Buriylar sulolasi

	Buriylar sulolasi ; (بوريون) ; Amirlik
	; 1135 yilda Yaqin Sharq va Shom
Poytaxti	Shom
Til(lar)i	Arab, turk va fors
Dini	Islom
Sulola	Buriylar
- 1104-1128-yillar	Zahiriddin Tugʻtekin(birinchi)
- 1140-1154-yillar	Abu Said Abaq(soʻnggi)

Buriylar sulolasi – XII asr boshlarida Damashq amirligida hukmronlik qilgan, asli turkiy bo'lgan sulola edi^[1].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yana qarang: Tutush I va Malikshoh

Saljuqiylar davlatining mahalliy boshqaruvi muhim mahalliy hududlarda markazdan tayinlangan hokimlar tomonidan amalga oshirilgan. Mamlakat markazidan uzoqda joylashgan hududlarning bir qismi Saljuqiylar sulolasidan boʻlgan tobe hukmdorlar tomonidan boshqarilgan va bu Saljuqiylar sulolasidan boʻlgan hukmdorlar Sulton yoki Malik unvonlarini olganlar. Masalan, Suriya Saljuqiylar davlati ilk bor tashkil etilganda Saljuqiylar sulolasidan bo'lgan Tutush ana shunday unvonga ega bo'lgan.

Buriylar sulolasining birinchi hukmdori Tugʻtekin edi^[2]. U oʻz hukmronligini Saljuqiylar imperiyasining Damashq hukmdori Tutushning oʻgʻli Duqoqning xizmatkori sifatida boshlagan. 1104-yil 8-iyunda Duqoqning oʻlimidan soʻng u shaharni egallab oldi va oʻz hukmronligini oʻrnatdi. Tugʻtekin Duqoqning beva xotiniga uylanib hokimiyat poydevorini yanada mustahkamlaydi. Tugʻtekin bir necha bor salibchilarga qarshi yurishlar uyushtirdi. 1119-yilda Mardin amiri Il-G‘ozi I bilan birgalikda Atarib va Sardanani salibchilardan qaytarib oladi. 1128-yilda Tugʻtekin vafot etdi va Damashq amiri lavozimini uning oʻgʻli Toj al-Muluk Buriy egalladi.

Sulola Tugʻtekinning oʻgʻli Toj al-Muluk Buriy nomi bilan atalgan. Buriylar katta sovg‘alar evaziga Abbosiylar xalifaligi tomonidan tan olingan. Buning evaziga xalifalik amirlik ishlariga aralashmagan^[1].

Buriylar shaharni 1154-yilgacha Halab hukmdori, Zangiylar sulolasining asoschisi Nur ad-Din Zangi egallaguniga qadar idora qilgan^[3].

Buriylar 1126-yil Marj al-Saffor jangida salibchilarga magʻlub boʻldi, ammo Ikkinchi salib yurishining Damashqni egallashga boʻlgan urinishlariga toʻsqinlik qila oldilar.

Damashqning Buriy amirlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Titul nomi(lari)	Shaxsiy ismi	Hukmronlik davri
Amir أمیر Saif-ul-Islom سیف الاسلام	Zahir al-Din Tugʻtekin ظاھر الدین طغتکین	1104–1128
Amir أمیر	Toj al-Muluk Buriy تاج الملک بوری	1128–1132
Amir أمیر	Shams al-Mulk Ismoil شمس الملک اسماعیل	1132–1135
Amir أمیر	Shahob al-Din Mahmud شھاب الدین محمود	1135–1139
Amir أمیر	Jamol al-Din Muhammad جمال الدین محمد	1139–1140
Amir أمیر	Mu'in ad-Din Unur معین الدین أنر	1140–1149 Regent
Amir أمیر Mujir-ud-din مجیر الدین	Mujir ad-Din Abaq(Abu Said Abaq) ابو سعید ابق	1140–1154
Buriylar sulolasi Zangiylar sulolasi bilan almashdi.

Yashil rangli qator Muʼin ad-Din Unurning hukmronligini bildiradi.

Oila daraxti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Zahir al-Din
Tugʻtekin
⁽¹⁾
hukmronligi 1104-1128

Toj al-Muluk
Buriy
⁽²⁾
hukmronligi 1128-1132

Shams al-Mulk
Ismoil
⁽³⁾
hukmronligi 1132-1135

Shahob al-Din
Mahmud
⁽⁴⁾
hukmronligi 1135-1139

Jamol al-Din
Muhammad
⁽⁵⁾
hukmronligi 1139-1140

Mujir al-Din
Abaq
⁽⁶⁾
hukmronligi 1140-1154

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 Buridlar, R. LeTourneau, Islom ensiklopediyasi, jild. Men, ed. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, É. Lévi-Provansal va J. Schacht, (Brill, 1986), 1332.
↑ D.S. Richards, Toʻliq tarix Al-Komil Fi’l-ta-Taʼrikhdan salib yurishlari davri uchun Ibn Al-Asir yilnomasi, (Ashgate Publishing Ltd, 2010),16.
↑ . Oʻrta asr islom tsivilizatsiyasi: L-Z, Ed. Jozef V. Meri, Jere L. Bacharach, (Teylor& Francis, 2006), 568.

[LeTourneau-1] 1,0 ^1,1 Buridlar, R. LeTourneau, Islom ensiklopediyasi, jild. Men, ed. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, É. Lévi-Provansal va J. Schacht, (Brill, 1986), 1332.

[2] D.S. Richards, Toʻliq tarix Al-Komil Fi’l-ta-Taʼrikhdan salib yurishlari davri uchun Ibn Al-Asir yilnomasi, (Ashgate Publishing Ltd, 2010),16.

[3] . Oʻrta asr islom tsivilizatsiyasi: L-Z, Ed. Jozef V. Meri, Jere L. Bacharach, (Teylor& Francis, 2006), 568.

[1]

[2]

[3]