Atipik autizm

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Atipik autizm — bu miya rivojlanishining buzilishi natijasida yuzaga keladigan umumiy rivojlanish buzilishi va ijtimoiy oʻzaro taʼsir va aloqada sezilarli va keng tarqalgan nuqsonlar, shuningdek cheklangan qiziqishlar va takrorlanadigan faoliyat bilan tavsiflanadi. U bolalik autizmidan yoki kechroq paydo boʻlishi (6 yoshdan keyin) yoki asosiy diagnostika mezonlaridan kamida bittasi yoʻqligi (stereotipiya, aloqa buzilishi) bilan farq qiladi. Umuman olganda, atipik autizm bolalik autizmidan boshlangʻich yoshi yoki simptomologiyasi bilan farq qiladi.

Koʻpincha ogʻir aqliy zaif bolalarda va retseptiv nutqni rivojlantirishda ogʻir oʻziga xos buzilishlarga ega boʻlgan shaxslarda uchraydi. Atipik autizmda autizm uchun barcha standart diagnostika mezonlarining yoʻqligi, bolalik autizmi tashxisi uchun zarur boʻlgan oʻziga xos deviant xatti-harakatlarning namoyon boʻlish imkoniyatini kamaytiradigan past darajadagi faoliyat bilan izohlanishi mumkin.

Autizm haqida umumiy maʼlumot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nazorat guruhi (koʻk) va autistik (sariq) ishtirokchilari tomonidan vosita vazifalarini bajarishda miyaning turli sohalarini faollashtirish. Pauell va boshqalardan olingan rasm, 2004.

Autizm diagnostikasi uchun maslahat odatda pediatr tomonidan amalga oshiriladi. Keyin, agar kerak boʻlsa, tashxis qoʻyadigan va bemorning ahvolini, uning muloqot va kognitiv qobiliyatlarini baholaydigan psixiatrning yordami jalb qilinadi. Xulq-atvor va kognitiv qobiliyatlarni baholashda neyropsixolog ishtirok etishi mumkin. Hozirgi vaqtda autizmli bolalarni aniqlash va skrining qilish uchun ishonchli biologik belgilar mavjud emas.

Autizmni boshqa rivojlanish buzilishlaridan ajratib turadigan asosiy xususiyat bu ijtimoiy nuqsondir.

Autizmli bolalarning hayot sifati pastligicha qolmoqda, ularning aksariyatida erta aniqlash, intensiv aralashuv va terapevtik yondashuvlardagi yutuqlarga qaramay, mazmunli ijtimoiy munosabatlar, ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash, kelajakda ishga joylashish imkoniyatlari yoki oʻz taqdirini oʻzi belgilash imkoniyati yoʻq. Autizmning sabablarini aniqlashda taraqqiyot sekin kechdi, toki uning sabablari aniq maʼlum boʻlmaguncha va autizm kasalliklarini tuzatuvchi dorilar mavjud emas.

Atipik autizm turli kasalliklarda sindrom sifatida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Atipik autizmni oʻrganishda ikkita asosiy yoʻnalish mavjud:

  • 1) autizmning shizofreniya tuzilishida ajralib turadigan endogen jarayonini izolyatsiya qilish;
  • 2) atipik autizmni turli nozologik tabiatdagi kasalliklarda sindrom sifatida ajratish[1].

Simashkovaning dissertatsiyasiga koʻra N.DA. bolalik davridagi atipik autizm haqida, u turli kasalliklar tarkibida autizmning eng ogʻir psixotik shakllarining koʻpchiligini oʻz ichiga oladi: xavfli bolalik shizofreniyasi, Rett sindromi, Daun sindromi, Martin-Bell sindromi. Ushbu kasalliklarning barchasida atipik autizm kasallikning butun davomida birlamchi salbiy buzuqlik sifatida namoyon boʻladi.

Atipik jarayonli autizm bilan psixozning regressiv- katatonik hujumlari paydo boʻlishi mumkin, vaqt oʻtishi bilan autizmning chuqurligi oʻta ogʻir darajaga etadiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Rett sindromidagi atipik autizm dastlab engil/oʻrtacha darajadan ogʻirgacha chuqurlashdi. Keyinchalik — autizmning sezilarli regressiyasi va chuqurlashishi va oxirgi bosqichda, baʼzan „psevdostatsionar“ deb ataladigan, negativizm, impulsivlik bilan vosita qoʻzgʻalishi, vosita stereotiplari kuzatildi. Oxirgi bosqichdagi buzilishlarni katatonikdan ajratish qiyin.

