Akra (Quddus)

O'rta asr qo'lyozmasidagi miniatyuradagi Akra

Akra ( ivritcha: חקרא qora, aram. Hakra, qadimgi yunoncha: Ἄκρα, "baland, mustahkam joy") - Quddusdagi qal'a, miloddan avvalgi 168-yilda Salavkiylar davlati hukmdori Antiox Epifan tomonidan qurilgan. Qal'a Makkabiy qo'zg'oloni atrofidagi voqealar va Xasmonlar qirolligining shakllanishida muhim rol o'ynagan. Uni Saymon Makkabi kurash paytida uni yo'q qilgan.

Ilgari, bu "qadimgi Quddusning Quyi shahar deb ataladigan, janubdan yarim doira ichida Yuqori shaharni (aslida Sion ) o'rab turgan kvartallaridan birining nomi degan nuqtai nazar keng tarqalgan edi. Shoh Dovud tomonidan qurilgan va uni Dovud shahri deb atagan.

Ellinistik Quddusni o'rganish uchun muhim bo'lgan Akraning aniq joylashuvi uzoq davom etgan munozaralarga sabab bo'ldi. Tarixchilar va arxeologlar, asosan, hikoya manbalaridan olingan xulosalarga tayangan holda, Quddusda turli joylarni taklif qilishdi. 1960-yillarning oxirida arxeologik qazishmalarning boshlanishi munosabati bilan munozara boshqa darajaga ko'tarildi. Yangi kashfiyotlar qadimiy adabiy manbalarni, Quddus geografiyasini va ilgari topilgan artefaktlarni qayta ko‘rib chiqishga turtki bo‘ldi. Ma'bad tog'i platformasining janubi-sharqiy burchagidagi bir guruh tuzilmalarni Acrening mumkin bo'lgan pozitsiyasiga ishora sifatida izohladi. 1968-1978-yillarda tog'ning janubiy yonbag'iriga tutashgan hududda olib borilgan qazishmalar paytida Akra bilan bog'liq bo'lishi mumkin bo'lgan elementlar, jumladan kazarmadagi xonalar va ulkan sardoba topildi. 2015-yil noyabr oyida Isroil qadimiy ashyolar boshqarmasi Akraning boshqa joyda, Ma’bad tog‘ining janubi-g‘arbida va Dovud shahrining shimoli-g‘arbida topilishi mumkinligini e’lon qildi.

Tarixi

Антонио Сизири
Makkabiylarning shahidligi (1863-yil).
Ma'bad zinapoyasida yotgan jasadlar ustida bir ayol qo'llarini osmonga ko'taradi. Antiox taxtda o'tirgan holda tasvirlangan

Miloddan avvalgi 323-yilda Aleksandr Makedonskiy vafotidan keyin Yahudiya hududi Misrda hukmronlik qilgan Ptolemey va Suriya va Mesopotamiyada joylashgan Selevk tomonidan bahsli hududga aylangan edi. Miloddan avvalgi 200-yilda imperator Antiox III ning Ptolemeylar ustidan qozongan gʻalabasidan so'ng Salavkiylar nazorati ostiga oldi. Quddusning yahudiy aholisi Antioxga Quddusdagi Misr garnizonining mustahkamlangan bazasi boʻlgan Barisani qamal qilishda yordam bergan. Ularning yordami yahudiylarning diniy muxtoriyatini tasdiqlovchi nizom bilan taqdirlandi, jumladan, chet elliklar va nopok hayvonlarning ma'badga kirishini taqiqlash hamda ma'badda diniy marosimlarni bajarish uchun rasmiy mablag' ajratish. Garchi ularga ibodat qilish erkinligi berilgan bo'lsa-da, ko'p yahudiylar yunon turmush tarzining elementlarini qabul qilishgan. Imperator madaniyati siyosiy va moddiy taraqqiyot yo'lini taklif qildi va bu yahudiy aholisi orasida ellinistik elitaning shakllanishiga olib keldi. Ellenizatsiya an'anaviy yahudiylar va ularning yunon madaniyatini qabul qilgan birodarlari o'rtasida keskinlikni keltirib chiqardi.

Qurilishi

Shahardagi o'z hukmronligini mustahkamlash, Ma'bad tog'idagi voqealarni kuzatib borish va Quddusdagi ellinlashgan aholini himoya qilish uchun Antiox shaharga garnizon joylashtirdi:

"Akra" nomi yunoncha " akropol " so'zidan kelib chiqqan bo'lib, shaharga qaragan baland mustahkam joy degan ma'noni anglatadi. Quddusda bu so'z "xudosizlar va yovuzlar" qal'asi nomi bilan yahudiylarga qarshi butparastlikning ramziga aylandi. Shaharda ham, uning atrofida ham hukmronlik qilgan qal'ani nafaqat yunon garnizoni, balki ellinlashgan yahudiylar ham egallagan.

