Kontent qismiga oʻtish

Ayo Sofiya ibodatxonasi (Iznik)

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Masjid
Ayo Sofiya ibodatxonasi
turkcha: Ayasofya
Fayl:Hagia Sophia Iznik. JPG
2012-yilgi restavratsiyadan soʻng Nicaea Ayo Sofiya masjidining koʻrinishi.
Mamlakat  Turkiya
Hudud Iznik
Masjid turi
Binokorlik 325 (1699 yil avval) (325)—1065 (959 yil avval) (1065)
Sayt [Official website Rasmiy sayt]
Ayo Sofiya ibodatxonasi (Iznik) Vikiomborda


Ayo Sofiya masjidi (qadimgi yunoncha: Ἁγία Σοφία, turkcha: Ayasofya) – Turkiyaning Bursa viloyati Iznik tumanida (Nikcea) Vizantiya davridagi bazilika cherkovi sifatida qurilgan bino[1]. Usmoniylar istilosidan keyin Orhan masjidiga (Orhan Camii), 1935-yilda esa muzeyga aylantirilgan. Bugungi kunga kelib yana masjid sifatida faoliyat yuritmoqda[2]. Mazkur bino Iznik shahrining markazida, qadimgi devor bilan oʻralgan hudud ichida joylashgan.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu joyda qurilgan birinchi cherkov IV asrda bunyod etilgan[3]. Keyinchalik VI asr oʻrtalarida imperator Yustinian I homiyligida qayta qurilgan[4]. 787-yilda ushbu cherkovda Ikkinchi Nicaea Kengashi oʻtkazilgan boʻlib, ushbu kengash Vizantiya tarixidagi birinchi ikonoklazm (tasvirlarga qarshi harakat) davrini rasman yakunlagan[5][6]. XI asrda Yustinian davrida qurilgan cherkov zilzila natijasida vayron boʻlgan va uning oʻrnida taxminan 1065-yilda hozirgi bino qad koʻtargan[3].

Ayo Sofiya cherkovi 1331-yilda Nicaea Oʻrxon I boshchiligidagi Usmoniy turklari qoʻliga oʻtganidan keyin Oʻrxon masjidiga aylantirilgan. 1935-yilga qadar masjid sifatida faoliyat yuritgan, keyin esa Mustafa Kemal Atatürk tuzumi ostida muzey sifatida faoliyat yuritgan[7]. 2011-yilning noyabr oyida yana masjidga aylantirilgan[8].

Meʼmorchiligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
1962-yilda Aya Sofiya ibodatxonasi qoldiqlari (Paolo Monti surati)

Hozirgi bazilika tuzilishi, asosan, 1065-yilda cherkov qayta qurilgan davrga tegishli. Usmoniylar davrida qayta taʼmirlanishidan oldin cherkovda ikkita uch qatorli, arkadali ustunlar mavjud boʻlib, ularning ustida beshta derazaga ega devor joylashgan[9]. XIV asrda bino masjidga aylantirilgach, unga mehrob ham qoʻshib qurilgan. XVI asrda Sulaymon I hukmronligi davrida halokatli yongʻindan soʻng cherkov qayta tiklangan va unga qoʻshimcha ravishda minora qurilgan[10]. Shuningdek, meʼmor Xoʻja Sinon masjid devorlarini bezash uchun maxsus bezak dizaynlarini loyihalash vazifasini olgan[11].

Bunday tarixiy cherkovning masjid sifatida qayta foydalanish uchun tiklanishi yoki qayta qurilishi oʻsha davrda ham, hozirda ham juda bahsli masala boʻlib kelgan. Ushbu ishlar 2007—2011-yillar oraligʻida amalga oshirilgan[12].

Galereya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Front of Hagia Sophia in İznik
    Iznikdagi Ayo Sofiya ibodatxonasi oldi
  • Exterior of Hagia Sophia in İznik
    Iznikdagi Ayo Sofiya ibodatxonasining tashqi koʻrinishi
  • Opus sectile floor in entrance of Hagia Sophia in İznik
    Iznikdagi Ayo Sofiya ibodatxonasining kirish qismi
  • Interior of Hagia Sophia in Iznik
    Iznikdagi Ayo Sofiya ibodatxonasining ichki qismi
  • Synthronon in choir area of Hagia Sophia in İznik
    Synthronon
  • View of secondary dome in Hagia Sophia in İznik
    Iznikdagi Ayo Sofiya ibodatxonasidagi ikkinchi darajali gumbazning koʻrinishi
  • Fresco in Hagia Sophia in İznik
    Iznikdagi Ayo Sofiya ibodatxonasidagi fresco

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
 Vikiomborda Ayo Sofiya ibodatxonasi (Iznik)
haqida turkum mavjud
  1. ↑ „İznik“. UNESCO World Heritage Centre.
  2. ↑ „The Church That Politics Turned Into a Mosque“. International Herald Tribune (2012-yil 9-fevral). Qaraldi: 2017-yil 12-fevral.
  3. ↑ 3,0 3,1 „İznik“. UNESCO World Heritage Centre.
  4. ↑ Möllers, Sabine. Die Hagia Sophia in Iznik, Nikaia. Alter: Verlag und Datenbank für Geisteswissenschaften, 1994. 
  5. ↑ „Hagia Sophia in Nicaea“. The Byzantine Legacy.
  6. ↑ Noble, Thomas F. X.. Images, Iconoclasm, and the Carolingians. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2012. 
  7. ↑ „Hagia Sophia in İznik: Historical Church Turned Mosque“ (2018-yil 14-iyun).
  8. ↑ „The Church That Politics Turned Into a Mosque“. International Herald Tribune (2012-yil 9-fevral). Qaraldi: 2017-yil 12-fevral.
  9. ↑ Richard Krautheimer, Early Christian and Byzantine Architecture, 4th edition, 1986, p365.
  10. ↑ „Hagia Sophia, 'a mosque of conquest' in İznik“. Hürriyet Daily News (2018-yil 14-iyun).
  11. ↑ „İznik“. UNESCO World Heritage Centre.
  12. ↑ „Ayasofya Orhan Camiisindeki restorasyon sorunları ufak tefekmiş! haberi“. Arkeolojik Haber (2019-yil 25-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 30-avgust. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ayo_Sofiya_ibodatxonasi_(Iznik)&oldid=5411118" dan olindi