Braemar qal’asi
Braemar qal’asi (inglizcha: Braemar Castle) — Shotlandiya qal’asi, Aberdinshir, Shotlandiyaning Braemar qishlogʻi yaqinida joylashgan[1]. Qal’a 2008-yildan beri jamoatchilikka ochiq.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Braemar qal’asi Jon Erskine tomonidan 1628-yilda Di daryosiga qaragan tepalikda qurilgan[1]. Qal’aning atrofidagi yerlar Mar graflariga tegishli edi, shuning uchun Braemar nomi „Mar tepaliklari“ deb tarjima qilingan Qal’a grafning yashashi, oʻz hududini va u yerdan oʻtganlarning hammasini kuzatish uchun ajoyib joy edi.
Braemar qal’asi, asosan ov qilish uchun qurilgan L shaklidagi minora[2]. Bu yer kiyik va yovvoyi choʻchqa oviga boradigan yirik ov partiyalari uchun xizmat boʻlgan. Ilgari, eski qirollik qal’asi Kindrokit Braemar qal’asi hududida joylashgan edi. Kindrokit XI asrda Malkolm Kanmor tomonidan qurilgan. Kindrokitdagi soʻnggi surishtiruv ishlari uni Shotlandiyadagi eng qadimgi tosh qal’a boʻlishi mumkinligini koʻrsatdi. Braemar qishlogʻidagi qassob doʻkoni roʻparasidan kuzatganda eski qal’a xarobalari koʻzga tashlanadi[1].
Braemar qal’asi Yakobit Jon Farquharson tomonidan yoqib yuborilgan[2].
1715-yilda 6- Mar grafi qoʻmondonligi ostida Yakobitlar isyon koʻtarishdi. Klanlar Braemarda toʻplanishdi, ammo qoʻzgʻolon tezda bostirildi[2].
Yakobit qoʻzgʻolonlaridan soʻng, Britaniya armiyasi baland togʻlardagi qoʻzgʻolon haqidagi boshqa fikrlarni yoʻqotish uchun Braemar qal’asini nazorat ostiga oldi[1].
1820-yillarga kelib, Braemar qal’asida garnizonga boʻlgan ehtiyoj pasayib ketdi va qal’ani qaytarib olish uchun Harbiylar va Farkxarsonlar oʻrtasida muzokaralar boshlandi. Biroq, bu muzokaralar koʻp yillar davom etdi va qal’a 1831-yilgacha ozod qilinmadi. Inverkauldning vorisligini meros qilib olgan Ketrin Farkxarson qal’ani yana qulay oilaviy saroyga aylantirish uchun taʼmirlash dasturini boshladi. Qal’ani qayta tiklash meʼmor Jon Adam boshchiligida boshlangan[2].
Qal’a garnizoni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Britaniya armiyasi 1748-yilda Braemar qal’asiga koʻchib oʻtdi. Qariyb oltmish yil oldin sodir boʻlgan yongʻindan keyin ham hech qachon taʼmirlanmagani uchun qal’a qisman vayronaga aylangan edi. Armiya tomni taʼmirladi va fransuz harbiy meʼmorchiligi uslubida bezatildi. Omon qolgan xatlardan olingan hujjatli dalillar ham askarlarning moʻrilar haqida norozilik bilan shikoyat qilganliklarini koʻrsatadi. XX asrning oʻrtalarida qoʻshimcha dalillar taʼmirlash ishlari bu muammoni hal qila olmaganligini koʻrsatadi[2].
Arxitektura[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bino besh qavatli qal’a boʻlib, devorlari oltita oʻtkir burchakli qirrali. Qal’aning perimetri boʻylab bir nechta uch qavatli burchak minoralari mavjud. Birinchi qavatda qorovul xonalari, oshxona va oʻq-dorilarni saqlash xonalari joylashgan tosh gumbazli xonalar mavjud. Ular tashqi devorning chetlarida qurilgan[1][2].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „BRAEMAR CASTLE, INCLUDING ANCILLARY STRUCTURES“ (en). portal.historicenvironment.scot. 2017-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 8-iyul.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Administrator. „History“ (en). www.braemarcastle.co.uk. 2013-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 8-iyul.