Alien (franshiza)

"Begona" franshizasining rasmiy logosi

Alien — ilmiy-fantastik va qo‘rqinchli filmlar franshizasi bo‘lib, 1979-yilda Ridli Skott tomonidan suratga olingan "Alien" ("Begona") filmi bilan boshlangan. Franshiza Ksenomorf nomi bilan tanilgan hayratlanarli va qo‘rqinchli yirtqichning insoniyat bilan to‘qnashuvi atrofida aylanadi.

Franshiza yettita asosiy film va ikkita Alien vs. Predator krossover filmlarini o‘z ichiga oladi. Shuningdek, turli video o‘yinlar, komikslar va kitoblar orqali kengayib borgan.

Asosiy filmlar

Alien (1979)

Franshizaning birinchi filmi "Alien" 1979-yilda chiqarilgan bo‘lib, Ridli Skott tomonidan suratga olingan. Film Ellen Ripli (Sigourney Weaver) boshchiligidagi Nostromo yuk kemasi ekipajining noma’lum begona hayvon (Xenomorf) bilan to‘qnashuvini tasvirlaydi. Film ilmiy-fantastika va qo‘rqinchli janrlarning mukammal uyg‘unligi sifatida tan olingan va madaniy fenomen darajasiga yetgan.

Aliens (1986)

Bu film Jeyms Kemeron tomonidan suratga olingan bo‘lib, jangari va sarguzasht elementlariga urg‘u berilgan. Filmda Ripli Kolonial Dengizchilar bilan birgalikda LV-426 sayyorasiga qaytib, Xenomorflarga qarshi kurashadi. "Aliens" oldingi filmga nisbatan ko‘proq jangari elementlarga ega bo‘lib, katta muvaffaqiyatga erishgan.

Alien³ (1992)

Devid Fincher tomonidan suratga olingan uchinchi film Fiorina 161 qamoqxonasida sodir bo‘ladi. Ripli yana bir bor Xenomorf bilan to‘qnashadi, lekin bu safar hech qanday qurollarga ega emas. Film juda tushkun va qorong‘u ohangga ega bo‘lib, tomoshabinlar orasida turlicha qabul qilingan.

Alien: Resurrection (1997)

Rejissyor Jan-Pyer Jone tomonidan suratga olingan. Filmda Riplining klonlangan versiyasi (Ripli 8) va yangi Xenomorf turi tasvirlangan. Ushbu film franshizaning asosiy voqealaridan uzoqlashgani uchun muxlislar tomonidan turlicha baholangan.

Prekuellar

Prometheus (2012)

Ridli Skott franshizaga prekuel bilan qaytdi. "Prometheus" filmida insoniyatning kelib chiqishi va Engineers (Muhandislar) deb nomlangan begona sivilizatsiyaning roli haqida hikoya qilinadi. Ushbu filmda Xenomorfga bevosita aloqador bo‘lgan yangi turdagi hayvonlar paydo bo‘ladi.

Alien: Covenant (2017)

"Prometheus"ning davomiy qismi bo‘lib, David nomli sun’iy intellektli androidning Xenomorf yaratish jarayonidagi ishtirokini yoritadi. Filmda bir necha yangi Xenomorf turlari paydo bo‘ladi va kiberpank hamda ekzistensial mavzular yoritiladi.

Krossover filmlar

Alien vs. Predator (2004)

Bu film Alien va Predator franshizalarini birlashtirgan bo‘lib, Antarktida ostidagi qadimiy ibodatxonada insonlar, Xenomorf va Yirtqichlarning (Predator) to‘qnashuvi tasvirlanadi. Film tijoriy jihatdan muvaffaqiyat qozongan, ammo muxlislar va tanqidchilar tomonidan ikki franshiza uslubining farqlari tufayli bahsli qabul qilingan.

Alien vs. Predator: Requiem (2007)

Birinchi krossoverning davomiy qismi bo‘lib, filmda Predalien (Predator va Xenomorfning aralashmasi) paydo bo‘ladi. Ushbu film qorong‘u atmosferasi va kuchli zo‘ravonlik sahnalari bilan tanilgan, ammo umuman olganda, yaxshi baholanmagan.

Merosi va ta’siri

"Alien" franshizasi ilmiy-fantastika va qo‘rqinchli filmlar janriga katta ta’sir ko‘rsatgan. Film seriyasi video o‘yinlar, komikslar, romaniklar, qisqa metrajli filmlar kabi turli sohalarda o‘z ta’sirini qoldirdi. Sigourney Weaver tomonidan ijro etilgan Ellen Ripli obrazi kino tarixidagi eng kuchli ayol qahramonlardan biri sifatida qabul qilinadi.

Franshiza hali ham davom etmoqda. Ridli Skott kelajakda yangi "Alien" filmini suratga olish rejalari borligini aytgan.

Yil	Nomi	Rejissyor
1979	Alien	Ridli Skott
1986	Aliens	Jeyms Kemeron
1992	Alien³	Devid Fincher
1997	Alien: Resurrection	Jan-Pyer Jone
2004	Alien vs. Predator	Pol U.S. Anderson
2007	Alien vs. Predator: Requiem	Brader Strause, Greg Strause
2012	Prometheus	Ridli Skott
2017	Alien: Covenant	Ridli Skott