Berilgan va zabt etilgan viloyatlar

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Fayl:SitaRam1814AllahabadTamarindTree.jpg
„ Allahaboddagi tamarind daraxti“, akvarel (1814-yilda) rassomi Sita Ram, Hindiston general-gubernatori Lord Moiraga Kalkuttadan — Kesilgan va bosib olingan viloyatlar orqali — Dehliga sayohatda hamrohlik qilgan rassom.

Kesilgan va zabt etilgan viloyatlar Hindiston shimolidagi hududni tashkil etgan, u 1805-yildan 1834-yilgacha Britaniya Sharqiy Hindiston kompaniyasi tomonidan boshqarilgan[1], bu taxminan — hozirgi Hindistonda — Uttar-Pradesh shtatidagi Avadning Lakxnau va Fayzobod boʻlinmalaridan tashqari barcha hududlarga toʻgʻri keldi, bundan tashqari, u Dehli hududini va 1816-yildan keyin Kumaun boʻlinmasini va hozirgi Uttaraxand shtatining Garhwal boʻlinmasining katta qismini[2] oʻz ichiga olgan[1]. 1836-yilda mintaqa Shimoliy-Gʻarbiy viloyatlar (leytenant-gubernator qoʻli ostida) va 1904-yilda Agra va Oud birlashgan viloyatlari tarkibidagi Agra viloyatiga aylandi[1].

Kesilgan viloyatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

XIX asr boshlarida faqat Banares boʻlimi va hozirgi Uttar-Pradeshdagi Allahabod qalʼasi Britaniya hukmronligi ostida edi[1]. 1801-yilda Avadning Navobi Saadat Ali, Ahmadshoh Durroniyning nabirasi Zamon Shoh Durroniy tomonidan shimoli-gʻarbdan keladigan hujum tahdididan himoya qilish evaziga bir oz hududni inglizlarga berdi[1]. Hududga Goraxpur va Rohilxand boʻlinmalari kirgan, Allahobod, Fatehpur, Kaunpor, Etava, Mainpuri, Etah tumanlari, Mirzapurning janubiy qismi va Kumaunning terai parganaslari va Ceded viloyatlari deb nomlana boshladilar[1]. Oradan bir yil o‘tib, Farruxobodlik Navob Farruhobod tumanini inglizlarga berdi[1].

Fath qilingan viloyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fayl:Ceded Conquered Provinces details.jpg
Keyinchalik (1908-yilda) Birlashgan provinsiyalarning xaritasida Kesilgan va bosib olingan viloyatlarni koʻrsatadigan batafsilroq xarita.

Ikkinchi Angliya-Maratha urushi boshlanishi bilan General Lake Meerut boʻlinmasini (shu jumladan Aligarh, Alli Ghur jangidan keyin) va tez orada Agra boʻlinmasining qolgan qismini (shu jumladan Agra shahrini) va Dehli atrofidagi tumanlarni egalladi[1]. Bundan tashqari, Banda va Hamirpur trans-Jamuna tumanlarining aksariyati, shuningdek, Jalaun tumanidagi kichik bir hudud qoʻshildi[1].

1816-yilda Angliya-Nepal urushi (1814 – 1816-yillar) yakunida imzolangan Sugauli shartnomasiga koʻra, Kumaon diviziyasi va hozirgi Uttarakhand shtatining Dehradun tumani ham qoʻshib olindi[1].

Maʼmuriyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Panjob viloyatining 1908-yilgi xaritasida bu yerda koʻrsatilgan „Dehli hududi“ Seded va bosib olingan viloyatlarning bir qismi edi.

Kesilgan va bosib olingan viloyatlar Britaniya Hindistonining Bengaliya prezidentligining bir qismi boʻlib, general-gubernator kengash boshqaruvi ostida edi[1]. Yangi qoʻlga kiritilgan hududning Kalkuttadagi prezidentlik poytaxtidan uzoqligi maʼmuriy toʻsiqlarni keltirib chiqardi[3]. Bunga javoban, bir qator vaqtinchalik tartiblarni amalga oshirishga harakat qilindi, biroq optimaldan kamroq ekanligi isbotlandi nihoyat, 1831-yilda bu viloyatlar uchun mustaqil Daromad kengashi va alohida Sadr Divoniy va Nizomat Adalat (Bosh fuqarolik va jinoiy sudlar) tuzildi[3]. 1833-yilda Britaniya parlamentining akti (3 va 4 nizom, William IV, kap. 85) bir vaqtning oʻzida Bengaliya prezidentligining boʻlinishini, oʻtkazilgan va bosib olingan provinsiyalarni Agraning yangi prezidentligiga koʻtarilishini eʼlon qildi. Ikkinchisi uchun yangi gubernator[3]. Biroq, reja hech qachon amalga oshirilmadi va 1835-yilda parlamentning boshqa akti (5 va 6-sonli nizom, William IV, kap. 52) mintaqani Shimoliy Gʻarbiy viloyatlar deb oʻzgartirdi, bu safar leytenant-gubernator tomonidan boshqariladi. Ulardan esa sir Charles Metcalfe 1836-yilda tayinlanadi[3].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Hindistonda kompaniya boshqaruvi
  • Birlashgan Agra va Oud viloyatlari
  • Britaniya Raj

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Imperial Gazetteer of India vol. XXIV 1908, s. 158
  2. ↑ It included the districts of Pauri, Dehradun, and Rudraprayag in present-day Garhwal division of Uttarakhand state; the Haridwar district of Uttarakhand had become a part of the Ceded and Conquered Provinces in 1805. The two remaining districts, Tehri Garhwal and Uttarkashi, of present-day Garhwal division of Uttarakhand state were part of the princely state of Tehri, and never a part of the Ceded and Conquered Provinces.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Imperial Gazetteer of India vol. V 1908, s. 72

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Alavi, Seema (1993), „The makings of Company power: James Skinner in the Ceded and Conquered Provinces, 1802–1840“, Indian Economic and Social History Review, 30 (4): 437–466, doi:10.1177/001946469303000403
  • Bayly, C. A. (2002), Rulers, Townsmen, and Bazaars: North Indian Society in the Age of British Expansion 1770–1870, Delhi: Oxford University Press. Pp. 530, ISBN 0-19-566345-4
  • Imperial Gazetteer of India vol. V (1908), Abāzai to Arcot ("Agra Province" pp. 71–72), Published under the authority of His Majesty's Secretary of State for India in Council, Oxford at the Clarendon Press. Pp. viii, 1 map, 437.
  • Imperial Gazetteer of India vol. XXIV (1908), Travancore to Zīra ("United Provinces" pp. 132–276), Published under the authority of His Majesty's Secretary of State for India in Council, Oxford at the Clarendon Press. Pp. vi, 1 map, 437.
  • Mann, Michael (1995), „A permanent settlement for the Ceded and Conquered provinces: Revenue administration in north India, 1801-1833“, Indian Economic and Social History Review, 32 (2): 245–269, doi:10.1177/001946469503200205
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Berilgan_va_zabt_etilgan_viloyatlar&oldid=2949376" dan olindi