Ana Blandiana
Ana Blandiana — ruminiyalik shoir, esseist va siyosiy arbob, (rumincha Romanian pronunciation: [ˈana blandiˈana], Otiliya Valeriya Komanning taxallusi,1942-yil 25-mart, Timişoara shahrida tugʻilgan). U zamonaviy ruminiyalik mashhur mualliflardan biri hisoblanadi[1]. U oʻz ismini onasining ona qishlogʻi, Alba okrugidagi Vintu de Jos yaqinidagi Blandiana sharafiga oldi.
2017-yil oktyabr oyida u The Griffin Trust for Excellence in Sheʼriyatning „Umr boʻyi eʼtirof“ mukofotining oʻn ikkinchi laureati sifatida eʼlon qilindi[2].
Adabiyot faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ana Blandiana Otilia Valeriya Koman 1942-yil 25-martda tugʻilgan[3]. Uning ota-onasi Georghe (1915—1964-yillar), pravoslav ruhoniysi va fashistik temir gvardiyaning sobiq aʼzosi boʻlgan[4] u koʻp yillar davomida kommunistik qamoqxonalarda oʻtirgan va umumiy amnistiya bilan ozod etilganidan bir necha hafta oʻtgach, baxtsiz hodisada vafot etgan va Otiliya (Diaku), hisobchi. Uning singlisi Geta 1947-yilda tugʻilgan. 1960-yilda u yozuvchi Romulus Rusanga uylandi.
1959-yilda Klujning Tribuna shahridagi debyutidan soʻng, u birinchi marta Ana Blandiana sifatida imzo chekdi, u 30 de poeți tineri („30 yosh shoir“) antologiyasida nashr etildi. 1963-yilda, otasining maqomi tufayli toʻrt yillik taqiqdan soʻng, u yana Contemporanul jurnalida nashr qildi (Jorj Ivaşku tomonidan tahrirlangan).
Uning tahririyat debyuti 1964-yilda Nikolae Manolesku tomonidan yozilgan soʻzboshi bilan Persoana întâia koʻplik („Birinchi shaxs koʻplik“) sheʼrlar risolasi bilan boʻlib oʻtdi. U Calcaiul zaifligi („Axilles toʻpigʻi“, 1966-yil) va A treia taină („Uchinchi sir“, 1969-yil) bilan mashhur boʻldi. 1966-yilda Blandiana birinchi marta Xalqaro sheʼrlar tanlovida (Finlandiyaning Laxti shahrida) ishtirok etdi.
1967-yilda Buxarestga joylashdi; keyingi yilgacha u Viața studențească muharrirlaridan biri, keyin esa (1975-yilgacha) Amfiteatru gazetasida muharrir boʻlib ishlagan. U 1969-yilda Andrey Terban va aktyorlar Irina Petresku, Mariana Mixuț va Florian Pittiš bilan birga ikkita televizion oʻqishni oʻtkazdi.
1984-yilda Blandiananing „Totul“ („Hamma narsa“) sheʼri Amfiteatru adabiy jurnalida qisqacha nashr etilgan. „Totul“ oʻsha paytda Buxarestdagi kundalik hayot elementlarining roʻyxati boʻlib, u Ruminiyadagi hayotga rasmiy qarash va uning monoton shabbiligini muqobil idrok etish oʻrtasidagi qarama-qarshilikka izoh sifatida tuzilgan. Sheʼrning tanqidiy tabiati Amfiteatru nashrining nashrdan keyin bir necha soat ichida olib tashlanishiga olib keldi va muharrirlar ishdan boʻshatildi. Shunga qaramay, sheʼr Gʻarb ommaviy axborot vositalarida tarjimada paydo boʻlgan va Ruminiyada ham cheklangan er osti tirajiga ega edi[5].
1987-yilda u „Sport-Turizm“ nashriyotida „Orașe de silabe“ („Boʻgʻinlar shahri“) kitobini nashr etdi, unda u sayohat qilgan dunyoning barcha mamlakatlari va shaharlari haqida yozadi: 100 dan ortiq. Oʻsha yili, 1987-yilda u SSSRda, Moskvadagi Raduga nashriyotida ruscha Stihotvorenia, rasskazi, asse nomi bilan nashr etilgan. Chaushesku („Sekuritate“) maxfiy xizmatlari uni dissident maqomiga ega boʻlishsa ham, 1989-yilda Minerva nashriyot uyi „Biblioteca Pentru Toți“ („Barcha odamlar uchun kutubxona“) eng mashhur ommaviy toʻplamida uning sheʼrlari antologiyasini nashr etadi. . Uning doʻstlari kitob hech qachon kutubxonalarning kitob javonlarini koʻrmaganligini aytishadi. Biroq, „Poezii“ („Sheʼrlar“) Evgen Simion tomonidan yozilgan „Soʻzboshi“ ga ega[6].
Ora de nisip („Qum soati“) ingliz tiliga Piter Jay va Anca Kristofovich tomonidan tarjima qilingan[7].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Leşcu. „Poet Claudiu Komartin“. Radio Romania International (26-avgust 2017-yil). Qaraldi: 26-noyabr 2017-yil.
- ↑ „The Griffin Trust For Excellence In Poetry announces Ana Blandiana as its twelfth Lifetime Recognition Award Recipient“. griffinpoetryprize.com (2017-yil 11-oktyabr). 6-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-oktabr 2022-yil.
- ↑ Sorkin, Adam J.. An Anthology of Romanian Women Poets. New York: Columbia University Press, 1994 — 73 bet. ISBN 978-0-88033-294-1.
- ↑ Petcu, Adrian Nicolae. „Preoţi bihoreni în închisorile comuniste (II)“. Ziarul Lumina (28-mart 2016-yil). Qaraldi: 21-iyul 2019-yil.
- ↑ „"Totul". A poem by the former Romanian dissident writer – Ana Blandiana“. beyondtheforest.com. 2020-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-oktabr 2020-yil.
- ↑ „Civic Media | „Obiectivul nostru este sa refacem unitatea nationala a romanilor, acesta trebuie sa fie scopul nostru“ — Profesorul academician Florin Constantiniu la o conferinta Civic Media“ (inglizcha). Qaraldi: 8-mart 2022-yil.
- ↑ Published by Anvil Press Poetry Ltd, London, 1990, ISBN 9780856462405