Avstriyadagi turklar

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Avstriyadagi turklar, bundan tashqari — avstriyalik turklar deb ham ataladi, ular Avstriyada yashovchi turk millatiga mansub odamlardir. Ular mamlakatdagi eng yirik etnik ozchilik guruhini tashkil qiladi yaʼni ular deyarli koʻp emas. Shunday qilib, turklar Avstriyada etnik avstriyalik xalqdan keyin ikkinchi eng katta etnik guruhdir sanaladi[1]. Avstriya turklarining aksariyati Turkiya Respublikasidan, ammo boshqa post- usmonli mamlakatlardan, jumladan, Avstriyaga Bolqondan (ayniqsa, Bolgariya, Gretsiya, Kosovo, Shimoliy Makedoniya va Ruminiyadan), Kipr orolidan va yaqinda kelgan etnik turk jamoalaridan ham xatto Iroq va Suriya sezilarli darajada turklar migratsiyasi kuzatildi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiya Respublikasidan turklar migratsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turk xalqi 1964-yilda Turkiya hukumati bilan tuzilgan shartnomadan soʻng Avstriyaga Gastarbayter (mehmon ishchilar) sifatida qurilish va eksport sanoati uchun jalb qilingan edi. 1973-yildan boshlab mehmon ishchilarni ragʻbatlantirish siyosati tugatiladi va cheklovchi immigratsiya qonunlari, avvaliga 1975-yildagi Chet elliklar ish bilan taʼminlash toʻgʻrisidagi qonun, ishga ruxsatnomalar boʻyicha kvota kabilar oʻrnatadi, soʻngra 1992-yildagi yashash toʻgʻrisidagi qonun bilan ishlash huquqisiz yashash uchun ruxsatnomalar uchun kvotalar belgilanadi. 1997-yilda yanada cheklovchi tizim oʻrnatildi va 2006-yilda qoʻshimcha cheklovlar oʻrnatildi.

1970-yillardan beri Avstriyada yashovchi va ishlayotgan turklar oilani birlashtirish va Avstriya fuqaroligini olishga eʼtibor qaratadilar, buning uchun ular Avstriyada 10 yil yashashlari kerak boʻlgan edi xolos.

Turkish day in Vienna, Austria (2009).

Turklarning Bolqondan koʻchishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bolgariya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dastlab, turk bolgarlari 1980-yillarning oxirida, kommunistik hukmdor Todor Zivkov assimilyatsiya kampaniyasini boshlaganida, „Uygʻonish jarayoni“ deb nomlanuvchi bolgarlashtirish siyosatining avjidan qochib, Avstriyaga kelishdi. bolgar nomlari uchun nomlar, keyin turk tilini va etnik tozalashni taqiqlash. 1000 ga yaqin turk bolgarlari Avstriyaga boshpana topib, u yerda doimiy qolib ketishdi[2].

Turk bolgarlarining siyosiy emigratsiyasining birinchi toʻlqinining ijtimoiy tarmogʻi 1989-yil oxirida Bolgariyada totalitar tuzum qulagandan keyin Gʻarbiy Yevropaga mehnat migratsiyasining asosiga aylandi. Shunday qilib, qarindoshlikning saqlanib qolishi koʻplab turk bolgarlari uchun Gʻarbiy Yevropaga, xususan, Avstriya, Germaniya va Shvetsiyaga koʻchib oʻtishni davom ettirish imkoniyatini ochib berdi[3].

Levantdan turklar migratsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kipr[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kipr turklarining aksariyati XX asrda iqtisodiy va siyosiy sabablar tufayli Kipr orolini tark etdi. Anʼanaga koʻra, Gʻarbiy Yevropaga koʻchib kelganlarning aksariyati Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya, Niderlandiya va Avstriyada joylashdilar[4]. Avstriyaga kiprlik turklarning aksariyati 1974-yildan keyin, yunon harbiy xuntasi tomonidan amalga oshirilgan davlat toʻntarishidan soʻng, soʻngra turklarning orolga reaktsion bostirib kirishi ortidan kelgan[4]. Yaqinda, Yevropa Ittifoqining 2004-yilda kengayishi bilan, Kipr turklari Yevropa Ittifoqi fuqarolari sifatida Yevropa Ittifoqi boʻylab, jumladan, Avstriyada ham yashash va ishlash uchun erkin harakatlanish huquqiga ega boʻlishdi.

KKTC, Avstriyada yashovchi Kıbrıs Turklariga Gaming shahrida joylashgan Shimoliy Kipr Kipr Vakilligi orqali yordam beradi; Bundan tashqari, ofis Shimoliy Kipr va Avstriya oʻrtasidagi doʻstona munosabatlarni, shuningdek, iqtisodiy va madaniy aloqalarni qoʻllab-quvvatlaydi[5].

Aholi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aholi punktlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turk Avstriya jamiyati Vena va Salzburg kabi yirik shaharlarda yashaydi. Bundan tashqari, kichikroq shaharlarda katta jamoalar mavjud; masalan, Telfs bozor shaharchasida turk jamoasi aholining taxminan 20 % ni tashkil qiladi[6].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „Austria“, Annual Report on International Religious Freedom 2007, February 2008, 110-2 Report, United States Government Publishing Office, 2008, 253-bet, „By far the largest ethnic group is Turkish, of which 123,000 have Turkish citizenship, Many more ethnic Turks are Austrian citizens.“
  2. Borovska, Milena (2011), Eine Minderheit in der Minderheit, Die Presse, qaraldi: 8–may 2021–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  3. Maeva, Mila (2011), „Миграция и мобилност на българските турци – преселници в края на ХХ и началото на ХХІ век“, Миграции от двете страни на българо-турската граница: наследства, идентичности, интеркултурни взаимодействия., Institute of Ethnology and Folklore Studies with Ethnographic Museum, 49–50-bet, ISBN 978-954-8458-41-2
  4. 4,0 4,1 Yurtdışındaki Kıbrıslı Türk sayısı 645 bin, Kıbrıs Postası, 2015, qaraldi: 13–fevral 2021–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ().
  5. North Cyprus Missions Abroad, CypNet, qaraldi: 10 May 2021
  6. Austrian town shines out as example of co-existence, Anadolu Agency, 2019, qaraldi: 27–iyul 2021–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()

Adabiyotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]