Brenda Lee
Brenda Mae Tarpley - qoʻshiqchi(1944-yil 11-dekabrda tugʻilgan), professional sifatida Brenda Lee nomi bilan tanilgan, amerikalik qoʻshiqchi. Rocabilly, pop va mamlakat musiqalarini ijro etib, u 1960-yillarda AQSH chartlarida 47 ta hitga ega boʻldi va oʻsha oʻn yillikda toʻrtinchi oʻrinni egalladi, faqat Elvis Presley, Beatles va Ray Charlesdan oʻzib ketdi[1]. U 1960-yilgi „Kechirasiz“ va 1958-yilda Rojdestvo standartiga aylangan „Rockinʼ Around the Rojdestvo daraxti“ hiti bilan ommaga tanilgan[2].
Avvalgi hayoti va taʼlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Brenda Lee 1944-yil 11-dekabrda Georgia shtatining Atlanta shahridagi Grady Memorial kasalxonasining xayriya bo‘limida Brenda Mae Tarpley[3]ota-onasi Annie Grace (niyasi Yarbrou) va Ruben Lindsey Tarpley oilasida tug‘ilgan. Tugʻilganda uning vazni 4 kilogramm 11gr boʻlgan edi. Lee otasi qayerda ish topgan boʻlsa, birinchi navbatda Atlanta va Augusta oʻrtasidagi maktablarda oʻqidi. Uning oilasi kambagʻal boʻlishgandi. U bolaligida ukasi va singlisi bilan uch xonali, suvsiz uylarda bir to‘shakda yashagan. Uning hayoti va ota-onasining ish topishi juda qiyin boʻlgan, ularning oilasi va har yakshanba kuni yakkaxon qoʻshiq kuylashni boshlagan Baptist cherkoviga qaratilgan edi[4][5].
Otasi vafotidan keyin uning oilasida suv quvurlari boʻlmagan boʻlsada, ularda batareya bilan ishlaydigan stol radiosi bor edi, bu esa Brendani goʻdakligida hayratda qoldirdi[4]. Onasi ham, singlisi ham uch yoshga toʻlgunga qadar uni qayta-qayta mahalliy konfet doʻkoniga olib borishganini eslashadi. Ulardan biri uni peshtaxtada turtib qoʻyar va u qoʻshiq kuylash uchun konfet yoki tanga ishlab topardi.
Faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bola ijrochisi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uning otasi 1953-yilda qurilish falokatida vafot etdi va u oʻn yoshga toʻlganda, u tadbirlarda, mahalliy radio va telekoʻrsatuvlarda qoʻshiq kuylash orqali oilasining asosiy boquvchisiga aylandi. Oʻsha vaqt ichida u Atlantadagi WAGA-TV telekanalidagi „TV Ranch“ kantri musiqiy shousida muntazam ishtirok etadi, u juda qisqa ishtirok etadi. 1955-yilda Grayce Tarpley Buell „Jay“ Rainwaterga turmushga chiqdi, u oilasini Ogayo shtatining Cincinnati shahriga koʻchirdi va u yerda Jimmie Skinner musiqa markazida ishladi. Lee Skinner bilan ovoz yozish doʻkonida shanba kuni Newport, Kentucky, WNOP radiostantsiyasida efirga uzatilgan ikkita dasturda chiqish qildi. Tez orada oila Gruziyaga qaytib keldi, lekin bu safar Augusta shahriga qaytib keldi va Lee Suensborodagi WJAT -AM da „The Peach Blossom Special“ shousida chiqish qilgan edi.
