Andijon davlat chet tillari instituti
| Andijon davlat chet tillari instituti (ADChTI) | |
|---|---|
 | |
| Asos solingan | 2022-yil |
| Oʻquv yurti turi | institut |
| Sohasi | tillar |
| Rektori | Dilshod Rustamov |
| Bakalavriat | 4 yil |
| Magistratura | 2 yil |
| Manzili | Andijon, Oʻzbekiston |
Andijon davlat chet tillari instituti — chet tillari sohasi boʻyicha yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlaydigan oliy oʻquv yurtlaridan biri.
Oʻzbekiston prezidenti Andijon davlat chet tillar institutini tashkil etishni 31-maydagi qarori bilan tasdiqladi[1]. Institutda oʻquv jarayoni 2022/2023-oʻquv yilidan boshlanadi va talabalarga ikkita xorijiy til boʻyicha kvalifikatsiya beriladi. 2023-yil sentabr oyida yangi 1000 o'rinli bino foydalanishga topshirilishi ko'zda tutilgan. Loyiha qiymati 29.2 milliard so'mni tashkil qiladi va talabalarning sifatli ta'lim olishi uchun barcha sharoitlar yaratiladi.
Institut faoliyatining asosiy yoʻnalishlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xorijiy tillar sohasi boʻyicha oliy maʼlumotli, ilmiy hamda ilmiy-pedagogik kadrlar tayyorlash; oʻquv jarayonida xalqaro baholash dasturlari, standartlaridan foydalanish, oʻqitish hamda baholashning zamonaviy shakllari, texnologiyalari va metodlarini joriy etish boʻyicha bilim va koʻnikmalarga ega boʻlgan pedagoglarni tayyorlash; ilmiy loyihalarni amalga oshirish shuningdek, yetakchi xorijiy oliy taʼlim va ilmiy-tadqiqot tashkilotlari bilan hamkorlikda qoʻshma taʼlim dasturlari joriy etish; xalqaro eʼtirof etilgan tashkilotlarning amaldagi reytingida oliy taʼlim muassasalari orasida yuqori 1 000 talik oʻrinni egallagan xorijiy oliy taʼlim muassasasining dasturi asosida oʻz taʼlim dasturlarini shakllantirish va yetakchi xorijiy oliy taʼlim muassasalari bilan mustaqil ravishda qoʻshma taʼlim dasturlari va ilmiy loyihalarni joriy etish; taʼlimni zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etish, shuningdek, oʻquv jarayoniga raqamli texnologiyalarni tatbiq qilish, jumladan, oʻquv jarayonini talabalarda mustaqil taʼlim olish va amaliy, badiiy, sinxron, ketma-ket va ilmiy-texnik tarjima koʻnikmalarini shakllantirishga yoʻnaltirish; institutning ilmiy-pedagogik salohiyatini oshirib borish, jumladan, professor-oʻqituvchilar stajirovkasi hamda malaka oshirishini xorijiy va nufuzli respublika oliy taʼlim va ilmiy-tadqiqot tashkilotlarida tashkil etish institut faoliyatining asosiy yoʻnalishlari sanaladi[2].
