Boʻri va yetti qoʻzichoq
„Boʻri va yetti qoʻzichoq“ (nemischa: Der Wolf und die sieben jungen Geißlein)- aka-uka Grimmlar tomonidan 1812-1815-yillarda ertaklar siklining bir qismi sifatida nashr etilgan ertak. Aarne-Tompsonning ertak syujetlarini tasniflash tizimiga koʻra, u 123 raqamiga ega[1]. „Boʻri va qoʻzichoqlar“ syujetning quyidagi qisqacha tavsifi: „ona echki yoʻqligida boʻri uning bolalarini yeydi. Eng kichik echki bolasi qochib ketadi va hammasini onasiga aytadi; echki boʻrining qornini yirtib tashlaydi, u yerdan echkilar chiqadi“. U 19-asrda Rossiyada keng tarqalib, xalq ogʻzaki ijodiga kirib keldi va syujeti biroz oʻzgargan holda „rus xalq ertagi“ maqomini oldi. Bu maqomda ertak Sytina[2] tomonidan nashr etilgan. 20 ta ruscha, 4 ta ukrain va 3 ta belarus koʻrinishlari mavjud[3].
Syujeti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ona echki uydan chiqib ketayotib, bolalarini yaqin atrofda aylanib yurgan boʻrilardan ehtiyot boʻlishlarini ogohlantiradi. Bo‘ri qulay fursatdan foydalanib, eshiklarni taqillatib, ularning onasidek oʻzini ko‘rsatishga harakat qiladi. Echkilar unga javob berganlarida onasining ovozi mayin, boʻrini ovozi qo‘pol, deyishadi. Boʻri ovozini yumshatish uchun boʻr boʻlagini yeydi. Boshqa versiyaga koʻra, temirchi boʻri uchun yangi — ohangdor tomoq yasaydi. Biroq, bolalar hali ham uni ichkariga kiritmaydilar. Qoʻzichoqlar boʻriga old oyoqning uchini yoriqqa yopishtirishni talab qilishadi, boʻri oyogʻini koʻrib onalarining sochlari panjalaridagi kabi qora emas, oq ekanligini aytishadi. Shunda boʻri tegirmonga borib, panjalarini un bilan bulg‘adi. Endi bolalar boʻrini ichkariga kiritishdi, u darhol hammasini yeydi, pechkada yashiringan eng kichigidan tashqari (ertakning inglizcha versiyasida — soat qutisida).
Uyga qaytgach, ona echki boʻrining vayronagarchiliklarini va qochib ketgan eng kichik echkini koʻradi va unga nima boʻlganini aytib beradi. U boʻrining orqasidan borib, uning qorni toʻq uxlab yotganini koʻradi, unda nimadir qimirlagan boʻladi. Ona echki boʻrining qornini yorib yuboradi, u erdan olti echki bolasi tirik va sogʻ-salomat chiqadi, shundan soʻng u qorinni toshga toʻldiradi. Ertasi kuni ertalab echki boʻri bilan uchrashib, uni olov ustida sakrashda musobaqaga taklif qiladi. U rozi boʻladi. Echki alanga ustidan sakrab tushdi, ammo toshlar ogʻirligida boʻri sakray ololmadi — u darhol olovga tushib, yonib ketdi. Finalning yana bir versiyasi: oshqozonida toshlar bilan uygʻongan boʻri, chanqaganini his qildi, suv ichish uchun daryoga ketdi, qirgʻoqda sirpanib ketdi, suvga yiqildi, toshlarning ogʻirligi ostida darhol pastga tushdi va choʻkib ketgan.
Filmlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Boʻri va yetti bola“ (1957) — Pyotr Nosovning sovet multfilmi.
- Boʻri va yetti bola yangi usulda (1975) — Leonid Aristovning Sovet qoʻgʻirchoq musiqali multfilmi.
- Onam (1976) — Elizabet Bostanning sovet-rumin-fransuz musiqiy filmi.
- Kecat dhe ujku (1982) — Milliy kino markazi Artur Doughti tomonidan yaratilgan alban animatsion multfilmi .
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ D. L. Ashliman, The Grimm Brothers' Childrenʼs and Household Tales (Wayback Machine saytida 2011-05-14 sanasida arxivlangan)"
- ↑ Volk i semero kozlyat: Skazka dlya detey mladshego vozrasta. S shestyu raskrashennimi kartinkami. — M.: Izd. t-va I. D. Sitina, 1918.
- ↑ Barag L. G., Novikov N. V. Primechaniya // Narodnie russkie skazki A. N. Afanaseva : V 3 t. T. 1. — M.: Nauka, 1984. — (Lit. pamyatniki). — S. 449
Adabiyotda[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „«Волк и семеро козлят»“,Сказочная энциклопедия, 5000 экз, М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2005 — 82—83 bet. ISBN 5-224-04818-4.