Bepul kontent
Erkin kontent, bepul kontent, bepul ma'lumot yoki - bu bepul madaniy asar ta'rifiga javob beradigan har qanday funktsional ish, san'at asari yoki boshqa ijodiy tarkibdir . [1]
Ta'rif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Erkin madaniy asar, Erkin madaniy asarlar ta'rifiga ko'ra, odamlarning quyidagi erkinliklarini hech qanday muhim qonuniy cheklashi bo'lmagan narsadir:
- kontentdan foydalaning va foydalanishdan foyda oling,
- mazmunini o'rganish va o'rganilgan narsalarni qo'llash;
- kontentning nusxalarini yaratish va tarqatish,
- mazmunini o'zgartirish va yaxshilash va bu lotin asarlarni tarqatish. [1][2]
Bepul kontent jamoat mulki bo'lgan barcha asarlarni, hamda, litsenziyalari yuqorida qayd etilgan erkinliklarni hurmat qiladigan va qo'llab-quvvatlaydigan mualliflik huquqi bilan himoyalangan asarlarni o'z ichiga qamrab oladi. Aksariyat mamlakatlardagi Bern konventsiyasi sukut bo'yicha mualliflik huquqi egalariga ularning ijodi ustidan monopol nazoratni ta'minlaganligi sababli, mualliflik huquqi mazmuni, odatda, asar ichidan havola qilish yoki litsenziya bayonotlarini kiritish orqali aniq erkin e'lon qilinishi kerak.
Muntazam kundalik foydalanishda juda ko'p turli xil ta'riflar mavjud bo'lsa-da, bepul kontent qonuniy ravishda, agar bir xil egizak kabi bo'lmasa, kontentni ochishga juda o'xshaydi. O'xshashlik - bu qonuniy emas, balki mafkuraviy farqlarni tavsiflovchi raqobatdosh bepul dasturiy ta'minot va ochiq manba atamalaridan foydalanish demakdir. [3][4][5] Masalan, Ochiq Bilimlar Jamg'armasining Ochiq ta'rifi "Ochiq" ni "Erkin madaniy asarlar ta'rifi" dagi (shuningdek, Ochiq manba ta'rifi va bepul dasturiy ta'minot ta'rifidalar shu sirasiga kiradi) bepul ta'rifining sinonimi sifatida tasvirlaydi. Bunday bepul ochiq kontent uchun ikkala harakat ham bir xil uchta Creative Commons litsenziyasini, CC BY, CC BY-SA va CC0ni tavsiya qiladi. [6]
Huquqiy masalalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mualliflik huquqi - bu asar muallifi yoki yaratuvchisiga o'z asarlarining takrorlanishi va ommaviy bajarilishi ustidan huquqiy nazoratni ta'minlaydigan huquqiy tushuncha bo'lib ko'pgina yurisdiktsiyalarda bu vaqt oralig'i bilan cheklangan, shundan so'ng asarlar jamoat mulkiga kiradi. Mualliflik huquqi to'g'risidagi qonunlar intellektual va badiiy asarlar yaratuvchilarning huquqlari va boshqalarning ushbu asarlarga asoslanish huquqlari o'rtasidagi muvozanatdir. Mualliflik huquqi davrida muallifning asari faqat muallifning roziligi bilan ko‘chirilishi, o‘zgartirilishi yoki omma oldida ijro etilishi mumkin bo'lib, agar foydalanish jarayonida adolatli foydalanish kuzatilmasa, an'anaviy mualliflik huquqi nazorati muallifning asaridan foydalanishni muallifning mazmunidan foydalanganlik uchun muallifga mualliflik haqi to'laydigan yoki ulardan foydalanishni adolatli foydalanish bilan cheklaydiganlar bilan cheklaydi. Ikkinchidan, muallifi topilmaydigan kontentdan foydalanishni cheklaydi. [7] Nihoyat, mashuplar va hamkorlikdagi kontent kabi lotin asarlarni cheklash orqali mualliflar o'rtasida idrok etilgan to'siq yaratadi. [8]
Jamoat mulki[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jamoat mulki - bu mualliflik huquqi muddati o'tgan yoki hech qachon o'rnatilmagan ijodiy ishlar qatori, shuningdek, mualliflik huquqiga ega bo'lmagan g'oyalar va faktlar. Jamoat mulki bo'lgan asar muallifi ommaga berishdan voz kechgan yoki asarni tarqatish, undan foydalanish ustidan nazoratni talab qila olmaydigan asardir. Shunday qilib, har qanday shaxs qonuniy ta'sirlarsiz asarni manipulyatsiya qilishi, tarqatishi yoki boshqacha tarzda foydalanishi mumkin. Jamoat mulkidagi yoki ruxsat etilgan litsenziya ostida chiqarilgan asar "nusxa ko'chirish markazi" deb nomlanishi mumkin bo'ladi. [9]
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Raqamli huquqlar
- Katalogni ochish
- Ochiq manba
- Bepul ta'lim
- Bepul dasturiy ta'minot harakati
- Axborot erkinligi
- Ma'lumot bepul bo'lishni xohlaydi
- Ochiq nashriyot
- Ochiq manbali apparat
- Gutenberg loyihasi [Bepul bilim - Ochiq ta'lim resurslarining paydo bo'lishi] . 2007,ISBN 92-64-03174-X .
Tushuntirish eslatmalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Erik Möller, e.a. „Definition of Free Cultural Works“. freedomdefined.org (2008). 2016-yil 18-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-aprel.
Erik Möller, e.a. (2008). "Definition of Free Cultural Works". 1.1. freedomdefined.org. Archived from the original on 18 August 2016. Retrieved 20 April 2015. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name ":1" defined multiple times with different content - ↑ Stallman. „Free Software and Free Manuals“. Free Software Foundation (2008-yil 13-noyabr). 2021-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 22-mart.
- ↑ Stallman. „Why Open Source misses the point of Free Software“. Free Software Foundation. 2011-yil 4-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-avgust.
- ↑ Kelty. „The Cultural Significance of Free Software - Two Bits“ 99. Duke University press - Durham and London (2008). — „ Prior to 1998, Free Software referred either to the Free Software Foundation (and the watchful, micromanaging eye of Stallman) or to one of thousands of different commercial, avocational, or university-research projects, processes, licenses, and ideologies that had a variety of names: sourceware, freeware, shareware, open software, public domain software, and so on. The term Open Source, by contrast, sought to encompass them all in one movement.“. 2008-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-avgust.
- ↑ „Goodbye, "free software"; hello, "open source"“. Catb.org. 2020-yil 2-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 25-oktyabr.
- ↑ „Costs and business models in scientific research publishing: A report commissioned by the Wellcome Trust“. 2009-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-may.
- ↑ „The Importance of Orphan Works Legislation“. 2010-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 13-iyun.
- ↑ Ben Depoorter; Francesco Parisi (2002). "Fair use and copyright protection: a price theory explanation". International Review of Law and Economics 21 (4): 453. doi:10.1016/S0144-8188(01)00071-0. https://archive.org/details/sim_international-review-of-law-and-economics_2002-05_21_4/page/453.
- ↑ Raymond. „Copycenter“. The Jargon File. 2010-yil 16-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-avgust.