Birinchi tovuq (Fabergé tuxumi)
| Birinchi tovuq Fabergé tuxumi | |
|---|---|
 | |
| Yetkazib berilgan yil | 1885 |
| Mijoz | Aleksandr III |
| Qabul qiluvchi | Maria Feodorovna |
| Amaldagi egasi | |
| Individual yoki muassasa |
Viktor Vekselberg Sankt-Peterburgdagi Fabergé muzeyi |
| Sotib olish yili | 2004 |
| Dizayn va materiallari | |
| Ish ustasi | Erik Kollin |
| Foydalanilgan materiallar | oltin, shaffof bo'lmagan oq emal, yoqut,yoqut kulon, olmos, |
| Boʻyi | 64 mm |
| Eni | 35 mm |
| Oʻziga xos xususiyati | Tuxum sarigʻi ochilganda yoqut koʻzli oltin tovuqni koʻrish mumkin. Tovuq dum patlariga imperator tojining oltin va olmos nusxalari ilib qoʻyilgan boʻlib, oʻz navbatida oltin va olmos toj nusxalarining har birida zanjirga osilgan kichkina yoqut kulon mavjud boʻlgan.Lekin hozirda ikkalasi ham yoʻqolgan |
Birinchi Tovuq tuxumi (Marvarid tovuq tuxumi deb ham ataladi) Fabergé boshchiligidagi jamoa tomonidan yaratilgan tuxum hisoblanadi. Bu tuxum Peter Carl Fabergé nazorati ostida rus imperatorlik oilasi uchun tayyorlangan 50 dan ortiq zargarlik tuxumlari orasidagi birinchi namuna sanaladi. Birinchi Tovuq tuxumi 1885-yilda podsho Aleksandr III ga topshirilgan. Aleksandr III tuxumni rafiqasi Maria Feodorovnaga sovgʻa qilgan. Maria Feodorovna sovgʻadan nihoyatda zavqlangan va xursand boʻlgan edi. Buni koʻrgan Aleksandr III tezda Fabergega har bir Pasxa kunida xotini uchun yangi tuxum yaratishni buyurdi.Shuningdek, Aleksandr III har bir tuxum noyob boʻlishi va uning ichida qandaydir „sovgʻa“ boʻlishini talab qildi.Birinchi Tovuq tuxumi hozirda Rossiyaning Sankt-Peterburg shahridagi Fabergé muzeyining doimiy kolleksiyalaridan biri hisoblanadi.
Dizayni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fabergéning oʻz ustaxonasi boʻlgan. Bu ustaxonada yasalgan barcha tuxumlar „Fabergé tuxumi“ deb hisoblansa-da, Fabergéning oʻzi bu tuxumlarni tayyorlashda ishtirok etgan yoki etmaganligi nomaʼlum. Birinchi imperator tuxumi(Birinchi Tovuq tuxumi)ga Fabergé ustaxonasida ishlovchi Erik Kollin tomonidan ishlov berilgan. Tayyorlanayotgan tuxum haqiqiy tuxumga oʻxshab koʻrinishi uchun butunlay shaffof boʻlmagan oq emal bilan qoplangan oltindan qilingan. Tuxumning oʻrtasida qobiqning ikki yarmi birlashtirilgan yupqa oltin tasma koʻrinadi[1].
