Buyuk Britaniyada ishsizlik

Birlashgan Qirollikdagi ishsizlik Milliy statistika boshqarmasi tomonidan hisob-kitob qilinadi. Buyuk britaniyada 2017-yil may oyidagi uch oy ichida ishsizlik darajasi 4,5 % yoki 1,49 million kishini tashkil etdi. Bu oʻtgan yilga nisbatan ishsizlar sonining 152 000 ga qisqarganini anglatadi.Shuningdek, bu koʻrsatkich 1975-yildan beri qayd etilgan ishsizlikning eng past koʻrsatkichi hisoblanadi. Milliy statistika boshqarmasi (ONS) maʼlumotlariga koʻra, bandlik darajasi yoki 16 yoshdan 64 yoshgacha boʻlgan odamlarning ulushi 2017-yilning may oyiga qadar uch oy davomida 74,9 % ni tashkil etdi. Bu 1971-yildan buyon qayd etilgan yuqori bandlik darajasidir^[2].

Buyuk Britaniyadagi ishsizlikning rasmiy koʻrsatkichi 3,7 % ni tashkil qiladi. Ishsizlik darajasi 2022-yilning yanvar-mart oylari orasida eng past darajaga tushdi.Qayd etilgan koʻrsatkich 1974-yildan beri eng past koʻrsatkich hisoblanadi ^[3].

Statistik maʼlumotlar Britaniyadagi 53 000 ta uy xoʻjaliklarini tanlab olish va har 3 oyda bir marta oʻtkaziladigan Ishchi kuchi tadqiqoti orqali tuziladi.

Ishsizlik darajasi va stavkalari har oy Milliy statistika boshqarmasi tomonidan Mehnat bozori statistik byulletenida eʼlon qilinadi. Hisob-kitoblar jinsi, yoshi, ishsizlik davomiyligi va Buyuk Britaniya hududi boʻyicha tuzib chiqiladi.

Buyuk Britaniyadagi ishsizlikni aniqlash va oʻlchash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Milliy statistika idorasi tomonidan qoʻllaniladigan ishsizlik taʼrifi Xalqaro mehnat tashkiloti (XMT) — Birlashgan Millatlar Tashkilotining agentligi tomonidan xalqaro miqyosda kelishilgan va tavsiya etilgan taʼrifga asoslanadi. Ushbu taʼrifdan foydalanish ishsizlik darajasini xalqaro taqqoslash imkonini beradi.

Ishsizlar deganda 16 yoshga toʻlgan va ishsiz, keyingi ikki hafta ichida ishga kirishishi mumkin boʻlgan va quyidagilarga ega boʻlganlar tushuniladi:

a) soʻnggi toʻrt hafta ichida faol ravishda ish izlagan yoki

b) yangi ishni boshlashni kutayotganlar^[4].

Ishsizlik mezonlariga javob bermaydigan ishsizlar „ishchi kuchidan tashqari“ deb tasniflanadi yoki „iqtisodiy nofaol“ deb nomlanadi. Masalan, ishlamoqchi boʻlgan, lekin kasallik yoki nogironlik tufayli ishga kirish imkoni boʻlmagan shaxs ishsiz emas, balki iqtisodiy nofaol deb tasniflanadi.

Milliy statistika boshqarmasi(ONS)ning YouTube kanalida bandlik, ishsizlik va iqtisodiy harakatsizlikning asosiy mehnat bozori tushunchalarini tushuntiruvchi qisqa videorolik (Wayback Machine saytida 2019-02-14 sanasida arxivlangan) mavjud.

Buyuk Britaniyadagi ishsizlik darajasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Buyuk Britaniyada rasmiy ishsizlik darajasi ishsizlar deb tasniflangan ishchi kuchining ulushi sifatida aniqlanadi^[6].

${\mathrm {Ishsizlik\ ko'rsatkichi={\dfrac {Barcha\ 16\ yoshdan\ katta\ ishsizlar}{Barcha\ 16\ yoshdan\ yuqori\ aholi}}} }$

Bu yerda maxraj " Ish kuchi " yoki " Iqtisodiy faol aholi " deb ham ataladi.

