Aqtoʻbe xalqaro aeroporti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Aqtoʻbe xalqaro aeroporti
Aqtöbe halyqaralyq äuejaiy
Международный аэропорт Актобе
IATA kodi: AKX – ICAO kodi: UATT
Qisqacha bayon
Aeroport turi Fuqarolik
Operator „Airport Managament Group“ AJ
Xizmat doirasi Aqtoʻbe
Joylashuvi Aqtoʻbedan 1.5 km (0.93 mi) janubi-gʻarbda
Dengiz sathidan balandligi 225 m / 738 ft
Koordinatalari 50°14′45″N 57°12′24″E / 50.24583°N 57.20667°E / 50.24583; 57.20667 G OKoordinatalari: 50°14′45″N 57°12′24″E / 50.24583°N 57.20667°E / 50.24583; 57.20667 G O
Xarita
UATT (Qozogʻiston)
UATT
Aeroportning Qozogʻiston xaritasidagi joylashuvi
Uchish/qoʻnish yoʻlaklari
Uzunligi Yuzasi
m ft
13/31 3,203 10,509 Beton
Manba: Aeronavtika axborot nashri Qozogʻiston[1]

Aqtoʻbe xalqaro aeroporti yoki Aliya Moldagulova xalqaro aeroporti (IATA: AKX, ICAO: UATT) (qozoqcha: Әлия Молдағұлова халықаралық әуежайы, Älia Moldağūlova halyqaralyq äuejaiy) — Qozogʻistonning Aqtoʻbe shahridagi xalqaro aeroporti. U shaharning janubi-gʻarbiy chekkasida, Aqtoʻbe temir yoʻl vokzalidan 3,5 km janubda joylashgan.

Aqtoʻbe viloyatidagi birinchi yirik aeroport hisoblanadi. 2020-yilda aeroport 362 414 yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan va shu tariqa Qozogʻiston aeroportlari orasida yoʻlovchi tashish boʻyicha 6-oʻrinni egallagan.

Aeroport „Aliya Moldagulova xalqaro aeroporti“ AJ tomonidan boshqariladi, 100% aksiyalari „Aqtoʻbe viloyati moliya boshqarmasi“ davlat muassasasiga tegishli. Ayni paytda aeroport Aqtau, Olmaota, Atirau, Ostona, Chimkent, Moskva, Istanbul, Tbilisi, Qozon, Boku shaharlariga muntazam, Antaliya va Sharm al-Shayxga charter reyslarini amalga oshiradi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aeroportning tarixi aeroport qurilgan 1933-yilga borib taqaladi[2]. Uning hududida samolyotlar uchishi va qoʻnishi uchun maydon, kichik zali boʻlgan taxtali bekati, ikki xonali uchuvchilar uyi, yertoʻladagi yoqilgʻi ombori va moyli isitgich (moy va suvni isitish uchun) mavjud edi.

  • 1933-yil avgust — Aqtoʻbe aeroportini yaratish;
  • 1935-yil fevral — markazi Aktyubinskda joylashgan Shimoliy Qozogʻiston fuqaro aviatsiyasi departamentini tashkil etish;
  • 1947-yil — aeroportni navigatsiya va havo kemalari (samolyotlar) qoʻnish vositalari bilan jihozlash;
  • 1967-yil — uchish-qoʻnish yoʻlagini (sunʼiy uchish-qoʻnish yoʻlagi) foydalanishga topshirish;
  • 1974-yil — yoqilgʻi-moylash materiallari ombori (yonilgʻi-moylash materiallari) foydalanishga topshirildi;
  • 1975-yil — terminal binosi foydalanishga topshirildi;
  • 1984-yil — aviatsiya texnik bazasi binosi foydalanishga topshirildi;
  • 1993-yil dekabr — Aqtoʻbe aviatsiya korxonasini „Aqtoʻbe aviatsiya korxonasi“ OTAJ va „Kazaeronavigasiya“ RF Aqtoʻbe filiali qilib qayta tashkil etish;
  • 1996-yil 16-avgust — Qozogʻiston Respublikasi Davlat mulkini boshqarish qoʻmitasining 1996-yil 30-iyuldagi „Aqtoʻbe aviatsiya korxonasi aeroportini ajratish boʻyicha shoshilinch chora-tadbirlar toʻgʻrisida“gi 521-sonli qaroriga hamda 1996-yil 9-avgustdagi 206-sonli qaroriga asosan „Aqtoʻbe xalqaro aeroporti“ OAJni „Qozogʻiston havo yoʻllari“ Milliy aviakompaniyasidan (qozoqcha: Қазақстан Әуе Жолы) ajralib chiqdi.
  • 1999-yil 12-yanvarda Qozogʻiston Respublikasining 1998-yil 10-iyuldagi 281-sonli „Aksiyadorlik jamiyatlari toʻgʻrisida“ gi Qonuniga muvofiq „Aqtoʻbe xalqaro aeroporti“ OAJni qayta roʻyxatdan oʻtkazish amalga oshirildi;
  • 2004-yil 17-sentabr — „Aqtoʻbe xalqaro aeroporti“ AJga aylantirildi.
  • 2021-yil 28-aprelda Qozogʻiston Respublikasi Hukumatining 276-sonli qarori bilan „Aqtoʻbe xalqaro aeroporti“ AJga Aliya Moldagulova nomi berildi.

