Boshqirdiston Respublikasi madhiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Boshqirdiston Respublikasi madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i

Ravil Bikbayev, Rashit Shakur (Boshqird tilida);

Farit Idrisov, Svetlana Churayeva (Rus tilida)
Bastakor Farit Idrisov
Qabul qilindi 2008-yil 18-sentyabr
Audio
Boshqirdiston Respublikasi madhiyasi

Boshqirdiston Respublikasi davlat madhiyasi — Rossiya Federatsiyasining federal subʼekti hisoblangan Boshqirdiston Respublikasining mintaqaviy madhiyasi boʻlib, 1993-yil 12-oktabrda va rasman 2008-yil 18-sentyabrda qabul qilingan. Davlat madhiyasi sifatida Boshqirdiston Respublikasi Konstitutsiyasining 112-moddasiga qonuniy jihatdan belgilab qoʻyilgan. Madhiya Boshqirdiston milliy ramzlaridan biri hisoblanadi[1].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Madhiyaning rasmiy matni respublikaning ikkita rasmiy tillarida: boshqird va rus tillarida mavjud. Boshqird tilidagi matn mualliflari Ravil Bikbayev va Rashit Shakurov, rus tilidagi matni esa Farit Idrisov va Svetlana Churayeva tomonidan yozilgan. Ohangni Farit Idrisov bastalagan.

Madhiya birinchi marta 1993-yil 12-oktyabrda Boshqirdiston Respublikasining „Boshqirdiston Respublikasining Davlat madhiyasi toʻgʻrisida“gi qonuni bilan tasdiqlangan[2][3]. „Respublika“ musiqasi dastlab Farit Idrisov tomonidan 1990-yil 11-oktabrda yaratilgan va keyinchalik madhiya uchun ishlatilgan. Musiqa boshqird xalq qoʻshigʻi hisobalangan „Ural“ qoʻshigʻi uchun ham ishlatiladi[4][5].

1999-yil 6-iyulda davlat madhiyasini ijro etish va qoʻllash tartibi bilan bir qatorda „Boshqirdiston Respublikasining davlat ramzlari toʻgʻrisida“gi qonun tasdiqlandi[6][7].

Madhiya ochilish va yopilish marosimlarida, davlat bayramlariga bag‘ishlangan yig‘ilishlarda ijro etiladi. U Boshqirdiston rahbari lavozimiga kirishish chog‘ida qasamyod qabul qilish chog‘ida, Boshqirdiston Respublikasi Davlat majlisining — Boshqirdiston Respublikasi Qurultoyining ochilish va yopilish majlislarida, davlat bayrog‘ini ko‘tarishning rasmiy marosimida hamda respublikaga tashrifi chog‘ida ijro etiladi.

Matn[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshqird va ruscha alohida vokal ijrolari mavjud. Madhiya orkestr xor ijrolarida, videotasvirlarda, televidenie va radio eshittirishlarida ijro etiladi. Asl boshqird va ruscha versiyalarining soʻzma-soʻz tarjimasi boʻlmagan norasmiy qoʻshiq inglizcha sheʼr tarjimasi ham kiritilgan.

Boshqird tilida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshqird tilida[1][8][9] Transliteratsiya IPA transkirpsiyasi

I
Башҡортостан, һин һөйөклө ғәзиз ер,
Халҡыбыҙҙың изге Ватаны.
Сал Уралдан ҡалҡа бар тарафҡа
Тыуған илдең тыныс ал таңы.


Дан һиңә, Башҡортостан!
Илен һөйгән азат халҡыңа дан!
Рәсәй менән бөйөк берҙәмлектә
Сәскә ат, Башҡортостан!

II
Башҡортостан, һин хөрмәтле данлы ил,
Еңеү яулап алға бараһың.
Киләсәккә яҡты нур-моң сәсә
Һинең ғорур рухлы байрағың.



III
Республикам, йондоҙ булып балҡы һин,
Күкрәп йәшә, гүзәл илебеҙ.
Тыуған ерҙә һүнмәҫ усағыбыҙ,
Тыуған телдә тынмаҫ йырыбыҙ.

I
Başqortostan, hin höyöklö ğäziz yer,
Xalqıbıźźıñ izge Watanı.
Sal Uraldan qalqa bar tarafqa
Tıwğan ildeñ tınıs al tañı.


Dan hiñä, Başqortostan!
İlen höygän azat xalqıña dan!
Räsäy menän böyök berźämlektä
Säskä at, Başqortostan!

II
Başqortostan, hin xörmätle danlı il,
Yeñew yawlap alğa barahıñ.
Kiläsäkkä yaqtı nur-moñ säsä
Hineñ ğorur ruxlı bayrağıñ.