2017-yilning fevral oyigacha bo‘lgan uch oy ichida Buyuk Britaniyaning ishchi kuchida 33,4 million kishi va 1,56 million kishi ishsizlar qatoriga kirdi. Bu raqamlar Buyuk Britaniyadagi rasmiy ishsizlik darajasi 4,7 % ni tashkil etganini koʻrsatdi^[7].

Yuqoridagi taʼrifga mos keladigan Buyuk Britaniyadagi ishsizlik darajasi 1971-yildan boshlab mavjud.Buyuk Britaniyada 1971-yildan beri qayd etilgan eng yuqori ishsizlik darajasi 1984-yilda 11,9 % ni, eng pasti esa 1973-yil oxiri 1974-yil boshida 3,4 % ni tashkil etdi^[8].

Hozirgi xalqaro taʼriflarga mos keladigan maʼlumotlar 1971- yilgacha boʻlgan yillar uchun mavjud emas, chunki bu vaqtgacha ishchi kuchi soʻrovi oʻtkazilmagan.

Buyuk Britaniyada 1971-yilgacha boʻlgan ishsizlik darajasi boʻyicha baʼzi maʼlumotlar mavjud, ammo u hozirgi xalqaro taʼriflarga mos kelmaydi.

Ishsizlik maʼlumotlari va daʼvogarlar soni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasmiy taʼrifdan kelib chiqadigan ishsizlik koʻrsatkichi u bilan birga chop etilgan „Daʼvogarlar soni“ dan farq qiladi.

Daʼvogarlar soni ishsizligi sababli nafaqa olish uchun daʼvogarlar sonini aniqlashga qaratilgan jarayon.

Biroq, ishsiz deb tasniflangan baʼzi odamlar ishsizlik nafaqasini talab qila olmaydilar va ishsizlik nafaqasini talab qiladigan baʼzi odamlar ishsizlar deb tasniflanmaydi.

Misollar^[9]

Kimdir toʻliq vaqtda oʻqish bilan birga ish izlayotgan ← ishsiz, lekin ishsizlik nafaqasini olish huquqiga ega emas
Kam maosh uchun ishlaydigan kishi ← ishsizlar qatoriga kirmaydi, lekin ishsizlik nafaqasini olish huquqiga ega boʻlishi mumkin

Mavjud ishsizlik boʻyicha nafaqalar Ish izlovchining nafaqasi va universal kredit hisoblanadi^[10].

Rasmiy ishsizlik koʻrsatkichi va daʼvogarlar soni oʻrtasidagi farqlar haqida batafsil maʼlumot ushbu hujjatda (Wayback Machine saytida 2015-09-23 sanasida arxivlangan) .

Yashirin ishsizlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Yashirin“ ishsizlik rasmiy statistik tushuncha emas; ammo, bu ibora baʼzan ishsizlik boʻyicha rasmiy raqamlarga kiritilmagan ayrim turdagi odamlarni tasvirlash uchun ishlatiladi. Baʼzan „yashirin“ deb hisoblangan odamlar turlariga quyidagilar kiradi:

Koʻproq ishlamoqchi boʻlgan ishchilar — „yetarli ishsizlar“ va potentsial qoʻshimcha ishchi kuchi sifatida ham tanilgan. Yevrostat ularni quyidagicha belgilaydi^[11]:
Ishlay oladigan, lekin ish qidirmayotganlar — ularning bir qismi „ruxsat etilgan ishchilar“ deb nomlanadi.
Ish qidirayotgan, lekin darhol ish boshlash imkoniyati boʻlmaganlar.

Yevropa boʻylab mehnat bozorini taqqoslash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yevrostat ishsizlarni 15 yoshdan 74 yoshgacha boʻlgan odamlar deb belgilaydi:

Ishlamaydiganlar
Oxirgi 4 hafta ichida ish qidirganlar
2 hafta ichida ish boshlaydigan odamlar.

Ular uzoq muddatli ishsizlikni 1 yildan ortiq davom etadigan ishsizlik davri sifatida belgilaydilar.

Yevrostat barcha aʼzo davlatlar uchun har chorakda maʼlumotlarni toʻplaydigan Yevropa Ittifoqi ishchi kuchi tadqiqotidan foydalanadi^[12].

