Bola huquqlari bo'yicha deklaratsiya

Bolalar huquqlari boʻyicha deklaratsiya, baʼzan Bolalar huquqlari boʻyicha Jeneva Deklaratsiyasi deb ataladi, bu bolalar huquqlarini ilgari suruvchi xalqaro hujjat boʻlib, Eglantayn Jebb tomonidan tuzilgan va 1924 yilda Millatlar Ligasi tomonidan qabul qilingan, soʻngra 1959 yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan kengaytirilgan shaklda qabul qilingan.

Bolalar huquqlari deklaratsiyasi (1924)

Hujjat matni, Xalqaro Bolalarni Saqlash Ittifoqi tomonidan 1923 yil 23 fevralda Jenevada nashr etilgan, quyidagicha:

Bolaga moddiy va maʼnaviy jihatdan uning normal rivojlanishi uchun zarur vositalar berilishi kerak.

Och bolaga ovqat berilishi, kasal bolaga gʻamxoʻrlik qilinishi, orqada qolgan bolaga yordam koʻrsatilishi, jinoyatchi bola qayta tarbiyalanganligi taʼminlanishi, beva va tashlandiq bolalar esa boshpana va yordam olishi lozim.

Qiyin vaziyatlarda birinchi boʻlib yordam bolaga koʻrsatilishi kerak.

Bolaga tirikchilik qilish imkoniyati berilishi va har qanday ekspluatatsiyadan himoyalanishi taʼminlanishi lozim.

Bola oʻz isteʼdodlarini insonlarga xizmat qilishga bagʻishlashi haqida ongda tarbiyalanishi kerak.

Ushbu matn 1924-yil 26-noyabrda Millatlar Ligasi Bosh Assambleyasi tomonidan Jahon Bolalar Farovonligi Xartiyasi sifatida tasdiqlangan va bu hukumatlararo tashkilot tomonidan maʼqullangan birinchi inson huquqlari hujjati boʻlgan.^[1] 1934-yilda Millatlar Ligasi uni yana tasdiqladi. Davlat va hukumat rahbarlari uning tamoyillarini ichki qonunlarga kiritishga vaʼda berdilar. Fransiyada esa har bir maktabda uni osib qoʻyish buyurildi.^[2]

Tarix

Bir qator variantlarni, jumladan butunlay yangi deklaratsiya tayyorlashni koʻrib chiqqach, Birlashgan Millatlar Tashkiloti 1946-yilda bolalar huquqlari haqidagi hujjatni oʻz bayonoti sifatida, ancha kengaytirilgan shaklda qabul qilishga qaror qildi. Loyihalashtirish jarayonida turli hukumatlar ishtirok etdi. 1948-yilda esa besh band oʻrniga yetti banddan iborat biroz kengaytirilgan versiya qabul qilindi.^[3] Soʻngra, 1959-yil 20-noyabrda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 1924-yildagi asl deklaratsiyaning tuzilishi va mazmuniga asoslangan, oʻn tamoyildan iborat Bolalar Huquqlari Deklaratsiyasini qabul qildi. Afg‘oniston delegatsiyasi tomonidan ilgari surilgan qoʻshimcha rezolyutsiya hukumatlarni ushbu huquqlarni tan olishga, ularni qabul qilish uchun harakat qilishga va hujjatni imkon qadar keng targʻib qilishga chaqirdi..^[2] Bu sana Butunjahon Bolalar kuni sifatida qabul qilindi.

1989-yilda esa, ushbu Deklaratsiyadan keyin BMT Bosh Assambleyasi tomonidan Bolalar Huquqlari Konventsiyasi qabul qilindi va 1989-yil 20-noyabrda 44/25-sonli rezolyutsiya bilan imzolash, ratifikatsiya va qoʻshilish uchun ochildi; 49-moddaga muvofiq, 1990-yil 2-sentabrda kuchga kirdi.

Manbalar

↑ Trevor Buck, International Child Law (Routledge, 2014) page 89.
↑ ^2,0 ^2,1 Geraldine Van Bueren, The International Law on the Rights of the Child (Martinus Nijhoff Publishers, 1998) page 9.
↑ Sharon Detrick, J. E. Doek, Nigel Cantwell, The United Nations Convention on the Rights of the Child: A Guide to the „Travaux Préparatoires“ (Martinus Nijhoff Publishers, 1992) page 19.

Tashqi havolalar

[1] Trevor Buck, International Child Law (Routledge, 2014) page 89.

[auto-2] 2,0 ^2,1 Geraldine Van Bueren, The International Law on the Rights of the Child (Martinus Nijhoff Publishers, 1998) page 9.

[3] Sharon Detrick, J. E. Doek, Nigel Cantwell, The United Nations Convention on the Rights of the Child: A Guide to the „Travaux Préparatoires“ (Martinus Nijhoff Publishers, 1992) page 19.

[1]

[2]

[3]