Amerika gazetalari tarixi

Amerika gazetalari tarixi 18-asr boshlarida birinchi mustamlaka gazetalari nashr etilishi bilan boshlanadi. Amerika gazetalari oddiy ish sifatida boshlandi — matbaachilar uchun bir qator. Ular Amerika mustaqilligi uchun kurashda siyosiy kuchga aylandilar. Mustaqillikdan keyin AQSh Konstitutsiyasiga kiritilgan birinchi tuzatish matbuot erkinligini kafolatladi. 1792 yilgi AQSh pochta xizmati toʻgʻrisidagi qonun katta miqdorda subsidiyalar taqdim etdi: gazetalar bir tiyinga 100 milyagacha va undan koʻp 1,5 tsentga yetkazilar edi, birinchi darajali pochta narxi olti sentdan chorakgacha boʻlgan ekan.

Amerika matbuoti Birinchi partiya tizimi davrida (1790-1810 yillar) tez oʻsib bordi, oʻshanda ikkala tomon ham oʻzlarining sodiq partizanlariga erishish uchun hujjatlarni homiylik qilganlar. 1830-yillardan boshlab Penni matbuoti Amerika jurnalistikasida katta rol oʻynay boshladi. 1840-yillarda telegraf va tezroq bosma mashinalar kabi texnologik yutuqlar ham mamlakat matbuotini kengaytirishga yordam berdi, chunki u tez iqtisodiy va demografik oʻsishni boshdan kechirdi. Muharrirlar odatda partiyaning mahalliy matbuot kotibi boʻlishdi va qattiq zarba beruvchi tahririyatlar keng koʻlamda qayta nashr etildigan ekan.

1900 yilga kelib, yirik gazetalar jiddiy va ob’ektiv yangiliklar yigʻish bilan bir qatorda advokatlik, mushkullik va sensatsiyaning daromadli kuchiga aylandi. 20-asr boshlarida, televizor paydo boʻlishidan oldin, oʻrtacha amerikalik kuniga bir nechta gazeta oʻqiydi. 1920-yillardan boshlab texnologiyadagi oʻzgarishlar Amerika jurnalistikasining tabiatini yana radio sifatida oʻzgartirdi va keyinchalik televidenie tobora muhim raqobatbardosh rollarni oʻynay boshladidi.

20-asr oxirida Amerika jurnalistikasining katta qismi yirik media zanjirlarida joylashdi. 21-asrda raqamli jurnalistikaning kelishi bilan barcha gazetalar biznes inqiroziga duch keldi, chunki oʻquvchilar manbalar uchun Internetga murojaat qilishdi va reklama beruvchilar ularni kuzatib borishdi davom ettirdi.

1885 yildagi Amerika gazetalarining tanlovi, ularning noshirlarining portretlari.



</br> Yuqori qator: Ittifoq va reklama beruvchi (Uilyam Pursel) — Omaha Daily Bee (Eduard Rouzoter) — The Boston Daily Globe (Charlz H. Teylor) — Boston Morning Journal (Uilyam Uorlend Klapp) — Kanzas Siti Tayms (Morrison Mumford) — Pitsburgga joʻnatish (M. OʻNeill).



</br> Oʻrta qator: Albany Evening Journal (John A. Sleicher) — Milwaukee Sentinel (Horace Rublee) — Filadelfiya rekordi (Uilyam M. Singerli) — The New York Times (Jorj Jons) — The Philadelphia Press (Charlz Emori Smit) — The Daily Inter Ocean (Uilyam Penn Nikson) — Yangiliklar va Kuryer (Frensis Uorrington Douson).



</br> Pastki qator: Buffalo Express (Jeyms Nyuson Metyus) — Daily Pioneer Press (Jozef A. Uilok) — Atlanta Konstitutsiyasi (Genri V. Gredi va Evan Xouell) — San-Fransisko xronikasi (Maykl X. de Yang) — The Washington Post (Stilson Xatchins)

Mustamlaka davri

1690 -yil 25-sentabrda Amerikadagi birinchi mustamlaka gazetasi Bostonda nashr etilgan. Biroq, u birinchi nashrdan keyin bostirildi.

1704 yilda gubernator The Boston News-Letter haftalik nashr etilishiga ruxsat berdi va u koloniyalarda birinchi doimiy nashr qilinadigan gazetaga aylandi. Koʻp oʻtmay, Nyu-York va Filadelfiyada haftalik gazetalar nashr etila boshladi.

Savdogarlar, asosan, tijorat qogʻozlarini nashr ettirdilar. Misol uchun, The Boston Daily Advertiser kemaning kelishi va ketishi haqida xabar berdi.

1830-yillarga qadar AQSh gazetalarining aksariyati siyosiy partiya yoki platformaga tegishli edi. Siyosiy partiyalar Federal Respublikachi va Daily Gazetteʼda anonim siyosiy arboblarga homiylik qiladilar. Bu partizan matbuot deb ataldi va xolis fikrda emas edi.

Birinchi muharrirlar mahalliy gubernatorni tanqid qilganda oʻquvchilarga yoqqanini aniqladilar; gubernatorlar gazetalarni yopishlari mumkinligini aniqladilar. Eng dramatik qarama-qarshilik 1734 yilda Nyu-Yorkda sodir boʻldi, u erda gubernator Jon Piter Zengerni satirik hujumlar nashr etilgandan keyin jinoiy tuhmat uchun sudga berdi. Hakamlar hay’ati matbuot erkinligi uchun Amerika qahramoniga aylangan Zengerni oqladi. Natijada ommaviy axborot vositalari va hukumat oʻrtasida keskinlik paydo boʻldi. 1760-yillarning oʻrtalariga kelib, 13 ta koloniyada haftalik 24 ta gazeta bor edi (faqat Nyu-Jersida bittasi yoʻq edi) va hukumatga satirik hujum Amerika gazetalarida odatiy holga aylandi.