Azor orollari-Gibraltar oʻzgarishi yorigʻi

Azor orollari-Gibraltar oʻzgarishi yorigʻi (Azar-Gibraltar Fault Zone), shuningdek, yoriq zonasi va sinish zonasi deb ham ataladi, Sharqiy Atlantika okeanida Azor va Gibraltar boʻgʻozi oʻrtasidagi yirik seysmik zonadir. Bu Afrika, Yevrosiyo va Liberiya plitalari oʻrtasidagi murakkab oʻzaro taʼsirning mahsulidir. AGFZ katta magnitudali 1755 Lissabon, 1761 Lissabon, 1816 Shimoliy Atlantika, 1941-yil Gloriya yorigʻi zilzilasi, 1969-yilgi taqa va 1975-yilgi zilzilalar va bir qator yirik sunamilarni keltirib chiqardi.

Geologik joylashuvi

Afrika va Yevroosiyo plitalari oʻrtasidagi chegaraning Atlantika segmentini tashkil etuvchi AGFZ asosan bu yaqinlashuvchilar orasidagi siqish kuchlari tomonidan hukmronlik qiladi (3.8 to 5.6 millimetr / year (0.15 to 0.22 in/year)).) plitalardan iborat, lekin u kengayish va transformatsiyani oʻz ichiga olgan dinamik tektonik rejimga bogʻliq. Hududdagi okean litosferasi Shimoliy Atlantika okeanining ochilishi bilan bevosita bogʻliq va Yerdagi eng qadimgi saqlanib qolgan joy.

AGFZ ning gʻarbiy uchi, Oʻrta Atlantika tizmasidagi (Mid-Atlantic Ridge) Azor orollari uchlik oʻrni Shimoliy Amerika, Afrika va Yevroosiyo plitalari tutashgan joydir. Oʻrta Atlantika tizimida tarqalishi shimolga qaraganda AGFZ ning janubida tezroq boʻladi, bu esa AGFZ boʻylab taxminan 4 millimetr / year (0.16 in/year) da transkurent harakatga olib keladi. Yoriqning sharqiy qismi murakkab boʻlib, Torres va Taqa tubsiz tekisliklarini ajratib turadigan bir qator dengiz togʻlari va tizmalari bilan tavsiflanadi. Ushbu segmentdagi faol siqilish deformatsiyasi ikkita okean litosferasi orasidagi siqilishning juda kam uchraydigan namunasidir.

Plitalar tektonikasi

Atlantika okeani passiv chekkalar bilan oʻralgan, uchta subduktsiya zonasi bundan mustasno: Karib dengizidagi Kichik Antil yoyi, Janubiy Atlantikadagi Shotlandiya yoyi va Oʻrta yer dengizining gʻarbiy qismidagi Gibraltar yoyi. Gibraltar yoyi gʻarbga, Atlantika okeaniga sharqqa choʻmgan okean plitasi (Tetis okeanining qoldiqlaridan biri) orqali tarqaladi. Ushbu subduktsiya / orqa yoy havzasi tizimi Alboran bloki oldida (Alboran dengizi ostida) Afrika-Iberiya yaqinlashuviga qaraganda tezroq rivojlanmoqda. Shunday qilib, bu maydon passiv marjaning asta-sekin faol marjaga aylanishining kamdan-kam holidir. „Kadiz koʻrfazining alloxton birligi“ (Allochthonius Unit of the Gulf of Cadiz) deb nomlanuvchi ushbu subduktsiya tizimining kengayishi Alpid kamarining AGFZ boʻylab Atlantikaga tarqalishining davom etishini anglatadi. Uilson sikli kontekstida bu Atlantikaning yopilishining boshlanishi uchta Atlantika subduktsiya zonalari oldida sodir boʻlishini koʻrsatadi.

Yana qarang

• Oʻn besh-yigirma qizil zonasi

Manbalar

Manbalar

• Duarte, J. C.; Rosas, F. M.; Terrinha, P.; Schellart, W. P.; Boutelier, D.; Gutscher, M. A.; Ribeiro, A. (2013). „Are subduction zones invading the Atlantic? Evidence from the southwest Iberia margin“. Geology. 41-jild, № 8. 839–842-bet. Bibcode:2013Geo....41..839D. doi:10.1130/G34100.1.
• Hernández-Molina, F. J.; Sierro, F. J.; Llave, E.; Roque, C.; Stow, D. A. V.; Williams, T.; Lofi, J.; Van der Schee, M.; Arnáiz, A. (2016). „Evolution of the gulf of Cadiz margin and southwest Portugal contourite depositional system: Tectonic, sedimentary and paleoceanographic implications from IODP expedition 339“. Marine Geology. 377-jild. 7–39-bet. Bibcode:2016MGeol.377....7H. doi:10.1016/j.margeo.2015.09.013. Qaraldi: 29–oktabr 2015–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
• Martínez‐Loriente, S.; Sallarès, V.; Gràcia, E.; Bartolome, R.; Dañobeitia, J. J.; Zitellini, N. (2014). „Seismic and gravity constraints on the nature of the basement in the Africa‐Eurasia plate boundary: New insights for the geodynamic evolution of the SW Iberian margin“. Journal of Geophysical Research: Solid Earth. 119-jild, № 1. 127–149-bet. Bibcode:2014JGRB..119..127M. doi:10.1002/2013JB010476. Qaraldi: 29–oktabr 2016–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
• Richardson, S.; Musson, R.; Horsburgh, K. (2006). "Tsunamis–Assessing the hazard for the UK and Irish coast" (PDF (7.8Mb)). 41st Defra Flood and Coastal Management Conference. York, UK. Archived from the original on 23-yanvar 2013-yil. http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20130123162956/http://archive.defra.gov.uk/environment/flooding/documents/risk/tsunami06.pdf. Qaraldi: 29-oktabr 2016-yil. 

• Ribeiro, J. R.; Correia, A. P. S.; Ribeiro, A. I. C. (2020). „2-fevral 1816-yil, an Overlooked North Atlantic M 8 Earthquake“. Seismological Research Letters. 91-jild, № 5. 2912–2921-bet. doi:10.1785/0220200201.

Qoʻshimcha oʻqish uchun

• i. c. Ribeiro, Ana; p. s. Correia, Ana; Ribeiro, José R. (2020), „2 February 1816, an Overlooked North Atlantic M 8 Earthquake“, Seismological Research Letters, 91 (5): 2912–2921, doi:10.1785/0220200201