Beze
Beze (fransuzcha: baiser — bo‘sa), merenga (fransuzcha: meringue) — pishirilgan ko‘pirtirilgan tuxum oqi va shakardan tayyorlangan fransuz pishirig‘i. Beze deb, shuningdek, pishiriq bilan bir xil mahsulotlardan tayyorlanadigan qandolat kremiga[1] ham aytiladi.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Merenga" so‘zi uchun uning kelib chiqishi haqida ikkita faraz mavjud. Shveytsariyaning Meiringen shahrining xalq etimologiyasiga ko‘ra, u yerda merenga italiyalik oshpaz Gasparini tomonidan ixtiro qilingan[2]. Mutaxassislar etimologiyani aniq emas deb hisoblashadi (bu so‘z fransuz yoki o‘rta golland tilidan lotincha: merenda, „tolma choy“[3]), yozma manbada eng birinchi eslatma 1692-yilda nashr etilgan Fransua Massialoning oshxona kitobidan olingan[4].
Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Boshqa shirinliklar uchun yuqori qatlam sifatida (fransuzcha „il flotant“, limonli beze pirogi va boshqalar) yoki mustaqil taom sifatida ishlatiladigan bir necha turdagi beze mavjud. Beze tayyorlanish usuli bilan ham farqlanadi.
„Italyan meringasi“ qaynab turgan shakar siropida pishiriladi, undan so‘ng u turli xil tortlar uchun ishlatiladi yoki alohida pishiriladi va „Shveytsariya meringalari“ avval suv hammomida ko‘pirtiriladi, so‘ngra urishni toʻxtatmasdan sovutiladi va keyin pishiriladi.
„Shveytsariya meringalari“ ko‘pincha „Pavlova“ torti uchun ishlatiladi. Ayniqsa Avstraliya va Yangi Zelandiyada mashhur[5]. Eng keng tarqalganlari "fransuz bezelari".
Biskvit[tahrir | manbasini tahrirlash]
Biskvit sifatida isteʼmol qilinadigan beze juda past olovda uzoq vaqt pishiriladi[6]. Ularning yana bir nomi — „unutilgan pechene“[7], chunki pishirilgandan keyin ular pechda uzoq vaqt qolishi mumkin. Ular umuman jigarrang bo‘lmasligi kerak, lekin juda qarsildoq va quruq bo‘lishi kerak. Havo o‘tkazmaydigan idishda saqlanganda, ular kamida bir hafta davomida saqlanadi.
Tayyorlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Beze uzoq vaqt davomida past haroratda (80-108°C) pishiriladi. Pishganidan so‘ng, ular pechda uzoq vaqt qolishi mumkin, shuning uchun ham ular „unutilgan pechene“ deb ataladi. Tayyor meringalar quruq va qarsilldoq, to‘q qobiqsiz bo‘lishi kerak. Bezelarni muzlatgichda saqlash mumkin emas, chunki ular namlanib qoladi; havo o‘tkazmaydigan idishda, ular taxminan bir hafta davomida saqlanishi mumkin.
Agar beze boshqa shirinlikning yuqori qatlami sifatida ishlatish uchun bo‘lsa, ular yuqori haroratda va qisqa vaqt ichida pishirilishi mumkin. Bunday bezelar yumshoqroq va uchlari pishgan bo‘ladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Приготовление мучных кондитерских изделий 1965.
- ↑ „Meringue“ (German). Municipality of Meiringen. Qaraldi: 2013-yil 8-mart.
- ↑ Harold McGee. On Food and Cooking: The Science and Lore of the Kitchen. Simon and Schuster, 2007.(ingl.) S. 107.
- ↑ Massialot „XXVIII: Des Meringues & Macarons“,. Nouvelle instruction pour les confitures, les liqueurs et les fruits (fr). Paris: Charles de Sercy, 1692 — 186–188 bet.
- ↑ The surprising truth about pavlovas origins
- ↑ „Yummy Coffee and Food Holiday cookies - Meringue“. web.archive.org (2015-yil 2-mart). 2015-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-avgust.
- ↑ „Forgotten cookies“ (en). BBC Good Food. Qaraldi: 2020-yil 31-avgust.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Buteykis N. G., Kengis R. P. Krem vzbivnoy (beze) // Prigotovlenie muchnix konditerskix izdeliy. — M.: Ekonomika, 1965. — S. 69. — 252 s. — 45 000 ekz.
- Ляховская Л. П. „Меренги“,. Секреты домашнего кондитера. М.: Экономика, 1993 — 349—358 bet.
- Poxlyobkin V. V. Merengi // Kulinarniy slovar. — M.: Izdatelstvo „E“, 2015. — S. 213—214. — 456 s. — 4000 ekz. — ISBN 978-5-699-75127-3.
- Ratushniy A. S. Merengi // Vsyo o ede ot A do Ya: Ensiklopediya. — M.: Izdatelsko-torgovaya korporatsiya „Dashkov i K°“, 2016. — S. 215. — 440 s. — 300 ekz. — ISBN 978-5-394-02484-9.
- Merenga // Kultura pitaniya. Ensiklopedicheskiy spravochnik / Pod red. I. A. Chaxovskogo. — 3-e izdanie. — Mn.: „Belorusskaya ensiklopediya imeni Petrusya Brovki“, 1993. — S. 177. — 540 s. — ISBN 5-85700-122-6.