2004-yilda aeroport rekonstruksiya qilindi: uchish-qoʻnish yoʻlagi kapital taʼmirlandi, aerovokzal qayta rejalashtirildi

Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yoʻlovchi reyslari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yildan boshlab aeroport quyidagi aviakompaniyalarga xizmat koʻrsatadi:

Aviakompaniya Manzillar
Aeroflot Moskva–Sheremetyevo[3]
Air Astana Olmaota, Ostona
Air Cairo Mavsumiy: MisrSharm ash-Shayx[4]
FlyArystan Aqtau[5], Atirau[6], Dubay-Xalqaro[7], Olmaota, Ostona, Chimkent[8]
Qazaq Air Ostona, Atirau, Oʻral[9]
Rossiya Airlines, Rossiya bayrogʻi Rossiya Sochi[10]
SCAT Airlines Aqtau, Istanbul[11], Olmaota[12], Ostona, Birlashgan Arab AmirliklariRas al-Xayma[13], Turkiston
Sunday Airlines Mavsumiy charter reyslar: Antaliya[14], MisrSharm ash-Shayx[14]

Yuk tashish reyslari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aviakompaniya Manzillar
Silk Way Airlines Aqtau, Atirau, Oʻral

Yoʻlovchilar oqimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yil 2007[15] 2008[16] 2009 [16] 2010[17] 2011[18] 2012[18] 2013[18] 2014[18] 2015[18] 2016[19]
Yoʻlovchilar oqimi 182 075 200 107 184 640 220 933 265 567 292 230 298 400 321 800 345 253 338 138

Imkoniyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aqtoʻbe aerodromi 1-sinfdagi samolyotlarning koʻp turlarini, shu jumladan Il-86, Boeing 727-200 va An-124 (direksiya ruxsati bilan), shuningdek, barcha turdagi vertolyotlarni qabul qilishga qodir. Uchish-qoʻnish yoʻlagi (PCN) tasnif raqami 50/R/A/X/T.

Fuqaro aviatsiyasining 406-sonli aviataʼmirlash zavodi aeroport hududiga tutash boʻlib, An-2 va Yak-18 samolyotlarini, Mi-2 vertolyotlarini taʼmirlaydi.

Fuqaro aviatsiyasidan tashqari, aeroportda harbiy aviatsiya ikki karra qahramon T. Y. Begeldinov nomidagi Qozogʻiston Respublikasi Havo mudofaasi kuchlari Harbiy institutining aerodrom — oʻquv samolyotlarida joylashgan. Institut 1996-yilda sobiq Aqtoʻbe fuqaro aviatsiyasi oliy parvoz maktabi (AVLUGA) negizida tashkil etilgan boʻlib, shuningdek , Aqtoʻbe viloyatining Martuk tumanida (50°32′35″N 56°51′23″E / 50.54306°N 56.85639°E / 50.54306; 56.85639 G O 50°32′35″N 56°51′23″E / 50.54306°N 56.85639°E / 50.54306; 56.85639 G O 50°32′35″N 56°51′23″E / 50.54306°N 56.85639°E / 50.54306; 56.85639 G O 50°32′35″N 56°51′23″E / 50.54306°N 56.85639°E / 50.54306; 56.85639 G O) Aqtoʻbe shahridan 60 km shimoli-gʻarbda, 37-sonli temir yoʻl yoʻlagi yaqinida) asfaltlanmagan Xlebodarovka oʻquv aerodromiga ega.

Aqtoʻbe viloyatida mahalliy aviakompaniyalarning bir qator aeroportlari mavjud: Irgiz, Qoras, Kenkiyak, Shalqar, Boʻzoy, Qorabutoq. Ular 1990-yillarda tashlab ketilgan, ammo 2011-yilda tiklanishi boshlangan: Irgiz aeroporti tiklandi, Shalqar va Boʻzoy aeroportlarini tiklash rejalashtirilgan. Biroq, rejalar reja boʻlib qoldi, hech qanday tiklanish sodir boʻlmayapti.

Baxtsiz hodisalar va falokatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1942-yil 18-dekabrdagi falokat[tahrir | manbasini tahrirlash]

1942-yil 18-dekabrda Toshkent — Jusali — Chkalov yoʻnalishi boʻylab uchayotgan DC-2 samolyoti ogʻir ob-havo sharoitida past balandlikda qanoti bilan yer yuzasiga tegib, Aqtoʻbe viloyatida 10-sonli temir yoʻl yoʻlagi yaqinidagi Qandiagʻash qishlogʻi yaqinida qulab tushdi. Samolyotda boʻlgan 7 kishidan 2 nafari halok boʻlgan, qolganlari turli darajadagi jarohatlar olgan[20].