Yahudo Makkabi Akrni qamal qildi. miniatyura , 1430-yil

Dovud shahridagi mustahkam turar joy

Mavjud manbalar shuni ko'rsatadiki, Akra ma'badning janubida joylashgan va Makkabiylarning birinchi kitobi Makkabiy qo'zg'olonining zamonaviy hisobi bo'lganligi sababli, uning Akra tavsifi eng ishonchli hisoblanadi. Iosif F. Akra turgan tepalikning vayron bo'lishi haqida ma'lumot beradi, lekin u Buyuk qo'zg'olonning (milodiy 70) tugashini tasvirlaydi. Akra Ma'bad tog'ining janubida joylashganligi haqida qo'shimcha dalillar keltiradi:

2015-yilgi kashfiyotlar

2015-yil noyabr oyida Isroil qadimiy ashyolar boshqarmasi Akra topilishi mumkinligini e'lon qildi. Arxeologlar Doron Ben-Ami, Yan Chexanovets va Salome Koenning so'zlariga ko'ra, Dovud shahrining janubida joylashgan Givati avtoturargohida qazish ishlari olib borilgan, ular Akra deb aniqlagan bir qator turar-joy va istehkomlarni topdilar. Bu uni avvalgi tavsiya etilgan joylardan biroz janubda joylashgan Opel tepaligiga joylashtiradi. Topilmalar orasida qal'a devorlari, o'lchami 4x20 metr bo'lgan qo'riq minorasi va muzlik bor. Bu joydan Antiox IV Epifanning emblemasi bo'lgan trident bilan belgilangan bronza o'q uchlari, qo'rg'oshin toshlari va ballista toshlari topilgan. Bu joyning harbiy xarakteri va qamal qilinganligidan dalolat beradi. Qazishmalar chogʻida Antiox IV dan Antiox VIIgacha boʻlgan tangalar, shuningdek, markalari boʻlgan koʻplab sopol idishlar topilgan.

Biroq, Akra Givatida joylashganligi haqidagi nazariya, adabiy manbalarda ta'riflanganidek, bu joy Ma'bad tog'ini kuzatish va nazorat qilish uchun juda pastda joylashganligi sababli tanqid qilindi.

Havolalar

• „Первая книга Маккавейская“. Официальный сайт Московского патриархата. Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.

• „Вторая книга Маккавейская“. Официальный сайт Московского патриархата. Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.

• Иосиф Флавий. „Иудейские древности“. Библиотека «Вехи». Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.

• Иосиф Флавий. „Иудейская война“. Викитека. Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.

• Ойербах М. „История еврейского народа (Часть I, глава 11)“. Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.

• Chrysler A.B. „The Akra“ (en). Biblical Archaeology Truth (3-avgust 2011-yil). 21-noyabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.

• Eisenbud D.. „Archeological find in Jerusalem's City of David may answer ancient mystery“ (en) (3-noyabr 2015-yil). Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.
• Hasson N.. „After 100-year Search The Akra, Epiphanes' Lost Stronghold in Jerusalem, Is Found“ (en). Haaretz (3-noyabr 2015-yil). Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.
• Ngo R. „The Seleucid Akra: 2,200-Year-Old Jerusalem Fortress Uncovered?“ (en). Bible History Daily. Biblical Archaeology Society (13-noyabr 2015-yil). Qaraldi: 19-noyabr 2017-yil.

• Ritmeyer L. „The mysterious Akra in Jerusalem“. Ritmeyer Archaeological Design (11-noyabr 2015-yil). Qaraldi: 20-noyabr 2017-yil.

• Ritmeyer L. „Was One of Jerusalem’s Greatest Archaeological Mysteries solved?“. Ritmeyer Archaeological Design (3-noyabr 2015-yil). Qaraldi: 20-noyabr 2017-yil.

• Ritmeyer L. „The Temple Mount during the Hellenistic and Hasmonean periods (332-37 BC)“. Ritmeyer Archaeological Design (18-noyabr 2014-yil). Qaraldi: 20-noyabr 2017-yil.

• Ritmeyer L. „What happened to Solomon’s Palace in Jerusalem?“. Ritmeyer Archaeological Design (1-oktyabr 2012-yil). Qaraldi: 20-noyabr 2017-yil.

• Ritmeyer L. „The mound on the mount: a possible solution to the “problem with Jerusalem”?“. Ritmeyer Archaeological Design (11-iyul 2011-yil). Qaraldi: 20-noyabr 2017-yil.