Yevropa iqtisodiyoti haqida koʻproq maʼlumot olish uchun ushbu sahifaga tashrif buyuring: Evropa Ittifoqi iqtisodiyoti

Ish xavfsizligi, ish qidirish va daromad sugʻurtasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ish xavfsizligi

„Mehnat huquqlari toʻgʻrisida“gi qonun boʻyicha ishdan boʻshatish 1996 s 135
Nohaq ishdan boʻshatish, ERA 1996 ss 94-98
Oqilona bildirishnoma, ERA 1996, s 86
Mehnat kengashlari
Maʼlumot va maslahat

Ish qidirish

Mehnat zonasi
Davlat ish bilan taʼminlash agentligi
„Bandlik agentliklari toʻgʻrisida“gi qonun 1973-yil

Daromad sugʻurtasi

Qoʻshimcha nafaqa 1966-yil. Bu nafaqa 1988-yilda bekor qilingan
Qonuniy kasallik toʻlovi
Ogʻir nogironlik boʻyicha nafaqa, 2001-yilda nogironlik nafaqasi bilan almashtirildi
Daromadni qoʻllab-quvvatlash, kam daromadli odamlar uchun sinovdan oʻtgan yordam
Ishga joylashish va qoʻllab-quvvatlash boʻyicha nafaqa
Uy-joy imtiyozi
Ish izlovchining nafaqasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ E McGaughey, 'Will Robots Automate Your Job Away? Full Employment, Basic Income, and Economic Democracy' (2018) Centre for Business Research, University of Cambridge, Working Paper no. 496
↑ „UK Labour Market, July 2017“. ONS (2017-yil 12-iyul). Qaraldi: 2017-yil 12-iyul.
↑ Khan, Mehreen. „UK unemployment drops to 50-year low of 3.7%“ (en). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
↑ See points 47 and 48 in this document (ILO Resolution Document)
↑ „UK Labour Market: June 2016“. Office for National Statistics (2016). Qaraldi: 2016-yil 3-iyul.
↑ „Labour Market Statistics, April 2014“. ONS (2014-yil 16-aprel). Qaraldi: 2014-yil 3-iyun.
↑ „UK labour market“. ONS (2017-yil 12-aprel). Qaraldi: 2017-yil 12-aprel.
↑ Unhide the rows on tab 2 of reference table A01 in the April 2014 Labour Market Statistical Bulletin
↑ http://www.ons.gov.uk/…/unemployment-and-the-claimant-count.pdf^{[sayt ishlamaydi]} ^{[formatsiz URL PDF]}
↑ See footnote 1 in table CLA01(ONS Claimant Count Summary April 2014)
↑ „Unemployment and beyond - Statistics Explained“. Epp.eurostat.ec.europa.eu. Qaraldi: 2014-yil 3-iyun.
↑ „European Commission, Eurostat“. 2009-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 5-noyabr.

[1] E McGaughey, 'Will Robots Automate Your Job Away? Full Employment, Basic Income, and Economic Democracy' (2018) Centre for Business Research, University of Cambridge, Working Paper no. 496

[ons061516-2] „UK Labour Market, July 2017“. ONS (2017-yil 12-iyul). Qaraldi: 2017-yil 12-iyul.

[3] Khan, Mehreen. „UK unemployment drops to 50-year low of 3.7%“ (en). Qaraldi: 2022-yil 17-may.

[4] See points 47 and 48 in this document (ILO Resolution Document)

[5] „UK Labour Market: June 2016“. Office for National Statistics (2016). Qaraldi: 2016-yil 3-iyul.

[6] „Labour Market Statistics, April 2014“. ONS (2014-yil 16-aprel). Qaraldi: 2014-yil 3-iyun.

[7] „UK labour market“. ONS (2017-yil 12-aprel). Qaraldi: 2017-yil 12-aprel.

[8] Unhide the rows on tab 2 of reference table A01 in the April 2014 Labour Market Statistical Bulletin

[9] ttp://www.ons.gov.uk/…/unemployment-and-the-claimant-count.pdf^{[sayt ishlamaydi]} ^{[formatsiz URL PDF]}

[10] See footnote 1 in table CLA01(ONS Claimant Count Summary April 2014)

[11] „Unemployment and beyond - Statistics Explained“. Epp.eurostat.ec.europa.eu. Qaraldi: 2014-yil 3-iyun.

[12] „European Commission, Eurostat“. 2009-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 5-noyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]