Albaniyani islomlashtirish
| Islomlashtirish |
|---|
 |
Albaniyaning islomlashuvi 1385-yildan boshlab Usmonlilar tomonidan mintaqani bosib olish natijasida sodir boʻldi[1]. Usmonlilar oʻzlarining maʼmuriyati va harbiylari orqali turli siyosat va soliq imtiyozlari, savdo tarmoqlari va transmilliy diniy aloqalar orqali islomni Albaniyaga olib kelishdi. Usmonlilar hukmronligining dastlabki bir necha asrlarida Albaniyada islomning tarqalishi sekin kechdi va asosan XVII—XVIII asrlarda Usmonlilarning kattaroq ijtimoiy va harbiy integratsiyasi, geosiyosiy omillar va cherkov tuzilmalarining qulashi tufayli kuchaydi. Bu Albaniya tarixidagi eng muhim voqealardan biri boʻldi, chunki Albaniyadagi albanlar asosan nasroniy (katolik va pravoslav) aholidan sunniy musulmon boʻlgan aholiga oʻtib, maʼlum mintaqalarda muhim etnik alban nasroniylarini saqlab qolishdi. Natijada sunniy islom alban etnolingvistik hududida eng katta eʼtiqod boʻldi va Usmonli davrida Albaniyaning siyosiy rivojlanishini shakllantirishga katta taʼsir koʻrsatdi. Diniy oʻzgarishlardan tashqari, islomni qabul qilish albanlar va alban madaniyatini shakllantirgan va taʼsir qilgan boshqa ijtimoiy va madaniy oʻzgarishlarni ham keltirib chiqardi.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Erta Usmonli davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
Albanlar XIV asr oxirida Usmonlilar imperiyasi tarkibiga kirganlarida islomni qabul qila boshladilar[1]. Albaniya Bolgariya va Bosniya kabi Bolqondagi boshqa mintaqalardan shu bilan farq qiladiki, 1500-yillargacha islom kooperativ aristokratiya vakillari va Yuruklarning siyrak harbiy postlari bilan chegaralanib qolgan[2][3]. 1430-yillarning boshlarida Usmonlilar hukmronligiga shimoliy va markaziy Albaniyadan kelgan alban feodallari qarshi chiqdi va Usmonlilar bunga javoban ikkita harbiy yurish qildilar[4]. Albanlarning magʻlubiyatlari natijasida Usmonlilar Onadoʻlidan kelgan timarlarga koʻp yerlar va elitadagi albanlarga chorak yer berishdi[4]. Alban nasroniy elitasining bir qismi tomonidan Islomni birinchi qabul qilishlari ularga avvalgi siyosiy va iqtisodiy imtiyozlarni saqlab qolish va yangi Usmonli tuzumida paydo boʻlgan timar yoki sipohiy mulkdorlari sinfiga qoʻshilish imkonini berdi[5][4].
Markaziy Albaniya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Markaziy Albaniya tekisliklardan iborat, shimoliy va janubiy Albaniya oʻrtasidagi hudud boʻlib, Usmonlilarning bevosita maʼmuriy nazorati va diniy musulmon taʼsiri ostida boʻlgan savdo, madaniy va transport aloqalarini bogʻlaydigan eski Via Egnatia yoʻlidagi markaz edi[6][7]. Markaziy Albaniyaning aksariyat qismining islomni qabul qilishi koʻp jihatdan uning geografiyasining mintaqaning ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy farovonligidagi roli bilan bogʻliq[6][7].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Ramet 1998, s. 209. „The Ottomans first invaded Albania in 1385. A second Ottoman force was sent to Albania 1394-96, occupying the country. Given both the Ottoman disposition to tolerate religious diversity among loyal subjects and the generally bellicose traditions of the Albanians, Ottoman authorities adopted a conciliatory policy toward Albanian Christians in the early decades of occupation. Still, although conversion to Islam was not required, a Christian Albanian lord could count on winning favor if he converted. If the Ottomans did not believe that religious reasons could compel a Christian to convert to Islam, they nonetheless looked askance when a Muslim converted (or reconverted) to Christianity. This happened in 1443 when Gjergj Kastrioti (called Skenderbeg), who had been reared as a Muslim in the sultanʼs palace, abandoned the Islamic faith and publicly reverted to the creed of his forefathers. But this conversion was not merely a public gesture of defiance. It was the first act in a revolutionary drama. For, after changing his religious allegiance, Skenderbeg demanded that Muslim colonists and converts alike embrace Christianity on pain of death, declaring a kind of holy war against the sultan/caliph.“
- ↑ Zhelyazkova, Antonina. ‘’Albanian Identities’’. Sofia, 2000: International Center for Minority Studies and Intercultural Relations. Page 15-16
- ↑ Florian Bieber. Muslim identity in the Balkans before the establishment of nation states. Nationalities Papers: The Journal of Nationalism and Ethnicity (2010-yil 19-avgust), s. 15–19.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Fine, John V. A.. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (en). University of Michigan Press, 1994 — 535 bet. ISBN 978-0-472-08260-5. 2020-yil 3-aprelda qaraldi.
- ↑ Ergo 2010, s. 22.
- ↑ 6,0 6,1 Pistrick 2013, s. 78.
- ↑ 7,0 7,1 Skendi 1956, ss. 316, 318–320.
Qoʻshimcha oʻqish[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Kaleshi, Hasan „Das Türkische Vordringen auf dem Balkan und die Islamisierung. Faktoren fur die Erhaltung der ethnischen und nationalen Existenz des Albanischen Volkes“,. Südosteuropa unter dem Halbmond. Untersuchungen über Geschichte und Kultur der sudosteuropaischen Völker während der Türkenzeit Bartl: . Munich: Trofenik, 1975 — 125–138 bet. ISBN 978-3-87828-075-0.