Bangi tumani, Taxar
Bangi tumani — Afgʻonistonning Taxar viloyatidagi tuman.
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bangi 566 kvadrat kilometr maydonga ega boʻlib, bu nisbatan Hitra orolining maydoniga tengdir[1]. Tumanning Qunduz va Taloqonni bogʻlovchi avtomobil yoʻliga chiqish imkoni bor[2]. Bangi tuman hududi boʻylab Bangi daryosining ikkita irmogʻi mavjud. Ulardan biri Ishkamish tumanidan, ikkinchisi esa Xost va Fereng tumanidan oʻtadi. Ular Bangi tumanida uchrashib, Xonobod daryosiga quyiladi. Bangi daryosi ustidan 15000 aholini tuman markazi bilan bogʻlaydigan bitta koʻprik oʻtgan[3]. Koʻrik qurilgunga qadar tumanning bir qismi bir necha oy davomida qolgan qismidan uzilib qolargandi[4].
Bangi shimolda Dasht-Archi, shimoli-sharqda Baharak, sharqda Taluqon, janubi-sharqda Chol, janubda Ishkamish, gʻarbda esa Xonobod bilan chegaradosh. Xonobod Qunduz viloyatida, Taxar viloyatining boshqa tumanlari bilan birga joylashgan[2]. Bangi Oqtosh tumani bilan ham chegaradoshligi bor[5], ammo Oqtosh tumani vaqtinchalik tumandir.
Bangi tumanida 59 ta qishloq bor.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bangi birinchi marta 1998-yilda tomonidan xaritada tuzilgan 329-Afgʻoniston okrugida tan olingan.[5]
Tuman 2010-yilda (Tolibon qoʻzgʻolonida) oʻzbeklar koʻp boʻlganligi uchun Tolibonga qarshi qalʼa hisoblangan.[6] Tuman hokimi 2015-yilda Tolibon tomonidan oʻldirilgan[7] Keyinchalik 2015-yilda Tolibon Bangi shahrini egallab olganini daʼvo qildi.[8] Ikki yil oʻtib, Tolibon butun tuman toʻliq hukumat nazorati ostida ekanini daʼvo qildi.[9]
Bangi 2017-yil oxirida BBC tomonidan hukumatning toʻliq nazorati ostida boʻlgan deb hisoblangan[10], biroq bir necha oydan soʻng SIGAR (Afgʻonistonni qayta tiklash boʻyicha maxsus bosh inspektor) tumanni bahsli tuman deb tasnifladi[11].
2019-yilda Bangi tumanida 7500 dan ortiq aholiga xizmat koʻrsatadigan sugʻorish kanali qurildi.
Demografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tumanda taxminan 39 042 kishi istiqomat qiladi va har 100 ayolga 101 erkak jinsi toʻgʻri keladi. Bangi aholisining 80 foizini oʻzbeklar tashkil qiladi, tojiklar, hazoralar va pushtunlar esa umumiy aholining oʻn, olti va toʻrt foizini tashkil qiladi[4]. Oʻrtacha yosh 17.2, bu viloyatdagi eng yuqori koʻrsatkichlardan biridir. Faqat Varsaj tumanida oʻrtacha yosh yuqoriroq. Aholining 50 % ga yaqini ishlaydi, ishsizlarning 10 % ga yaqini ish izlamoqda. Tumanda qariyb 5827 ta xonadon istiqomat qiladi, ularning oʻrtacha soni 6,7 kishini tashkil qiladi[12].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Islands by Land Area“. unep.ch (1998). 2015-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
- ↑ 2,0 2,1 „Afg: Takhar Province - Reference Map | HumanitarianResponse“. www.humanitarianresponse.info (9-fevral 2014-yil). Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil.
- ↑ Anonymous. „Takhar’s new Bangi river suspension bridge connects 15,000 people with district centre“ (inglizcha). www.ez-afghanistan.de (18-dekabr 2014-yil). Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil.
- ↑ 4,0 4,1 „Bangi District Profile“. AIMS (12-sentabr 2002-yil). 2016-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil.
- ↑ 5,0 5,1 „Afghanistan District Maps“. www.arcgis.com. Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil.
- ↑ Ned McDonnell III, CFA PMP. „Counter-Insurgency Support for Takhar Province, Afghanistan“ (25-iyul 2010-yil).
- ↑ „Bangi district executive chief dead in landmine blast“. www.pajhwok.com (4-iyul 2015-yil). 2020-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
- ↑ Roggio. „Taliban claims it seized 3 districts in Takhar province | FDD’s Long War Journal“ (inglizcha). www.longwarjournal.org (29-sentabr 2015-yil). Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil.
- ↑ „Percent of Country under the control of Mujahideen of Islamic Emirate | Islamic Emirate of Afghanistan“ (inglizcha). alemaraenglish.net (26-mart 2017-yil). 2022-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
- ↑ Adamou, Shoaib Sharifi and Louise. „Taliban 'threaten 70% of Afghanistan'“ (inglizcha). BBC News (31-yanvar 2018-yil). Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil.
- ↑ SIGAR. „Addendum to SIGAR's January 2018 Report to the United States Congress“. sigar.mil (30-yanvar 2018-yil). Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil.
- ↑ „Takhar Socio-Demographic and Economic Survey“ (inglizcha). UNFPA Afghanistan (5-yanvar 2017-yil). Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- 2002-yilgi Bangi xaritasi (Wayback Machine saytida 2022-07-04 sanasida arxivlangan)