Al-Tira, Haifa

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

at-Tira (arabcha: الطيرة Boshqa al- Tirasdan farqlash uchun Tirat al-Lavz yoki „Bodom Tirasi“ deb ham ataladi) Hayfadan 7 kilometr uzoqlikda janub qismida joylashgan Falastin shahri edi[1].

U beshta xirbetdan iborat edi, jumladan, Xirbat al-Dayr, bu yerda Avliyo Brokard monastiri xarobalari va gumbazli tunnelli gʻor majmuasi joylashgan[2].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Salibchilar al-Tira, Sankt-Yohan de Tire deb nomlangan[3]va XIII asrda qishloqda Avliyo Yahyo choʻmdiruvchining yunon pravoslav abbeysi mavjud edi[4][5]. Salibchilar va Mamluk sultoni Qalavun oʻrtasidagi hudnaga koʻra, 1283-yilda salibchilarning bir qismi sifatida tilga olingan[6].

Usmonli davri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hijriy 987 (milodiy 1579-yil) yili al-Lajjun sanjaqbeyi Assaf qishloqda masjid qurdirgani qayd etiladi[7].

1596-yilda at-Tira Usmonli imperiyasining Sanjak Lajjun tarkibiga kiruvchi Shafa nahiyasi („tumanligi“) maʼmuriy yurisdiksiyasi ostidagi 52 ta musulmon xonadonli, tahminan 286 kishidan iborat qishloq boʻlgan edi. Qishloq aholisi oʻzlari yetishtirgan ekinlar, jumladan bugʻdoy, echki, asalari uyalari va uzumzorlari uchun hokimiyatga 25 % miqdorida qatʼiy belgilangan soliq stavkasini toʻlab borgan, jami toʻlagan stavkasi esa 26 000 A.K.miqdorida edi[8][9].

1799-yilda Per Jakotin oʻsha yili tuzgan xaritada El Koneiceh (Kh. el Keniseh) nomi ostida paydo boʻldi, garchi u notoʻgʻri joylashtirilgan boʻlsa ham, shu nom lstida boʻlgan.

1870-yilda Viktor Gerin tashrif buyurdi: „Men avvaliga xristian cherkovi boʻlgan kichik masjidni koʻzdan kechirdim. Gʻarbdan sharqqa tekislangan holda u faqat bitta nefga ega va sharqqa tomon apsis bilan tugaydi. Biri nozik monolitik lintel bilan toj kiygan toʻrtburchaklar eshikdan kiradi. Juda oddiy toshlardan qurilgan bu cherkov bir oz uchli gumbazlar bilan qoplangan boʻlib, ularning tepasida tekis terasli tom bor“ deya aytadi[10].

1872-yilda Usmonlilar tomonidan oʻrnatilgan ogʻir harbiy xizmatdan soʻng, qishloq farovonligida pasayish kuzatiladi, ammo keyinchalik u tiklanadi[11].

2011-yilga kelib, Falastin qishloqlari tarixi haqida toʻrtta kitob nashr etilgan edi[12].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „Welcome to al-Tira“. Palestine Remembered. Qaraldi: 2007-yil 9-dekabr.
  2. Rami Nashashibi. „Destroyed Palestinian Villages: al-Tira“. Center for Research and Documentation of Palestinian Society (1996). 2003-yil 24-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 9-dekabr.
  3. Khalidi, 1992, p. 195
  4. Pringle, 1998, pp. 370-371
  5. Also cited in Petersen, 2001, p. 306
  6. version of the hudna, referred in Barag, 1979, p. 208, no. H2
  7. Heyd, 1960, 110 n.4. Cited in Petersen, 2001, p. 306
  8. Hütteroth and Abdulfattah, 1977, p. 158
  9. Khalidi, 1992, p.196.
  10. Guérin, 1875, pp. 282-3
  11. Conder and Kitchener, 1881, SWP I, p.285. Quoted in Khalidi, 1992, p.196
  12. Davis, 2011, p. 30