1958-yil 7-sentabrdagi falokat[tahrir | manbasini tahrirlash]

1958-yil 7-sentabrda Aqtoʻbe viloyatida yashin urishi tufayli Aqtoʻbedan Uralskka ketayotgan Il-14P samolyoti halokatga uchradi. 27 kishi halok boʻldi.

2013-yil 17-iyuldagi falokat[tahrir | manbasini tahrirlash]

2013-yilning 17-iyul kuni Qozogʻiston Respublikasi Qurolli Kuchlari Havo hujumidan mudofaa kuchlari Harbiy institutiga tegishli L-39 samolyoti Ostona vaqti bilan taxminan 20.00da oʻquv-parvoz mashgʻulotidan soʻng Aqtoʻbe aeroportiga qoʻnayotgan vaqtda halokatga uchradi. Samolyot bortida boʻlgan Harbiy institut parvozlar xavfsizligi xizmati metodist-inspektori, aviatsiya podpolkovnigi Vissarionov Yevgeniy Nikolaevich va Harbiy institutning 2-kursanti Massalimov Arman Yevgeniuli voqea joyida halok boʻldi[21] [22].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Qozogʻistondagi eng gavjum aeroportlar roʻyxati

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ AIP Kazakhstan
  2. ↑ „История Аэропорта“ (en). www.airport-aktobe.kz. 6-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-iyul 2017-yil.
  3. ↑ „AEROFLOT Assumes Transaero Kazakhstan Operation from late-Oct 2015“. Airline Route (26-oktyabr 2015-yil). Qaraldi: 26-oktyabr 2015-yil.
  4. ↑ „AIR CAIRO ADDS SHARM EL SHEIKH – KAZAKHSTAN SCHEDULED FLIGHTS IN NW22“. Aeroroutes (26-oktyabr 2022-yil). Qaraldi: 19-noyabr 2022-yil.
  5. ↑ Liu, Jim „FlyArystan adds Aktau – Aktobe service from mid-Oct 2020“. Routesonline. Qaraldi: 11-sentyabr 2020-yil.
  6. ↑ Liu, Jim „FlyArystan expands domestic network in July/August 2020“. Routesonline. Qaraldi: 19-iyun 2020-yil.
  7. ↑ „FLYARYSTAN EXPANDS DUBAI NETWORK IN NW22“. AeroRoutes (27-sentyabr 2022-yil). Qaraldi: 27-sentyabr 2022-yil.
  8. ↑ Liu, Jim „FlyArystan March/April 2020 network expansion“. Routesonline. Qaraldi: 24-fevral 2020-yil.
  9. ↑ „Qazaq Air Adds Aktobe – Uralsk Service From Nov 2022“. Aeroroutes. Qaraldi: 26-oktyabr 2022-yil.
  10. ↑ „Aeroflot launches international network from Sochi, Russia“ (26-mart 2022-yil).
  11. ↑ „Kazakhstan Launches Flights to Qatar, Increases Air Travel to Russia, Turkey, UAE“ (10-sentyabr 2021-yil).
  12. ↑ Liu, Jim „SCAT Aircompany resumes Almaty – Aktobe service in late-August 2020“. Routesonline. Qaraldi: 31-avgust 2020-yil.
  13. ↑ „Direct flight to UAE“. scat.kz. Qaraldi: 26-fevral 2021-yil.
  14. ↑ 14,0 14,1 „Timetable“. www.tez-tour.com.
  15. ↑ Publichniy godovoy otchet o deyatelnosti AO „Mejdunarodniy aeroport Aktobe“ za 2008 god (Wayback Machine saytida 2014-02-01 sanasida arxivlangan), razdel 3.2
  16. ↑ 16,0 16,1 Publichniy godovoy otchet o deyatelnosti AO „Mejdunarodniy aeroport Aktobe“ za 2009 god (Wayback Machine saytida 2014-02-01 sanasida arxivlangan)
  17. ↑ Publichniy godovoy otchet o deyatelnosti AO „Mejdunarodniy aeroport Aktobe“ za 2011 god (Wayback Machine saytida 2014-02-01 sanasida arxivlangan)
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 Godovoy otchet za 2015 god[sayt ishlamaydi]
  19. ↑ http://www.airport-aktobe.kz/images/dos/ot/Report_2016.docx
  20. ↑ Katastrofa DS-2 v Aktyubinske i Vasiliy Stalin
  21. ↑ „Двое погибли в результате аварии учебного самолета в Казахстане“. 19-dekabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-iyul 2013-yil.
  22. ↑ „Казахский учебный L-39 Albatros пронзил ангар на глазах сотен пассажиров“. 6-oktyabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-iyul 2013-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Aqtoʻbe_xalqaro_aeroporti&oldid=3822664" dan olindi