Banu Qurayza
Banu Qurayza (ivritcha: בני קוריט'ה ; بنو قريظة) — 7-asrda Arabiston yarim orolining shimolidagi Yasrib (Madina) vohasida yashagan yahudiy qabilasi . Islom paygʻambari Muhammad 622 yilda Madinaga hijrat qilgandan soʻng, ular Muhammad tomonidan tashkil etilgan Madina konventsiyasiga qoʻshilishdi. Muhammad alayhissalom qoʻmondonligidagi musulmon qoʻshinlari tomonidan erkaklar oʻlimga mahkum qilingan, ayollar va bolalar esa ushbu shartnomadagi Madinani har qanday hujum boʻlsa birgalikda himoya qilishlari haqidagi sulhni buzganliklari sababli qul qilib qoʻyilgani iddao qilinadi. Xandaq jangi (627) va bundan tashqari, ular musulmonlarga qarshi kurashdilar.[2]
627-yilda Banu Qurayza qabilasi Muhammad bilan oʻzaro kelishuvni buzganidan soʻng sodir boʻlgan voqeada, islom manbalariga koʻra, ular Xandaq jangida musulmonlar bilan birga dushman qurshovida qolgan Madinani himoya qilishlari kerak edi. Muhammad bilan kelishuvni buzdi va keyin qarama-qarshi tomondan harakat qila boshladi. Eʼtiqodga koʻra, Alloh taolo Muhammadga Banu Qurayzaga yurishni buyurgan.[3] Qamal qilingan qal'aga yetib borgach, Muhammad ularni Islomga taklif qildi. Garchi u salbiy javobga taslim boʻlishni soʻragan boʻlsa-da, bu taklif ham rad etilganidan keyin mojaro boshlandi. Oʻzaro oʻq va toshlar bilan bir oyga yaqin davom etgan qamal oxirida Banu Qurayza aʼzolari taslim boʻldilar.
Aytishlaricha, urushdan keyin Saʼd ibn Muoz ismli shaxs rahbar etib saylandi, bu an’anaga oʻsha paytda arablar bunday ishlarda murojaat qilishgan va u yahudiylarning muqaddas kitobi Tavrot[4] hukmi bilan, ya’ni jang qilish yoshiga yetgan erkaklar hukmronlik qilgan. Banu Qurayza oʻldirildi, ayollar va bolalar asirga olindi, mol-mulki musulmonlarga boʻlindi, boʻlishishga qaror qildi.[5] Shundan soʻng Madina bozorida ariqlar qazilib, soni 600 dan oshgan Banu Qurayza qabilasidan boʻlgan erkaklar olib kelinib, shu ariqlarda boshlari kesildi.[6]
Muhammad asirlardan Rayhana binti Zaydni oʻz ulushiga oldi. Rayhonaning turmush oʻrtogʻi Banu Qurayzali Hakim oʻldirilganlar orasida. Tarixchi Ibn Is'hoqning yozishicha, Rayhonani Muhammad kanizak qilib olgan va Muhammad unga Islomni qabul qilib qildirib, uning xotini boʻlishni taklif qilgan. Ammo u bu iltimosni rad etdi. Baʼzi manbalarga koʻra, Rayhona keyinchalik musulmon boʻlgan, lekin u musulmon ayollar kabi boshini yopishdan bosh tortgan va kanizak qul boʻlib qolishni afzal koʻrgan.[9]
Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Prise du fort des Banû Qurayza (627) (Paris, BnF, Supplément Persan 1030 f.191) | Biblissima“. portail.biblissima.fr. 7 ekim 2021da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21 mayıs 2022.
- ↑ Destiny disrupted: a history of the world through Islamic eyes, Internet Archive, New York: PublicAffairs, 2009. ISBN 978-1-58648-606-8.
- ↑ Taberi II, s. 491
- ↑ Tevrat, Tesniye Kitabı, Bap:20, Ayet: 10-14.
- ↑ „KURAYZA (Benî Kurayza) - TDV İslâm Ansiklopedisi“ (Türkçe). TDV İslam Ansiklopedisi. 29 martda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21 mayıs 2022.
- ↑ Taberi II, s. 500.
- ↑ Al Tabari (1997), Volume 8, Victory of Islam, State University of New York Press, 35–36-bet, ISBN 9780791431504, 9 Haziran 2019da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 21 Temmuz 2022
{{citation}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (yordam); sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim:|access-date=va|archivedate=(yordam) - ↑ Ibn Ishaq (1955), The Life of Muhammad (Sirat Rasul Allah), Oxford University Press, 464-bet, ISBN 978-0-19-636033-1
- ↑ „REYHÂNE bint ŞEMʻÛN - TDV İslâm Ansiklopedisi“ (Türkçe). TDV İslam Ansiklopedisi. 13 kasım 2021da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21 mayıs 2022.