Aizuvakamatsu (Fukushima)

Aizuvakamatsu 会津若松市
Shahar
Bayroq Gerb
37°29′41.4″N 139°55′47.1″E
Mamlakat	Yaponiya
Mintaqa	Tōhoku
Asos solingan	1955-yil 1-aprel
Maydon	382.97 km2 (147.87 mi²)
Rasmiy til(lar)i	yapon
Aholisi  (2020-yil, 1-mart)	119,232
Zichligi	310 kishi/km2
Vaqt mintaqasi	UTC+9:00
Telefon kodi	0242-39-1111
Aizuvakamatsu

Higashiyama Onsen

Aizuvakamatsu (yaponcha: 会津若松市 Aizuvakamatsu-machi) Yaponiyaning Fukushima prefekturasida joylashgan shahardir. 1-yanvar, 2021-yil holatiga koʻra, shaharda 50365 ta xonadonda 118159 nafar aholi istiqomat qilgan, aholi zichligi esa bir kilometr kvadratga 310 kishidan toʻgʻri kelgan. Shaharning umumiy maydoni 382,97 kvadrat kilometrni (147,87 mi²) tashkil etdi.

Geografiyasi

Iimori togʻi

Aivuwakamatsu Fukushima prefekturasining gʻarbiy qismida, Aizu havzasining janubi-sharqiy qismida joylashgan.

Togʻlar

• Otodake togʻi (1416 m)
• Seaburi togʻi
• Oda togʻi
• Iimori togʻi

Daryolar

• Aga daryosi
• Nippashi daryosi
• Yugava daryosi
• Sesenagi daryosi

Koʻllar

• Inavashiro koʻli
• Vakasato koʻli
• Higashiyama koʻli
• Sohara koʻli

Issiq buloqlar

• Higashiyama Onsen
• Ashinomaki Onsen

Maʼmuriy boʻlinmalar

Shaharda 11 ta maʼmuriy boʻlinma mavjud.

• Vakamatsu
• Machikita
• Kouya
• Kuzashi
• Monden
• Ikki
• Higashiyama
• Ōto
• Minato
• Kitaaizu
• Kavahigashi

Qoʻshni munitsipalitetlar

Fukushima prefekturasi

• Shimoli: Kitakata, Aizubange, Yugava, Bandai
• Sharq: Kōriyama , Inavashiro
• Gʻarbiy: Aizumisato
• Janubi: Shimogō, Ten-ei

Aizuvakamatsu qal’asidan koʻrilgan shahar silueti, 2017-yil

Iqlimi

Aizuvakamatsu issiq-yoz nam kontinental iqlimga ega, yozi issiq va qishi qattiq qor yogʻishi bilan ajralib turadi. U ichki vodiyda joylashgan boʻlsa-da, Aizuvakamatsu iqlimi Yapon dengizi sohilidagi Hokuriku mintaqasiga oʻxshaydi. Qishda qor juda kuchli, 4.78 metr (190 in), qor qoplami esa oʻrtacha maksimal 0.39 metr (15.35 in) va 1.15 metr (45.3 in) qisqa muddatlarda bu raqam odatda Labrador yarim oroli kabi ancha sovuqroq hududlar bilan bogʻlanadi. Ayzuvakamatsuda oʻrtacha yillik harorat 11,2 °C, yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1270mm, sentyabr esa eng nam oy hisoblanadi. Avgustda eng yuqori harorat 24,7 °C atrofida, eng pasti esa yanvarda, −1,2 atrofida°C boʻladi.

Demografiyasi

Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Aizuvakamatsu aholisi 1990-yilda eng yuqori choʻqqiga chiqdi va shundan beri 1960-yilgacha boʻlgan darajaga tushib ketdi.

Aholining oʻsishi

Yil	Aholi	±%
1950	115,578	—
1960	119,402	+3.3%
1970	120,839	+1.2%
1980	130,883	+8.3%
1990	136,336	+4.2%
2000	135,415	−0.7%
2010	126,125	−6.9%
2020	117,376	−6.9%

Tarixi

Aizu jangidan keyin Aizuvakamatsu qal’asi, 1868-yil fotosurati.

