Aleksandr Nevskiy ordeni (Rossiya)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Aleksandr Nevskiy ordeni (Rossiya)
Asl nomi ruscha: Орден Александра Невского (Россия)
Mamlakat  Rossiya
Turi Orden
Statistika
Taʼsis sanasi 7-sentabr 2010-yilda
Navbat
Toʻngʻich mukofot ruscha: Орден Святой великомученицы Екатерины
Kenja mukofot ruscha: Орден Суворова

Aleksandr Nevskiy ordeni — Rossiya Federatsiyasining davlat mukofoti.

Orden tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avliyo Aleksandr Nevskiy ordeni
Aleksandr Nevskiy ordenini davlat mukofotlari tizimiga kiritish toʻgʻrisida Davlat mukofotlari boʻyicha komissiya (2005), A.N.Efimov (2009) va Geraldik kengashining (2010) A. A.Seleznevga bergan javoblari[1][2].

Aleksandr Nevskiy ordeni — bu Rossiya imperiyasi, Sovet Ittifoqi va Rossiya Federatsiyasining mukofot tizimlarida (maʼlum oʻzgarishlar bilan) mavjud boʻlgan yagona mukofotdir.

Rossiya imperiyasida 1725 — 1917-yillarda Avliyo Aleksandr Nevskiy ordeni, SSSRda 1942 — 1991-yillarda Aleksandr Nevskiy ordeni mavjud edi.

Muqaddas Aleksandr Nevskiy ordeni 1725-yilda Ketrin I tomonidan taʼsis etilgan boʻlib, harbiy va tinch aholini mukofotlash uchun moʻljallangan edi. 1917-yilda u boshqa imperator va qirollik buyruqlari bilan birga bekor qilindi.

1942-yil 29-iyulda SSSRda Qizil Armiya qoʻmondonlik shtabini mukofotlash toʻgʻrisidagi harbiy buyruq sifatida Aleksandr Nevskiyning yangi ordeni taʼsis etildi.

Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin Rossiya Federatsiyasi Oliy Kengashi Prezidiumining 1992-yil 2-martdagi 2424-1-sonli „Davlat mukofotlari toʻgʻrisida“ gi Farmoni bilan Rossiya Federatsiyasining davlat mukofotlari tizimida tartib saqlanib qoldi". Rossiya Federatsiyasi Oliy Kengashi Prezidiumining 1992-yil 20-martdagi 2557-I-sonli "Rossiya Federatsiyasi Oliy Kengashi Prezidiumining „Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofotlari toʻgʻrisida“gi farmonini tasdiqlash toʻgʻrisida"gi Farmoni bilan tasdiqlandi.[3][4] Biroq, buyruqda Rossiya Federatsiyasining davlat mukofoti sifatida tavsif yoʻq edi, davlat orden bilan taqdirlanmagan.

Rossiya Federatsiyasi Prezidenti Dmitriy Medvedevning 2010-yil 7-sentabrdagi 1099-sonli „Rossiya Federatsiyasining davlat mukofotlari tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida“gi farmoni bilan Aleksandr Nevskiy ordeni yana Rossiya Federatsiyasining davlat mukofotlari tizimiga kiritilganligi belgilandi. Rossiya Federatsiyasi, shuningdek, uning nizomi va tavsifi ham tasdiqlangan[5]. Rossiya Federatsiyasining Aleksandr Nevskiy ordeni koʻkrak nishoni inqilobdan oldingi tartibning dizaynini aks ettirardi edi.

Keyinchalik, buyruq nizomiga bir necha bor oʻzgartirishlar kiritildi.