Martin-Bell sindromi (moʻrt X-xromosoma sindromi) bilan atipik autizm holatlarida, hayotning 12-14 oylarida psixozning regressiv katatonik hujumlari kuzatildi. Autizmning chuqurligi psixoz bilan ogʻirdan engil/oʻrta darajagacha kuchayishsiz. Autizmning ikkinchi bosqichida (12-24 oy) autizmning ogʻir darajasi, uchinchisida — undan ham ogʻirroq, oʻz-oʻzini parvarish qilish koʻnikmalari va ozodalikni yoʻqotish va nutqni tushunishning buzilishi bilan kuzatildi. Oxirgi bosqich katatonik va unchalik aniq emas, substuporous holatlarning kombinatsiyasi bilan; barcha bemorlarda ekolaliya, baʼzilarida selektiv mutizm bor edi, autizmning chuqurligi ogʻir diapazonda edi.

Daun sindromida atipik autizmning boshlanishi regressiv katatonik psixotik epizod shaklida 24-36 oylik yoshda sodir boʻlgan. Hujumning birinchi autistik bosqichi (1-2 oy) muloqot qobiliyatlarining buzilishi, ajralish, his-tuygʻularning zaiflashishi, individual rivojlanishning buzilishi va motorli rivojlanishning kechikishi (xususan, mustaqil yurish mahorati) bilan tavsiflanadi. Ikkinchi bosqich (1-2 oy) — autizmning ogʻir darajasi bilan oʻz-oʻziga xizmat koʻrsatish koʻnikmalarini toʻliq yoʻqotish, nutq koʻnikmalarini, oʻyin faolligini yoʻqotishdir. Uchinchi bosqich (2-3 oy) — katatonik bosqich, katatonik qoʻzgʻalish bilan stuporous holatlarning oʻzgarishi, autizmning ogʻir darajasi. Psixoz boshlanganidan 4-7 oy oʻtgach, autizmning zoʻravonligining pasayishi bilan psixotik hujumdan asta-sekin tiklanish kuzatiladi.

Barcha holatlarda atipik autizm rivojlanishining uch bosqichi kuzatildi: 1) autistik 2) regressiv 3) katatonikManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Atipik autizmning tavsiflangan shakllarida psixozning klinik koʻrinishi oʻxshash edi, ammo bir xil motorli stereotiplar oʻzlarining tuzilishida farq qiladi: Rett va Martin-Bell sindromidagi arxaik katatonik ildiz stereotiplari, Daun sindromidagi subkortikal katatonik stereotiplar va atipik jarayon autizmiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Atipik autizmning elektroansefalografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rivojlangan psixozda oldingi boʻlimda koʻrsatilgan komorbid kasalliklar bilan atipik autizmning elektroansefalografiyasi (EEG) th-ritmning koʻpayishini beradi, psixozda regressiya bosqichida a-ritmning pasayishi xarakterlidir. Uchinchi bosqichda (regressiv-katatonik psixoz) regressiyasiz katatoniya bilan th-ritm aniqlanmadi, lekin b-ritm sezilarli darajada oshdi. Bemorning ahvoli yaxshilanganda, a-ritm tiklandi va th-faoliyat sezilarli darajada kamaydi yoki yoʻqoldi.

Simashkova N. DA. Regressiya va etuklikning EEG korrelyatsiyasi aniq ritmik th-faoliyatning mavjudligi bilan ifodalanadi degan xulosaga keldi[2].

Epidemiologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tarqalishi 10 000 aholiga 2 ta holat[3][4]. Erkaklar ustunlik qiladi (2-5:1)[3][4].

Etiologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻpgina hollarda, homiladorlik va tugʻish paytida tibbiy asoratlar tarixi mavjud[3]. Bemorlarning yarmida ogʻir nevrologik alomatlar mavjud[3].

Differentsial diagnostikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Atipik autizmdan farqli oʻlaroq, Asperger sindromida nutq va kognitiv rivojlanishda kechikish yoʻq[4]. Shizofreniya bilan differentsial tashxis bolalik autizmida boʻlgani kabi amalga oshiriladi[4].

Terapiya va taʼlim[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ {{{заглавие}}}.
  2. ↑ Якупова Л. П. Тяжёлые формы атипичного аутизма в детском возрасте (клинические, нейрофизиологические, коррекционные аспекты) // Аутизм и нарушения развития : журнал. — 2008. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. Архивировано 31 dekabr 2017 года.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Ю. В. Попов, В. Д. Вид. Современная клиническая психиатрия. М.: Экспертное бюро-М, 1997 — 390—391 bet. ISBN 5-86065-32-9. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Психиатрия, Серия «Клинические рекомендации». М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009 — 406—407 bet. ISBN 978-5-9704-1297-8. 

Adabiyotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Башина В. М.. Аутизм в детстве. М.: Медицина, 1999. 
  • Маринчева Г. С., Гаврилов В. И.. Умственная отсталость при наследственных заболеваниях. М.: Медицина, 1988. 
  • {{{заглавие}}}.
  • {{{заглавие}}}.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Atipik_autizm&oldid=3976687" dan olindi