Bakalavriat taʼlim yoʻnalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2022/2023-oʻquv yilidan[tahrir | manbasini tahrirlash]
1. Filologiya va tillarni oʻqitish: ingliz tili
2. Filologiya va tillarni oʻqitish: fransuz tili
3. Filologiya va tillarni oʻqitish: nemis tili
4. Filologiya va tillarni oʻqitish: rus tili
5. Tarjima nazariyasi va amaliyoti: ingliz tili
6. Tarjima nazariyasi va amaliyoti: rus tili
7. Xorijiy til va adabiyoti: ingliz tili
8. Xorijiy til va adabiyoti: rus tili
9. Gid hamrohligi va tarjimonlik faoliyati (tillar boʻyicha)
2023/2024-oʻquv yilidan[tahrir | manbasini tahrirlash]
10. Tarjima nazariyasi va amaliyoti: fransuz tili
11. Tarjima nazariyasi va amaliyoti: nemis tili
12. Filologiya va tillarni oʻqitish: arab tili
13. Filologiya va tillarni oʻqitish: koreys tili
14. Filologiya va tillarni oʻqitish: xitoy tili
15. Filologiya va tillarni oʻqitish: yapon tili[3]
Magistratura mutaxassisliklari[tahrir | manbasini tahrirlash]
2022/2023-oʻquv yilidan[tahrir | manbasini tahrirlash]
1. Xorijiy til va adabiyoti (tillar boʻyicha)
2. Lingvistika (tillar boʻyicha)
3. Qiyosiy tilshunoslik, lingvistik tarjimashunoslik (tillar boʻyicha)
2023/2024-oʻquv yilidan[tahrir | manbasini tahrirlash]
4. Sinxron tarjima (tillar boʻyicha)
5. Badiiy tarjima (tillar boʻyicha)[3]
O'z faoliyati bilan namuna ko'rsatgan xodimlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Илм-фан фидойилари Президентимиз бошчилигида халқимиз томонидан мамлакатимизни дунёнинг ривожланган давлатлари қаторига олиб чиқиш, кучли иқтисодга эга, аҳолиси фаровон давлат қуриш борасида кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Давлатимиз ўз олдига қўйган мақсадларга эришиш учун илм-фан ва инновацияларни ривожлантириш, дунё меҳнат бозорида рақобатбардош кадрлар тайёрлаш, умуман олганда, Президентимиз таъкидлаганларидек, “Учинчи Ренессанс” пойдеворини қўйиш масалаларига алоҳида эътибор қаратмоқда.
“Учинчи Ренессанс” пойдеворини қўйишда, шубҳасиз, илм-фан ривожи йўлида заҳмат чекишни ўзининг виждон амри деб билган, фаннинг қайсидир йўналишларида ўзига хос мактаб ярата олган, олимларнинг ўрни ва роли беқиёсдир. Шу ўринда мамлакатимиз илм-фани ривожига муносиб ҳисса қўшган, фидоий олим, филология фанлари доктори, профессор Муҳторхон Умархўжаевнинг самарали фаолиятини алоҳида эътироф этиш жоиз.
Таниқли олим, жамоат ва давлат арбоби Мухторхон Умархўжаев ярим асрдан кўпроқ вақт мобайнида илмий-педагогик фаолият билан шуғулланиб келади. Ана шу йиллар давомида юртимизда, қолаверса, қатор хорижий мамлакатларда самарали меҳнат қилаётган минглаб шогирдларни тарбиялади. Шу билан бирга, жуда кўп китоблар, дарсликлар, илмий рисолалар яратди.
Унинг давлат, жамият, илм-фан олдидаги беқиёс хизматлари нафақат юртимизда, балки халқаро майдонда ҳам муносиб эътирофини топди. Хусусан, олим самарали фаолияти учун «Дўстлик» ордени билан тақдирланди, Россия ижтимоий ва педагогика фанлари академияси академиги, Германиянинг Лейпциг университети фахрий профессори, кўплаб миллий ва халқаро мукофотларга сазовор бўлди.
Мухторхон Умархўжаев Тошкент давлат чет тиллар педагогика институтида немис тили мутахассислиги бўйича таҳсил олиб, илк меҳнат фаолиятини ўзи ўқиган ана шу даргоҳда бошлаган. Ёш мутахассис 1968 йилда Москва давлат чет тиллар институти, 1970 йилда Германиянинг Лейпциг университети аспирантурасида ўқиди. Ёш олим машҳур таржимон М.Цвиллинг, кейинроқ Лейпциг университети профессори Отто Кадеун раҳбарлигида тилшуносликнинг фразеология соҳасида изланишлар олиб борди, соҳани қунт билан ўрганди, тадқиқ қилди, номзодлик диссертациясини ёқлади. Ўз тадқиқотларини янада ривожлантириб, Москва ва Берлин университетларида машҳур луғатшунос Рут Клаппенбах раҳбарлигида 1981 йилда докторлик диссертациясини муваффақиятли ҳимоя қилди.
