Aziz Ulloh Haidari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Azizulloh Haydariy, 2001-yil.

Aziz Ulloh Haydariy (20-avgust 1968-yil, Kobul – 2001-yil 19-noyabr, Nangarhor viloyati[1]) Reuter’ning Pokistondagi muxbiri va fotojurnalisti edi. 2001-yil 19-noyabrda u boshqa uch jurnalist bilan birga Afgʻonistonning Jalolobod va Kobul oʻrtasida joylashgan Sarobi tumani trassasida Tolibon tomonidan oʻgʻirlab ketilgan va oʻldirilgan.

Aqlli va tajribali jurnalist Aziz Ulla Haydariy Islomobodda Reyter agentligiga ishga joylashdi va 2001-yilda Tolibon tomonidan oʻldirilishidan oldin tashkilotda ishlagan. 

Biografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aziz Ulloh Haydariy 1968-yil 20-avgustda Afgʻonistonning Kobul shahrida tugʻilgan. Uning otasi Hoji Qurbon Haydariy Afgʻonistonda mehmonxona egasi boʻlgan. Azizning toʻrt akasi va ikki opasi bor edi. Sovet istilosi paytida, oʻn ikki yoshida, u oilasi bilan Pokistonga qochib ketgan. Sayohat paytida ular, boshqa koʻplab qochqinlar kabi, sayohat paytida qaroqchilar tomonidan talon-toroj qilish kabi koʻplab muammolar va qiyinchiliklarga duch kelishgan. Immigratsiyadan keyin ular Hayber Paxtunxvaning Peshovar shahrining Hayatobod tumaniga joylashdilar. Uning akasi ham bokschi va oltin medal sohibi Jalil Haydariy shahid boʻlgan.

Peshovarda u oʻqishni davom ettirdi va ingliz oʻrta maktabiga qabul qilindi. Oʻrta taʼlimni tugatgandan soʻng, Aziz Peshovardagi Preston universitetiga oʻqishga kirdi. Oʻqishni tamomlagach, ota-onasi bilan Islomobodga koʻchib oʻtdi. U video-jurnalist[2][3] va maktab oʻqituvchisi boʻlgan pokistonlik qiz Saadiya Seharni sevib qoldi va unga 1996-yil 28-yanvarda Islomobodda turmushga chiqdi.

Faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aziz Ulloh Haydariy oʻz faoliyatini 1990-yilda Afgʻoniston boʻyicha Mehracollah rekonstruksiya xizmatlarining (NNT) tashqi aloqalar direktori yordamchisi sifatida boshlagan. U 1991-yilda Milliy akademiyadagi xususiy ingliz oʻrta maktabida ingliz tilidan dars berishni boshlagan. 1987-yilda pushtu va fors OAVlarida jurnalist sifatida ish boshlagan. 1990-yilda u Reuters axborot agentligida Afgʻonistondan tarjimon va yangiliklarni kuzatib boruvchi sifatida ishlagan. 1992-yilda Reuters agentligi muxbiri lavozimiga koʻtarildi. U fotojurnalist siftida ham ijjod qilgan va Reuters uchun koʻplab eksklyuziv ishlar qilgan. Ispaniyalik El Mundodan Xulio Fuentes; 2001-yil 19-noyabrda qurolli shaxslar Jalolobod va Kobul oʻrtasida ketayotgan konvoyga pistirma uyushtirishi oqibatida avstraliyalik teleoperator Garri Berton[4] va Italiyaning Corriere della Sera nashri muxbiri Mariya Grazia Kutuli halok boʻlgan edi[1].

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uning Aleena Xaydariy ismli qizi va Muhammad Ammad Haydariy ismli oʻgʻli bor. Uning rafiqasi Saadiya Sehar Haydariy. Aziz vafotidan keyin u jurnalist va operatorlik faoliyatini boshlagan.

Oʻlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aziz Ulloh Haydariy Afgʻonistonda davom etayotgan mojarolarni yoritish uchun Pokistondan Afgʻonistonga koʻchib oʻtgan va oʻsha paytda Reuters agentligida ishlagan. Oʻsha yilning noyabr oyida u Jaloloboddan Kobulga rangi oq va qora boʻlgan mashinada ketayotgan edi,. Tolibon qulaganidan bir necha kun oʻtgach, uning karvoniga toʻxtash va ularning yoʻlovchilariga Kobulni oʻrab turgan baland togʻlarga olib boradigan tik vodiydan chiqib ketish buyurildi. U boshqa uch jurnalist Julio Fuentes, Harry Burton va Maria Grazia Cutullibilan birga oʻldirilgan. Ularning jasadlari 2001-yil 20-noyabrda topilgan. Aziz Ullah Haydariy 2001-yil 22-noyabrda Islomobod H-8 qabristoniga dafn qilindi[3].

Qotillik sudi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kobul sudi 2004 va 2005-yillardagi qotilliklarda ayblanib, uch kishini oʻlimga hukm qildi. Ikki aka-uka Mahmud Zar Jon va Abdul Vohid 2005-yilda va 2001-yil noyabrida toʻrt jurnalistni oʻldirgan jinoiy guruh rahbari deb gumon qilingan Mahmud Zar Jan hukm qilingan. U 4-iyun oqshomida politsiya bilan otishma natijasida toʻrtta sherigi bilan birga hibsga olingan va oʻqdan jarohat olgan. Hibsga olish Sorbi shahrida (50 Kobuldan bir km sharqda) jurnalist Aziz Ullah Haidari, Maria Grazia Cutuli, Harry Burton va Julio Fuentes toʻrt yil oldin oʻldirilgan joydan unchalik uzoq boʻlmagan joyda. U Kobulga koʻchirildi. Jurnalistlarni oʻldirishga buyruq bergan asosiy shaxs Zar Jan boʻlgani aytiladi.

Rizo Xon[5] jinoiy guruh aʼzosi, qotilliklarda ishtirok etganlikda ayblanib, 2004-yil 20-noyabrda oʻlimga hukm qilingan[6].

Havola[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Afgʻonistondagi urushda halok boʻlgan jurnalistlar roʻyxati (2001-14)

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Andoza:AfghanCorr