Oʻziga xos tomonlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tuxum tashqi qobigʻining ikki yarmi bir-biriga nayza shaklidagi temir ilmoqchalar bilan biriktirilgan. Bu ilmoqchalar ochilganda tuxumning dumaloq shakldagi sariq qismi koʻzga tashlanadi.Tuxumning sariq qismi mot qoplama bilan oʻralgan. Tuxum sarigʻining oʻzi ochilganda yoqut koʻzli oltin tovuqni koʻrish mumkin. Tovuq dum patlariga imperator tojining oltin va olmos nusxasi ilib qoʻyilgan boʻlib, oʻz navbatida oltin va olmos toj nusxalarining har birida zanjirga osilgan kichkina yoqut kulon mavjud boʻlgan.Lekin hozirda ikkalasi ham yoʻqolgan[2].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Podsho tomonidan buyurtma qilingan tuxum[tahrir | manbasini tahrirlash]
XIX asrda rus pravoslav xristianlari Pasxani yilning eng muhim kuni sifatida nishonladilar. Buyuk Lent davomida roʻza tutishdan soʻng, Pasxa Masihning tirilishini nishonlash kuni edi[3]. Ushbu bayramni nishonlash uchun Aleksandr III ning ukasi, Buyuk Gertsog Vladimir Aleksandrovich Piter Fabergéga malika uchun Pasxa kunida kutilmagan sovgʻa yaratishni buyurdi. Aleksandr III va uning ukasi oʻrtasidagi 1885-yil 21-martdagi yozishmalar shuni koʻrsatadiki, Buyuk Gertsog shohning xohish-istaklari va sovgʻa qilish koʻrsatmalarini podshohning oʻziga emas, balki Fabergéga yetkazgan[2]. Imperator oilasining hayotiga terroristik urinishlar paytida, podshoh oʻz xotiniga 1885-yilgi Pasxa tashvishlaridan xalos boʻladigan sovgʻani bermoqchi edi. Fabergé qirolicha bolaligidan Daniya qirollik saroyining malikasi sifatida tanigan tuxumdan ilhomlanib tuxum yaratdi[4]. Tuxum hali ham Daniya qirollik kolleksiyasida saqlanadi.Kolleksiyadagi tuxum XVIII asrga tegishli boʻlib, oltin oʻrniga fil suyagidan yasalgan hamda tuxum ichida marjon oʻrniga uzuk mavjud. Fabergé ajoyib dizaynni tanlagan, chunki qirolicha yoshligida oʻynagan tuxum dizaynini tanigan boʻlar edi. Ushbu dizayn podshohni ham, uning rafiqasini ham shunchalik xursand qildiki, Aleksandr III keyingi Pasxa bayramiga yangi tuxum tayyorlashga buyurtma berdi. Fabergéga Davlat gerbini Imperator sudiga yetkazib beruvchi unvonini oʻz doʻkonining belgisi sifatida olib yurishga ruxsat berdi[5].
Tuxumning keyingi tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi imperator tuxumi 1917-yil inqilobigacha Anichkov saroyida saqlangan. Oʻsha paytda inqilobchilar Birinchi Tovuq tuxumini boshqa imperator tuxumlari bilan birgalikda Kremlning qurol-yarogʻ saroyiga yuborishdi. Derek yoki Frederik Berry ismli londonlik diler tuxumni 1920-yillarda, ehtimol Berlin yoki Parijda rus amaldorlaridan sotib olgan[6]. Londonlik Christie tuxumni 1934-yilda janob Alfred Suenson-Teylorga 85 funt sterlingga (430 dollar) Berry kolleksiyasining 55-loti sifatida sotdi. Janob Teylor 1955-yilda lord Grantchesterga aylandi va 1976-yilda lord va xonim Teylor vafot etganlarida tuxum bir necha oy Grantchester mulkining bir qismi sifatida saqlandi. Nyu-Yorklik La Vieille Russie tuxumni Grantchester mulkidan sotib oldi va 1978-yilda „Tirilish tuxumi“ bilan birga Forbes toʻplamiga sotdi[6] Viktor Vekselberg tuxumlar auktsionga qoʻyilishidan oldin Birinchi Tovuq tuxumini va boshqa sakkizta imperator tuxumini Forbesdan butun Forbes Fabergé kolleksiyasi bilan birga sotib oldi. Keyin Vekselberg tuxumlarni Rossiyaga qaytardi va u yerda ular Sankt-Peterburgdagi Fabergé muzeyida namoyish etilmoqda.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Lowes, Will. Fabergé Eggs A Retrospective Encyclopedia. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, 2001 — 17 bet. ISBN 0-8108-3946-6.
- ↑ 2,0 2,1 Lowes 2001 pg. 18
- ↑ Faber, Toby. Fabergé's Eggs: The Extraordinary Story of the Masterpieces That Outlived an Empire. New York, New York: Random House, 2008 — 3 bet. ISBN 978-1-4000-6550-9.
- ↑ Faber 2008 pg. 14-15
- ↑ Faber 2008 pg.15-16, 18
- ↑ 6,0 6,1 Lowes 2001 pg. 19
 | Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |