Baykar Bayraktar Kızılelma

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Bu atamaning boshqa maʼnolari ham mavjud. Qarang: Bayraktar (maʼnolari).

Baykar Bayraktar Kizilelma - turbofan dvigateli va yashirin xususiyatlariga ega bo'lgan uchuvchisiz qiruvchi samolyot bo'lib, uning dizayni va rivojlanishi Turkiyada joylashgan uchuvchisiz havo vositalari ishlab chiqaruvchisi Baykar Teknoloji tomonidan davom ettirilmoqda[1]. 2021-yil 11-noyabr kuni SahaExpo koʻrgazmasida Baykar va Ukrainaning Ivchenko-Progress kompaniyalari oʻrtasida AI-322F Turbofan dvigatelini yetkazib berish shartnomasi va AI-25TLT Turbofan dvigatelini integratsiyalash toʻgʻrisidagi shartnoma imzolandi[2][3].Turli turbofanli dvigatellardan foydalangan holda Qizilelma variantlarini ishlab chiqish rejalashtirilgan[4]. Birinchi prototiplar subsonik (tovushsiz) tezlikda harakat qilsa-da, keyingi prototiplar tovush tezligidan (tovushdan yuqori ) oshib ketishi kutilmoqda.

Rivojlanish jarayoni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bayraktar MİUS uchun birinchi kontseptual tadqiqotlar 2013 yilda boshlangan[5]. Loyiha bo'yicha eng muhim o'zgarishlar 2021 yil 20 iyulda sodir bo'ldi.2021-yil 11-noyabr kuni SahaExpo koʻrgazmasida Baykar va Ukrainaning Ivchenko-Progress kompaniyalari oʻrtasida AI-322F Turbofan dvigatelini yetkazib berish shartnomasi va AI-25TLT Turbofan dvigatelini integratsiyalash toʻgʻrisidagi shartnoma imzolandi[2][3]. Turli turbofanli dvigatellardan foydalangan holda Qizilelma variantlarini ishlab chiqish rejalashtirilgan[4]. Birinchi prototiplar subsonik (tovushsiz) tezlikda harakat qilsa-da, keyingi prototiplar tovush tezligidan (tovushdan yuqori ) oshib ketishi kutilmoqda[6]. Ushbu sanada Bayraktar MİUSning birinchi kontseptual dizayn tasvirlari va samolyotning xarakteristikalari haqidagi original ma'lumotlar jamoatchilik bilan baham ko'rildi[1]. 2021-yil 11-noyabr kuni SahaExpo koʻrgazmasida Baykar va Ukrainaning Ivchenko-Progress kompaniyalari oʻrtasida AI-322F Turbofan dvigatelini yetkazib berish shartnomasi va AI-25TLT Turbofan dvigatelini integratsiyalash toʻgʻrisidagi shartnoma imzolandi[2][3]. Turli turbofanli dvigatellardan foydalangan holda Qizilelma variantlarini ishlab chiqish rejalashtirilgan[4]. Birinchi prototiplar subsonik (tovushsiz) tezlikda harakat qilsa-da, keyingi prototiplar tovush tezligidan (tovushdan yuqori ) oshib ketishi kutilmoqda[6].

2021-yil 11-noyabr kuni SahaExpo koʻrgazmasida Baykar va Ukrainaning Ivchenko-Progress kompaniyalari oʻrtasida AI-322F Turbofan dvigatelini yetkazib berish shartnomasi va AI-25TLT Turbofan dvigatelini integratsiyalash toʻgʻrisidagi shartnoma imzolandi[2][3]. Turli turbofanli dvigatellardan foydalangan holda Qizilelma variantlarini ishlab chiqish rejalashtirilgan[4]. Birinchi prototiplar subsonik (tovushsiz) tezlikda harakat qilsa-da, keyingi prototiplar tovush tezligidan (tovushdan yuqori ) oshib ketishi kutilmoqda[6]. Loyihaning kod nomi dastlab MIUS (Combat Unmanned Aircraft System) edi; Rasmiy nomi Qizilelma 2022-yil 12-martda jamoatchilikka maʼlum qilindi[7]. Loyihaning nomi e'lon qilingan kuni Selchuk Bayraktar birinchi Red Apple prototipi ishlab chiqarish liniyasiga kirganini aytdi. Uchishga tayyor prototip birinchi marta Samsun shahrida Teknofest 2022 doirasida namoyish etildi.

Loyihaning kod nomi dastlab MIUS (Combat Unmanned Aircraft System) edi; Rasmiy nomi Qizilelma 2022-yil 12-martda jamoatchilikka maʼlum qilindi[7]. Loyihaning nomi e'lon qilingan kuni Selchuk Bayraktar birinchi Red Apple prototipi ishlab chiqarish liniyasiga kirganini aytdi. Uchishga tayyor prototip birinchi marta Samsun shahrida Teknofest 2022 doirasida namoyish etildi.

Loyihaning nomi e'lon qilingan kuni Selchuk Bayraktar birinchi Red Apple prototipi ishlab chiqarish liniyasiga kirganini aytdi. Uchishga tayyor prototip birinchi marta Samsun shahrida Teknofest 2022 doirasida namoyish etildi.Loyihaning kod nomi dastlab MIUS (Combat Unmanned Aircraft System) edi; Rasmiy nomi Qizilelma 2022-yil 12-martda jamoatchilikka maʼlum qilindi[7]. Loyihaning nomi e'lon qilingan kuni Selchuk Bayraktar birinchi Red Apple prototipi ishlab chiqarish liniyasiga kirganini aytdi. Uchishga tayyor prototip birinchi marta Samsun shahrida Teknofest 2022 doirasida namoyish etildi.

Bayraktar Qizilelmaning tanasi yashirin texnologiyaga muvofiq ishlab chiqilgan. Shunday qilib, samolyot past radar imzosiga ega bo'lishi rejalashtirilgan. Old tomondagi vertikal dumlar va gorizontal boshqaruv sirtlari ( kanardlar ) tufayli Qizilelmaning yuqori manevr qobiliyati maqsad qilingan.Korpus suv korroziyasiga chidamli bo'lishi kutilmoqda, chunki Qizil olma qisqa uchish-qo'nish yo'lagidagi samolyot tashuvchi va LHD kemalaridan qo'nishi va uchishi mumkin. Qanot konstruktsiyasi maxsus ishlab chiqilgan bo'lib, kemaga qo'nish va uchish katapultga muhtoj bo'lmasdan amalga oshirilishi mumkin.Baykar Teknoloji, Samsun shahrida o'tkazilgan Teknofest 2022 doirasida turli xil xususiyatlarga ega Red Apple variantlari chiqarilishini e'lon qildi. Shunga ko'ra, Qizilelma-A, ishlashga tayyor bo'lgan birinchi versiya, Ivchenko-Progress AI-25TLT Turbofan dvigatellaridan foydalanadi va tovush tezligidan pastroq harakat qiladi; AI-322F dvigatelidan foydalanadigan Red Apple -B varianti tovushdan yuqori tezlikda uchadi[4]. Qizilelma-C 2 ta AI-322F yonish dvigatelidan foydalanishi kutilmoqda[8].

Korpus suv korroziyasiga chidamli bo'lishi kutilmoqda, chunki Qizil olma qisqa uchish-qo'nish yo'lagidagi samolyot tashuvchi va LHD kemalaridan qo'nishi va uchishi mumkin. Qanot konstruktsiyasi maxsus ishlab chiqilgan bo'lib, kemaga qo'nish va uchish katapultga muhtoj bo'lmasdan amalga oshirilishi mumkin.Baykar Teknoloji, Samsun shahrida o'tkazilgan Teknofest 2022 doirasida turli xil xususiyatlarga ega Red Apple variantlari chiqarilishini e'lon qildi. Shunga ko'ra, Qizilelma-A, ishlashga tayyor bo'lgan birinchi versiya, Ivchenko-Progress AI-25TLT Turbofan dvigatellaridan foydalanadi va tovush tezligidan pastroq harakat qiladi; AI-322F dvigatelidan foydalanadigan Red Apple -B varianti tovushdan yuqori tezlikda uchadi[4]. Qizilelma-C 2 ta AI-322F yonish dvigatelidan foydalanishi kutilmoqda[8].

Variantlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baykar Teknoloji, Samsun shahrida o'tkazilgan Teknofest 2022 doirasida turli xil xususiyatlarga ega Red Apple variantlari chiqarilishini e'lon qildi. Shunga ko'ra, Qizilelma-A, ishlashga tayyor bo'lgan birinchi versiya, Ivchenko-Progress AI-25TLT Turbofan dvigatellaridan foydalanadi va tovush tezligidan pastroq harakat qiladi; AI-322F dvigatelidan foydalanadigan Red Apple -B varianti tovushdan yuqori tezlikda uchadi[4]. Qizilelma-C 2 ta AI-322F yonish dvigatelidan foydalanishi kutilmoqda[8]. Korpus suv korroziyasiga chidamli bo'lishi kutilmoqda, chunki Qizil olma qisqa uchish-qo'nish yo'lagidagi samolyot tashuvchi va LHD kemalaridan qo'nishi va uchishi mumkin. Qanot konstruktsiyasi maxsus ishlab chiqilgan bo'lib, kemaga qo'nish va uchish katapultga muhtoj bo'lmasdan amalga oshirilishi mumkin

Umumiy xususiyatlar (Qizil qizil-A)[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar: Baykar Teknoloji [9]

Texnik spetsifikatsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Ekipaj: Yo'q
  • Uzunligi: 147 metr (482 ft)
  • Balandligi: 33 metr (108 ft)
  • Qanotlari kengligi: 10 metr (33 ft)
  • Qanot maydoni: noma'lum
  • Maksimal uchish og'irligi : 6,000 kilogram (13,000 lb)
  • Yuk ko'tarish qobiliyati: 1,500 kilogram (3,300 lb)
  • Quvvat manbai : 1 × Ivchenko-Progress AI-25TLT, yondirgichsiz turbofanli dvigatel
    • Yonuvchansiz harakatlanish : 1 × 1,686 kilonyuton (379,000 lbf)
  • Kruiz tezligi: Mach 0,6 - 735 kilometres per hour (397 kn)
  • Maksimal tezlik: Mach 0,9 - 1,100 kilometres per hour (590 kn)
  • Jang radiusi: 500 nautical mile (930 km)
  • Ishlash balandligi: 35,000 feet (11,000 m)
  • Maksimal balandlik: 45,000 feet (14,000 m)
  • Efir vaqti: 5 soat
  • G chegarasi: noma'lum

Avionika[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • AESA radar
  • Ko'rish chizig'i va ko'rish chizig'i aloqasi

Qurol tizimlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Qurol stantsiyalari: Qizil olma korpus ichida o'q-dorilarni olib yurish qobiliyatiga ega bo'ladi. Shuningdek, har bir qanot ostida kamida 3 ta o‘q-dorilar stansiyasi bo‘lishi taxmin qilinmoqda.
    • <b id="mwmQ">raketalar</b>
      • havo-havo raketasi
        • Merlin
        • Go'kdo'g'an
      • havo-yer raketasi
        • Javelin
        • TÜBİTAK-SAGE Bozok
        • SOLID
    • bombalar
      • MAM-C
      • MAM-L
      • MAM-T
      • Mk81
      • Mk82
      • Mk83

Uchuvchisiz samolyot tizimlari butun dunyo bo'ylab dolzarb havo doktrinasi munozarasidir. 2020-yil fevral oyida AQSh havo kuchlari Floridada ushbu masalaga bag'ishlangan konferentsiya o'tkazdi; Konferensiyaga aviatsiya, sun’iy intellekt va avtomatlashtirish sohalarida faoliyat yurituvchi mutaxassislar ham ma’ruzachi sifatida taklif etildi. Ushbu anjumanda so'zlagan Elon Mask, F-35 va shunga o'xshash 5-avlod boshqariladigan jangovar samolyotlarning kelajakda UAVlarga qarshi hech qanday imkoniyatga ega bo'lmasligini va kelajakning uchuvchisiz havo vositalaridan iborat ekanligini ta'kidladi. 2040 yilga qadar AQSh zarba beruvchi havo flotining kamida 50 foizini UAVlar tashkil qilishi kutilmoqda. Ushbu anjumanda so'zlagan Elon Mask, F-35 va shunga o'xshash 5-avlod boshqariladigan jangovar samolyotlarning kelajakda UAVlarga qarshi hech qanday imkoniyatga ega bo'lmasligini va kelajakning uchuvchisiz havo vositalaridan iborat ekanligini ta'kidladi. 2040 yilga qadar AQSh zarba beruvchi havo flotining kamida 50 foizini UAVlar tashkil qilishi kutilmoqda. Ushbu anjumanda so'zlagan Elon Mask, F-35 va shunga o'xshash 5-avlod boshqariladigan jangovar samolyotlarning kelajakda UAVlarga qarshi hech qanday imkoniyatga ega bo'lmasligini va kelajakning uchuvchisiz havo vositalaridan iborat ekanligini ta'kidladi. 2040 yilga qadar AQSh zarba beruvchi havo flotining kamida 50 foizini UAVlar tashkil qilishi kutilmoqda. Ushbu anjumanda so'zlagan Elon Mask, F-35 va shunga o'xshash 5-avlod boshqariladigan jangovar samolyotlarning kelajakda UAVlarga qarshi hech qanday imkoniyatga ega bo'lmasligini va kelajakning uchuvchisiz havo vositalaridan iborat ekanligini ta'kidladi. 2040 yilga qadar AQSh zarba beruvchi havo flotining kamida 50 foizini UAVlar tashkil qilishi kutilmoqda.

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baykar tomonidan ishlab chiqarilgan boshqa samolyotlar

Manba[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 „Baykar Savunma 'bayram hediyesi'ni açıkladı“ (Türkçe). veryansintv.com (20 temmuz 2021). 20 temmuz 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19 ağustos 2021.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Baykar'ın insansız savaş uçağına Ukrayna motoru güç verecek“. aa.com.tr. Anadolu Ajansı (11 kasım 2021). 11 kasım 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11 kasım 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „MİUS'un Motorları İçin Ukrayna İle Yeni Anlaşma“ (Türkçe). savunmasanayist.com. Savunma Sanayi ST (11 kasım 2021). 11 kasım 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11 kasım 2021.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 „MİUS-A ve MİUS-B iki farklı motor ile üretilecek“ (Türkçe). www.sanalsavunma.com. 19 ağustos 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19 ağustos 2021.
  5. ↑ „Baykar MİUS | Muharip İnsansız Uçak Sistemi - Sanal Savunma“ (Türkçe). www.sanalsavunma.com. 15 temmuz 2020da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19 ağustos 2021.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 „Bayraktar, Muharip İnsansız Uçak Sistemi’ni duyurdu: İlk uçuş 2023’te“ (Türkçe). hurriyet.com.tr. Hürriyet (gazete). 19 ağustos 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19 ağustos 2021.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 „İnsansız savaş uçağı projemizin adı Bayraktar #KIZILELMA oldu.“ (Türkçe). Baykar. Baykar (13-mart). 13-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-mart.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 „BAYRAKTAR KIZILELMA MİUS İlk Kez Mühimmatlarıyla Sergilendi“ (Türkçe). savunmasanayist.com. Savunma Sanayi ST (30 ağustos 2022). 30 ağustos 2022da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30 ağustos 2022.
  9. ↑ „Bayraktar Kızılelma (MİUS)“ (Türkçe). baykartech.com. Baykar (13-mart). 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-mart.

Manba xatosi: <ref> tag with name "AA" defined in <references> is not used in prior text.
Manba xatosi: <ref> tag with name "Savunma ST" defined in <references> is not used in prior text.

Manba xatosi: <ref> tag with name "jeostrateji" defined in <references> is not used in prior text.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Baykar_Bayraktar_Kızılelma&oldid=4096674" dan olindi