Orden nizomi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aleksandr Nevskiy ordeni toʻgʻrisidagi nizom Rossiya Federatsiyasi Prezidentining 2010-yil 7-sentabrdagi 1099-sonli „Rossiya Federatsiyasining davlat mukofotlari tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida“ gi Farmoni bilan kiritilgan, keyingi oʻzgarishlar:

1. Aleksandr Nevskiy ordeni bilan Rossiya Federatsiyasi fuqarolari davlat xizmatidagi yuksak shaxsiy xizmatlari, davlat qurilishida Vatan oldidagi alohida shaxsiy xizmatlari, koʻp yillik vijdonan xizmati va xizmati, Rossiyaning xalqaro obroʻ-eʼtiborini mustahkamlash, mudofaa qobiliyati va iqtisodiy rivojlanishi uchun mukofotlanadi. Fan, taʼlim, madaniyat, sanʼat, sogʻliqni saqlash va boshqa xizmatlarda, shuningdek, Rossiya Federatsiyasi fuqarolari faoliyatining turli sohalarida yuqori shaxsiy yutuqlar, iqtisodiy, ilmiy, ijtimoiy-madaniy, maʼrifiy va boshqa ijtimoiy foydali faoliyat uchun ham taqdirlanadi.

2. Rossiya Federatsiyasi fuqarolari Aleksandr Nevskiy ordeni bilan taqdirlanishi mumkin, qoida tariqasida, agar ular ilgari Rossiya Federatsiyasi ordeni bilan taqdirlangan boʻlsa, davlat lavozimini egallagan shaxslar ham umumiy davlat xizmati stajiga ega va kamida 20 yoshda boʻlishi kerak edi.

21. Aleksandr Nevskiy ordeni bilan harbiy tibbiyot tashkilotlari harbiy xizmatchilarni sogʻliqni saqlash sohasidagi yuqori yutuqlari uchun mukofotlashlari mumkin.

3. Taniqli xorijiy siyosat va jamoat arboblari, xorijiy davlatlarning ishbilarmon doiralari vakillari Rossiya Federatsiyasi bilan koʻp tomonlama hamkorlikni rivojlantirish va uning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga qoʻshgan hissasi uchun Aleksandr Nevskiy ordeni bilan taqdirlanishi mumkin.

4. Aleksandr Nevskiy ordeni koʻkrak nishoni koʻkrakning chap tomonida beshburchak blok bilan taqilgan va Rossiya Federatsiyasining boshqa buyruqlari mavjud boʻlganda Muqaddas Buyuk shahid Ketrin ordeni nishonlaridan keyin joylashgan.

5. Maxsus holatlar va mumkin boʻlgan kundalik kiyim uchun Buyuk shahid Ketrin ordeni miniatyura nusxasidan keyin joylashgan Aleksandr Nevskiy ordeni miniatyura nusxasini kiyish rejalashtirilgan.

6. Aleksandr Nevskiy ordeni lentasini kiyimidagi plaketga taqib olganida, u Buyuk Ketrin ordeni lentasidan keyin qoʻyilgan.

7. Fuqarolik kiyimlarida Aleksandr Nevskiy ordeni lentasi koʻkrakning chap tomonida nishon shaklida taqiladi.

2013-yilda „Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofotlari“ turkumidagi rus pochta markasidagi Aleksandr Nevskiy ordeni. (CFA [ Marka OAJ ] №. 1673).

Orden tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aleksandr Nevskiy ordeni koʻkrak nishoni — bu yoqut uchlari kengaytirilgan sirlangan zarhal tetraedral tekis xochdir. Qirralar boʻylab xochning uchlari tor konveks tikuvga ega.

Xochning uchlari oʻrtasida ikki boshli burgutning tasvirlari — Rossiya Federatsiyasi Davlat gerbining asosiy figurasi edi.

Xochning markazida tor qavariq chokli dumaloq medalyon joylashgan.

Medalonlar maydonida chap tomonda knyaz Aleksandr Nevskiyning rangli emaldan yasalgan otliq figurasi joylashgan.

Xochning qarama-qarshi uchlari orasidagi masofa 40 mm. Koʻkrak nishonining orqa tomonida boʻrtma harflar bilan yozilgan buyruq yozuvi mavjud: „ZA TRUDI I OTYECHYESTVO“. Xochning pastki qismida nishonning raqami koʻrsatilgan.