III
Respublikam, yondoź bulıp balqı hin,
Kükräp yäşä, güzäl ilebeź.
Tıwğan yerźä hümnäś usağıbıź,
Tıwğan teldä tınmaś yırıbıź.

1
[bɒʂ.qʊ̞r.tʊ̞s.ˈtɑn | hin hʏ̞.jʏ̞k.ˈlʏ̞ ʁæ.zʲiz jɪ̞r |]
[χɒɫ.qɯ̞.bɯ̞ð.ˈðɯ̞ŋ iz.ˈɡɪ̞ wɒ.tɒ.ˈnɯ̞]
[sɑɫ u.rɒɫ.ˈdɑn qɒɫ.ˈqɑ bɒr tɒ.rɒf.ˈqɑ]
[tɯ̞w.ˈʁɑn il.ˈdɪ̞ŋ tɯ̞.ˈnɯ̞s ɒɫ tɒ.ˈŋɯ̞ ‖]


[dɑn hi.ˈŋæ | bɒʂ.qʊ̞r.tʊ̞s.ˈtɑn ‖]
[i.ˈlɪ̞n hʏ̞j.ˈgæn ɒ.ˈzɑt χɒɫ.qɯ̞.ˈŋɑ dɑn ‖]
[ræ.ˈsæj mɪ̞.ˈnæn bʏ̞.ˈjʏ̞k bɪ̞r.ðæm.lɪ̞k.ˈtæ]
[sæs.ˈkæ ɑt | bɒʂ.qʊ̞r.tʊ̞s.ˈtɑn ‖]

2
[bɒʂ.qʊ̞r.tʊ̞s.ˈtɑn | hin χʏ̞r.mæt.ˈlɪ̞ dɒn.ˈɫɯ̞ il |]
[jɪ̞.ŋɪ̞w jɒw.ˈɫɑp ɒɫ.ˈʁɑ bɒ.rɒ.ˈhɯ̞ŋ ‖]
[kʲi.læ.sæk.ˈkæ jɒq.ˈtɯ̞ nur.ˈmʊ̞ŋ sæ.ˈsæ]
[hi.ˈnɪ̞ŋ ʁʊ̞.ˈrur ruχ.ˈɫɯ̞ bɒj.rɒ.ˈʁɯ̞ŋ ‖]



3
[rɪ̞s.ˈpub.li.kɑm | jʊ̞n.ˈdʊ̞ð bu.ˈɫɯ̞p bɒɫ.ˈqɯ̞ hin |]
[kʏk.ˈræp jæ.ˈʃæ | ɡʏ.ˈzæl i.lɪ̞.ˈbɪ̞ð ‖]
[tɯ̞w.ˈʁɑn jɪ̞r.ˈðæ hʏn.ˈmæθ u.sɒ.ʁɯ̞.ˈbɯ̞ð |]
[tɯ̞w.ˈʁɑn tɪ̞l.ˈdæ tɯ̞n.ˈmɑθ jɯ̞.rɯ̞.ˈbɯ̞ð ‖]

Rus tilida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rus tilida[1][10][11] Transliteratsiya IPA transkripsiyasi

I
Башкортостан, Отчизна дорогая,
Ты для нас священная земля.
С Урала солнце всходит, озаряя
Наши горы, реки и поля.


Славься, наш Башкортостан!
Судьбой народу ты для счастья дан!
С Россией мы едины – и всегда
Процветай, Башкортостан!

II
Башкортостан – ты наша честь и слава.
Доброй волей, дружбой ты силён.
И стяг твой реет гордо, величаво –
Он свободой, братством окрылён.



III
Республика, сияй звездой прекрасной,
Ты ликуй в свершеньях и трудах!
Родной очаг пусть никогда не гаснет,
Пусть ведут нас песни сквозь года.

I
Bashkortostan, Otchizna dorogaya,
Ty dlya nas svyashchennaya zemlya.
S Urala solntse vskhodit, ozaryaya
Nashi gory, reki i polya.


Slav'sya, nash Bashkortostan!
Sud'boy narodu ty dlya schast'ya dan!
S Rossiyey my yediny – i vsegda
Protsvetay, Bashkortostan!

II
Bashkortostan – ty nasha chest' i slava.
Dobroy voley, druzhboy ty silon.
I styag tvoy reyet gordo, velichavo –
On svobodoy, bratstvom okrylon.



III
Respublika, siyay zvezdoy prekrasnoy,
Ty likuy v svershen'yakh i trudakh!
Rodnoy ochag pust' nikogda ne gasnet,
Pust' vedut nas pesni skvoz' goda.

