, (670 × 1041 px)“. njegos.org. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
- ↑ „Image: pasos3.jpg, (326 × 457 px)“. njegos.org. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
- ↑ „Image: pasos4.jpg, (600 × 957 px)“. njegos.org. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
- ↑ „Invalidated Passports, Effective 1 JANUARY 2010“. timaticweb.com. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar. [sayt ishlamaydi]
- ↑ „Global Ranking - Visa Restriction Index 2017“. Henley & Partners. 2019-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-mart.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Tashqi ishlar va Yevropa integratsiyasi vazirligi (Wayback Machine saytida 2012-10-25 sanasida arxivlangan)
- Njegoskij|org :: Yevropa Komissiyasi Chernogoriya bilan viza rejimini liberallashtirish boʻyicha muloqotni boshladi (Chernogoriyaning yangi shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarning fotosuratlari bilan: pasport, ID karta, haydovchilik guvohnomasi)
- Njegoskij|org :: 33 ta eng yaxshi universitet talabalari Chernogoriyaning birinchi yangi pasportlarini olish bilan taqdirlandi