Ordenning koʻkrak nishoni ipak va xareli lenta bilan qoplangan beshburchakli blokka koʻz va halqa yordamida mahkamlanadi.

Qizil lenta kengligi 24 mm. Lentaning markazida 1,5 mm kengligida sariq chiziq mavjud.

Blokda Aleksandr Nevskiy ordeni nishonining miniatyura nusxasi taqilgan. Xochning uchlari orasidagi masofa — 15,4 mm, blokning balandligi pastki burchakning yuqori qismidan tepaning oʻrtasiga qadar — 19,2 mm, tepaning uzunligi — 10 mm, har birining uzunligi. tomonlar 16 mm, pastki burchakni tashkil etuvchi tomonlarning har birining uzunligi — 10 mm.

Aleksandr Nevskiyning kamarini uning formasiga bogʻlash uchun balandligi — 80 mm va kengligi — 24 mm boʻlgan novda ishlatiladi.

Rozetka koʻrinishidagi Aleksandr Nevskiy ordeni lentasi sirlangan metalldan yasalgan orden gerbining miniatyura tasviriga biriktirilgan. Xochning uchlari orasidagi masofa — 13 mm. Quvur diametri — 15 mm.

Ikki tomonlama mukofotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

OAV xabarlariga koʻra, Renova kompaniyalar guruhi direktorlar kengashi raisi Viktor Feliksovich Vekselberg 2014-yil 24-martda Aleksandr Nevskiy ordeni bilan taqdirlangan (farmon topilmagan). Keyinchalik, 2020-yil 11-martda u yana Aleksandr Nevskiy ordeni bilan taqdirlandi[6][7].

Sovet Ittifoqining Aleksandr Nevskiy ordeni bilan taqdirlanganlarning baʼzilari keyinchalik Rossiya Federatsiyasining ordeni bilan taqdirlangan: Sovet Ittifoqi Qahramoni aviatsiya general-mayori Nikolay Pavlovich Jugan, Sovet Ittifoqi Qahramoni polkovnik Nikolay Naumovich Kirtok, Armiya generali Maxmut Axmetovich Gareev, general-leytenant Dmitriy Ivanovich.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. А. А. Селезнёв. „Как это было — Статут Ордена Александра Невского // Конференция «Александр Невский — Знамя наших Побед», борт теплохода «Кронштадт»“. Проза.ру (2020-yil 8-may). 2020-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 17-oktyabr.
  2. А. А. Селезнёв. „Как это было — Статут Ордена Александра Невского // Конференция «Александр Невский — Знамя наших Побед», борт теплохода «Кронштадт»“. golos.id (2020-yil 12-mart). 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-mart.
  3. „Постановление Верховного Совета Российской Федерации от 20 марта 1992 года № 2557-I «Об утверждении Указа Президиума Верховного Совета Российской Федерации „О государственных наградах Российской Федерации“» // sbornik-zakonov.ru“. 2014-yil 8-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 8-yanvar.
  4. „Указ Президиума Верховного Совета Российской Федерации от 2 марта 1992 года № 2424-1 «О государственных наградах Российской Федерации» // bestpravo.com“. 2020-yil 27-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 26-aprel.
  5. „Указ Президента Российской Федерации Д. Медведева от 7 сентября 2010 года № 1099 «О мерах по совершенствованию государственной наградной системы Российской Федерации» // rg.ru (15 сентября 2010 года)“. 2021-yil 21-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 8-yanvar.
  6. Путин В.В. „Указ Президента Российской Федерации от 11.03.2020 г. № 177 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»“ (ru). kremlin.ru. Президент России (2020-yil 11-mart). — „За большой вклад в работу по строительству современных аэропортовых комплексов наградить ОРДЕНОМ АЛЕКСАНДРА НЕВСКОГО ВЕКСЕЛЬБЕРГА Виктора Феликсовича - председателя совета директоров акционерного общества "Группа компаний "РЕНОВА", город Москва“. 2020-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 26-avgust.
  7. „Вещь недели: Орден Александра Невского“. 2014-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 27-avgust.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]