Milliy taʼsir va yulduzlik[tahrir | manbasini tahrirlash]
Leening muvaffaqiyati 1955-yilning fevralida sodir boʻldi, oʻshanda u Swainsboro radiostansiyasida Red Foley va oʻzining ABC-TV dasturining Ozark yubileyining Augusta shahridagi gastrol reklama boʻlimini koʻrish uchun chiqishiga 30 dollar pul mablagʻidan (2021-yilda 304 dollar) voz kechgan. Augusta disk jokeyi Folini shoudan oldin uning qoʻshiq aytishini eshitishga koʻndirdi. Foley unga oʻsha oqshom „Jambalaya“ spektaklini mashqsiz ijro etishga ruxsat berdi. Foley keyinchalik oʻzining kirishidan keyingi daqiqalarni aytib berdi.
1955-yil 31-martda 10 yoshli qiz Missouri shtatining Springfild shahridagi Ozark yubileyida tarmoqdagi debyutini qildi. Garchi uning shou bilan besh yillik shartnomasi 1957-yilda onasi va uning menejeri tomonidan qoʻzgʻatilgan daʼvo tufayli buzilgan boʻlsada[6], shunga qaramay, u dastur davomida muntazam ravishda chiqish qildi.
1958-1966-yillardagi eng katta xitlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lee 1950-yillarning oxiri — 1960-yillarning oʻrtalarida rokabilli va rok and roll uslubidagi qoʻshiqlari bilan pop-chartlardagi eng katta muvaffaqiyatga erishdi[7]. Uning eng katta xitlari: „Jambalaya“, „Sweet Nothinʼs“ (4-oʻrin olgan, kantri musiqachisi Ronnie Self tomonidan yozilgan), „Men qidirilmoqchiman“ (№ 1), „Yolgʻizman“ (3-oʻrin) va " 1-sonli ahmoq " (3-raqamda ishtirok etgan)nomli xitlari bilan oʻrinlarga sazovor boʻlgan. U asosan pop yoʻnalishiga asoslangan qoʻshiqlari bilan koʻproq xitlarga ega boʻldi „Thatʼs All You Gotta Do“ (№ 6), „Emotions“ (№ 7), „You Can Depend on Me“ (№ 6), „Dum Dum“ (4-son), 1962-yilda „Menga yumshoq qilib sindiring“ (№ 2), „Hamma meni sevadi, lekin sen“ (6-son), „Odatdagidek“ (12-son)nomli juda koʻp xitlarga ega boʻlgan. Leening ketma-ket toʻqqizta top 10 Billboard Hot 100 hitlari 1960-yilda „You All Alone Am I“-dan 1962-yilda „All Alone Am I“-dan Madonna tomonidan 1986-yilgacha tenglashtirilmagan yakkaxon ijrochi ayol rekordini oʻrnatdi.
Xalqaro shuhrat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lee faoliyatining boshidanoq Buyuk Britaniyada mashhur edi. U 1959-yilda, Amerika Qoʻshma Shtatlarida koʻplab pop eʼtirofiga erishgunga qadar, Buyuk Britaniyada televideniyasida chiqish qildi. Uning Buyuk Britaniyadagi birinchi hit singli „Sweet Nothinʼs“ nomli bilan chiqqan boʻlib, 1960-yilning bahorida Buyuk Britaniya singl chartida 4-oʻrinni egalladi. Keyinchalik u Buyuk Britaniyada hitga erishdi (1961-yilda) „Letʼs Jump the Broomstick“ rokabilli raqami 1959-yilda qayd etilgan, Qoʻshma Shtatlarda roʻyxatga olinmagan, ammo Buyuk Britaniyada 12-oʻringa yetgan[8].