Профессор Мухторхон Умархўжаевнинг назарий ва амалий тилшуносликнинг муҳим йўналишларига бағишланган илмий ишлари фразеология ва фразеография, қиёсий-чоғиштирма тилшунослик, таржимашунослик ва луғатшуносликда акс этган. Олимнинг фразеология ва фразеография масалалари йўналишидаги илмий изланишлари уни серқирра полиглот олим сифатида намоён қилади. Боиси, ушбу соҳада олим ўзининг янги фразеологик ва фразеографик концепциясини яратиш билан кенг тилшунослар оммаси орасида эътибор қозонди.
Қарийб ярим аср аввал Андижон давлат тиллар педагогика институти немис тили кафедрасида ўқитувчи сифатида иш бошлаган Мухторхон Умрахўжаев кейинчалик кафедра мудири, проректор, институт ректори вазифаларида ишлади.
Устоз Мухторхон Умархўжаев серқирра, тиниб-тинчимас олимдир. У фаолияти давомида илмий-педагогик, бошқарув ишларидан ортиб, ўзбек, рус, немис тилларида 200 дан ортиқ илмий асарлар, дарсликлар яратди, таржималар, илмий мақолалар эълон қилди. Хусусан, унинг «Ҳаммабоп инглиз тили» (1997, ўзбек ва инглиз тилида), «Умумий тилшунослик» (2010), «Олмон тили лексикологияси ва фразеологияси» (2010), «Қизил китобга тушмас туйғулар» (ўзбек ва инглиз тилида, 2020) номли илмий китоблари, «Минг бор эшитгандан бир бор кўрган афзал» инглизча-немисча-ўзбекча тасвирий-тематик луғат (2013), «Диний атамалар ва иборалар» изоҳли луғат (2016)лари, шунингдек, «Кўнглим кабутарлари» (1997), «Уйғоқ сатрлар» (2013) шеърий тўпламлари нашр этилиб, илмий ва кенг жамоатчиликка тақдим этилган.
Устоз немис гётешунос олимаси Катарина Момсеннинг “Гёте ва ислом» («Goethe und Islam», 2012) рисоласини ўзбек тилига маҳорат билан таржима қилган.
Олим Берлин, Лейпциг, Москва, Санкт-Петербург университетлари билан ҳамкорлик қилиб келади. Хусусан, Германиянинг Лейпциг ва Ена университетларидаги илғор ўқитиш методлари ўз даврида Андижон давлат тиллар институти ўқув жараёнларига татбиқ этилишига бош-қош бўлган.
Кейинги йилларда мамлакатимизда хорижий тилларни ўқитишни ривожлантириш масаласига алоҳида эътибор қаратилаётганлиги устозни янада руҳлантирди. Ўзининг саксон ёшини нишонлаётган олим ғайрат кўрсатиш, илмий-педагогик фаолият натижадорлигига эришиш бобида ҳам биз ёшларга ибрат бўлиб келмоқда. Устознинг ташаббуси билан Андижон луғатшунослик ва таржимашунослик илмий-амалий инновациялар марказининг ташкил этилганлиги, ушбу марказ устоз раҳбарлигида самарали фаолият кўрсатаётганлиги фикримизга бир мисолдир.
Бугунги кунда ушбу марказда турли йўналишларда илмий тадқиқотлар олиб борилмоқда, 11 та тилда тор соҳалар учун замонавий луғатлар яратилмоқда. Ана шу йўналишлардаги муҳим хорижий тадқиқотлар ўзбек тилига таржима қилинмоқда. Ана шу ишлар натижалари келгусида бутун мамлакатимиз илм-фани учун, шубҳасиз, катта наф келтиради.
Мухторхон Умархўжаев юзлаб шогирдлар етиштирган, устозлик мақомининг юқори поғоналарига кўтарилган олимлардан биридир. Унинг раҳбарлигида 1 нафар фан доктори, 3 нафар фан номзоди, 4 нафар фалсафа доктори (PhD) ўзларининг илмий ишларини муваффақиятли ҳимоя қилди. Ҳозир устоз 10 дан ортиқ тадқиқотчига илмий раҳбарлик қилиб келмоқда.
Мухтасар айтганда, тиниб-тинчимас, таржимашунослик бўйича ўзининг илмий мактабини яратган олим Мухторхон Умархўжаевнинг серқирра фаолияти, мазмунли ҳаёт йўли биз ёшлар учун ҳамиша ибрат мактабидир.