I
[bɐʂ.kɐr.tɐ.ˈstan | ɐt.ˈt͡ɕiz.nɐ dɐ.rɐ.ˈɡa.ja |]
[tɨ dlʲa nas svʲɛɕ.ˈɕɛn.na.ja zʲɪm.ˈlʲa ‖]
[s‿ʊ.ˈra.ɫɐ ˈson.t͡sɪ ˈfsxo.dʲɪt | ɐ.zɐ.ˈrʲa.ja]
[ˈna.ʂɨ ˈgo.rɨ | ˈrʲɛ.kʲɪ i pɐ.ˈlʲa ‖]


[ˈslafʲ.sʲɐ | naʐ‿bɐʂ.kɐr.tɐ.ˈstan ǁ]
[sʊdʲ.ˈboj nɐ.ˈro.dʊ tɨ dlʲɐ ˈɕːæsʲ.tʲjɐ dan ǁ]
[s‿ra.ˈsʲi.jɪj mɨ jɛ.ˈdʲi.nɨ | i fsʲɛɡ.ˈda]
[pra.t͡svʲɪ.ˈtaj | bɐʂ.kɐr.tɐ.ˈstan ǁ]

II
[bɐʂ.kɐr.tɐ.ˈstan | tɨ ˈna.ʂɐ t͡ɕɛsʲtʲ i ˈsɫa.va |]
[ˈdob.raj ˈvo.lʲej | ˈdruʐ.bɐj tɨ sʲɪ.ˈlʲɵn ǁ]
[i sʲtʲak tvoj ˈrʲɛ.jɛd‿ˈgor.dɐ | vʲɛ.lʲɪ.ˈt͡ɕa.va |]
[on svɐ.ˈbo.daj | ˈbrat͡s.tvɐm ɐ.krɨ.ˈlʲɵn ǁ]



III
[rʲɛs.ˈpub.lʲɪ.ka | sʲi.ˈjaj zvʲɪz.ˈdoj prʲɪ.ˈkras.naj |]
[tɨ lʲɪ.ˈkuj f‿svʲɪr.ˈʂɛnʲ.jɐx i trʊ.ˈdax ǁ]
[rɐd.ˈnoj ɐ.ˈt͡ɕak pusʲtʲ nʲɪ.kɐɡ.ˈda nʲɛ ˈgasʲ.nʲɛt |]
[pusʲtʲ vʲɛ.ˈdut nas ˈpʲɛsʲ.nʲɪ skvozʲ‿gɐ.ˈda ǁ]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 „18 сентября Государственное Собрание - Курултай Республики Башкортостан утвердил республиканский гимн.“. litnews.ru.
  2. ↑ Gimn gosudarstvenniy (Wayback Machine saytida 2020-04-12 sanasida arxivlangan) // Bashkirskaya ensiklopediya / gl. red. M. A. Ilgamov. — Ufa : GAUN „Bashkirskaya ensiklopediya“, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.
  3. ↑ „О Положении о Государственном гимне РБ, Постановление Государственного Собрания - Курултая Республики Башкортостан, от 12 октября 1993 года №ВС-20/8“. docs.cntd.ru.
  4. ↑ Аралбаева Л. „Государственный гимн Башкирии отметил четверть века“ (ru). Общественная интернет-газета Республики Башкортостан (2016-yil 18-fevral). 2016-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Alt URL (Wayback Machine saytida 2017-01-31 sanasida arxivlangan)
  5. ↑ „День Республики Башкортостан в этом году будут отмечать не только в регионе, но и впервые в Крыму“ (ru). ru:Башкирское спутниковое телевидение (2015-yil 9-oktyabr). 2016-yil 4-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Alt URL (Wayback Machine saytida 2017-01-19 sanasida arxivlangan)
  6. ↑ „О государственной символике РБ“. gsrb.ru.
  7. ↑ „Закон Республики Башкортостан о государственной символике Республики Башкортостан | Геральдика.ру“. geraldika.ru.
  8. ↑ РЕСПУБЛИКАБЫҘҘЫҢ ҮҘ ПРЕЗИДЕНТЫ, ГЕРБЫ, ФЛАГЫ, ГИМНЫ БАР Киске Өфө. 14 October 2014.
  9. ↑ Башҡортостан Республикаһы рәсми сайтында Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны башҡорт телендә яҙмаһы
  10. ↑ Текст Государственного гимна Республики Башкортостан башинформ.рф. 18 September 2008.
  11. ↑ Башҡортостан Республикаһы рәсми сайтында Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны урыҫ телендә яҙмаһы

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Boshqirdiston_Respublikasi_madhiyasi&oldid=3876438" dan olindi