Keyingi faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
1970-yillarning boshlarida Lee oʻzini kantri musiqasi sanʼatkori sifatida qayta tikladi va mamlakat chartlarida Qoʻshma Shtatlardagi eng yaxshi oʻnta hit qatorini qoʻlga kiritdi. Birinchisi 1973-yilgi „Hech kim gʻalaba qozonmaydi“ boʻlib, oʻsha yilning bahorida kuchli beshlikka kirgan va uning soʻnggi Top 100 pop-xiti boʻldi, 70-oʻrinni egallagan. Keyinchalik, Mark Jamesning „Yakshanba kuni quyosh chiqishi“ kompozitsiyasi oʻsha oktyabr oyida Billboard jurnalining Hot Country Singles chartida 6-oʻrinni egalladi. Boshqa yirik xitlar orasida „Notoʻgʻri gʻoyalar“ va „Katta toʻrtta posterli toʻshak“ (1974-yil) va „Rock on Baby“ va „Heʼs My Rock“ (ikkalasi ham 1975-yilda yozilgan) yirik hajmdagi xit qoʻshiqlari edi.
Mukofotlari va nominatsiyalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Yil | Uyushma | Turkum | Nomzod ish | Natija |
|---|---|---|---|---|
| 1961-yil | Grammy mukofotlari | Eng yaxshi ayol pop vokal ijrosi | Uzr soʻrayman | Lost |
| 1962-yil | NME mukofotlari | Jahon ayol qoʻshiqchisi | Oʻzi | Gʻolib |
| 1963-yil | NME mukofotlari | Jahon ayol qoʻshiqchisi | Oʻzi | Gʻolib |
| 1964-yil | NME mukofotlari | Jahon ayol qoʻshiqchisi | Oʻzi | Gʻolib |
| 1970-yil | Grammy mukofotlari | Eng yaxshi ayol pop vokal ijrosi | Jonni Bir marta | Lost |
| 1980-yil | Eng yaxshi Country ayollar vokal ijrosi | Bu qandayligini ayting | Lost | |
| 1999-yil | Shon-sharaf zaliga kirish | Siz qilishingiz kerak boʻlgan hamma narsa shu / Kechirasiz | Gʻolib | |
| 2007-yil | Mamlakat musiqa akademiyasi | Klif Stoun Pioner mukofoti | Oʻzi | Gʻolib |
| 2008-yil | Dove mukofotlari | Yilning mamlakat albomi | Qadrdon doʻstlar bilan Injil duetlari | Gʻolib |
| 2009-yil | Grammy mukofotlari | Hayot davomidagi muvaffaqiyat mukofoti | Oʻzi | Gʻolib |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Brenda Lee: The Lady, The Legend“. Rockabillyhall.com. Rockabilly Hall of Fame. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 10-aprel.
- ↑ „Brenda Lee: Biography“. IMDb.com. Qaraldi: 2019-yil 10-aprel.
- ↑ „Brenda Lee (b. 1944) | New Georgia Encyclopedia“. Georgiaencyclopedia.org. Qaraldi: 2015-yil 17-avgust.
- ↑ 4,0 4,1 Lee, Brenda. Little Miss Dynamite: the life and times of Brenda Lee. Hyperion, 2002 — 305 bet. ISBN 9780786866441.
- ↑ „Brenda Lee: Little Miss Dynamite“. IMDb.com. Qaraldi: 2019-yil 11-aprel.
- ↑ Lee, Brenda; Oermann, Robert K.; Clay, Julie (2002), Little Miss Dynamite: the Life and Times of Brenda Lee, Hyperion, ISBN 0-7868-8558-0
- ↑ „Brenda Lee: the Lady, the Legend“. Brenda Lee Productions. 2009-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 10-aprel.
- ↑ Bernstein. „Inside the Life of Brenda Lee, the Pop Heroine Next Door“. Rolling Stone. 2018-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-fevral.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Argyrakis. „Reluctant Legend“. Christianity Today (2007-yil 5-iyul). Qaraldi: 2008-yil 2-aprel.
- Wooding. „'Little Miss Dynamite' returns to her Gospel roots with a little help from some of her best friends“. ASSIST News Service. 2014-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 3-fevral.
- „Brenda Lee: the Lady, the Legend“. Brenda Lee Productions. 2009-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 10-aprel.
- Brenda Lee at AllMusic
- Brenda Lee recordings at the Discography of American Historical Recordings.