Hozirgi Aizuvakamatsu hududi qadimiy Mutsu provinsiyasining bir qismi boʻlib, tarixdan oldingi davrlarda joylashgan. Shahar chegaralaridagi Aizu-Otsuka Kofun eramizning 4-asridan boshlanadi va muhim madaniy meros hisoblanadi.

Afsonaga koʻra, miloddan avvalgi 88-yilda imperator Sujin ikkita sarkardani yuboradi; Ohiko va Takenukava mintaqadagi qoʻzgʻolon bostirilgandan keyin tinchlik oʻrnatish maqsadida Tohoku mintaqasiga birlashtirdi.

12-asr oxirigacha Aizuvakamatsu asosan bozor shahri va mintaqaviy sarkardalar uchun baza edi. 1192-yildan boshlab, Aivuwakamatsu Kamakura shogunati tomonidan nazorat qilinadigan hududlarning bir qismiga aylandi. Hokimiyatni qoʻlga kiritganidan koʻp oʻtmay, Yoritomo Suvara Yoshitsura (Miura urugʻidan) ismli samurayga butun Aizuni berdi. Suvaraning avlodi Ashina Morinori 1384-yilda shaharda birinchi qal’a qurilishini boshlagan. Sengoku davrida Aizuning oxirgi xoʻjayini Ashina Moritaka 1583-yilda vafot etdi va tez orada Ashina klani hokimiyatni yoʻqotdi. Satake klani qal’ani egallab olgandan soʻng, ular oʻz urugʻining oʻn ikki yoshli aʼzosini Ashina Morishige deb oʻzgartirdilar va Aizu xoʻjayini deb eʼlon qildilar. Ashina klani 1589-yilda Date Masamune yordamida qisqa muddatga Aizu ustidan nazoratni qaytarib oldi. Biroq, Masamune koʻp oʻtmay oʻzi uchun domenni egallab oldi. U 1590-yilda Toyotomi Hideyoshiga taslim boʻldi. Toyotomi Aizuni ittifoqchilaridan biri Gamo Ujisatoga berdi, u 1592-yilda bu yerda yangi qal’a qurishni boshladi. Aynan shu davrda shahar „Vakamatsu“ (yosh qaragʻay) deb oʻzgartirildi.

Edo davrida Aizu 1596-yilda Gamo Ujisato vafotidan keyin 1600-yilda Uesugi Kagekatsu tomonidan qisqa vaqt ichida nazorat qilindi. Tokugava Ieyasu Uesugini Aizuda qoʻshin yigʻishda aybladi. Keyin Ieyasu Uesugini Yonezavaga oʻtkazdi. Meros orqali Aizu 1643-yilda Hoshina Masayukiga (uchinchi Tokugava syogunining ukasi) oʻtdi. Edo davri Aizuning iqtisodiy va madaniy oʻsishini koʻrdi.

Hoshinaning avlodlari keyingi 200 yil davomida Aizu domenini boshqarib, Matsudaira nomini toʻqqizinchi avlod Daymyo Matsudaira Katamori „Boshin urushi“da bakufu qoʻllab-quvvatlamaguncha boshqaradi. Aizuvakamatsu qal’asi Aizu jangi paytida quladi va domen yoʻqoladi. 22 kishidan iborat guruh, jumladan, sodiq xizmatchilar va ularning oilalari, Kaliforniyaga qochishga muvaffaq boʻlishdi va 1869-yilda Amerikada birinchi yapon koloniyasi, kasal Vakamatsu choyi va ipak fermasi koloniyasini tashkil etish uchun oʻz uylarining nomini berishga muvaffaq boʻlishdi.

Meydzi restavratsiyasidan soʻng, 1889-yil 1-aprelda zamonaviy munitsipalitetlar tizimining oʻrnatilishi bilan Vakamatsu shahri tashkil etildi. 1899-yilda u Vakamatsu shahriga aylandi. 1937-yil 1-aprelda Machikita qishlogʻining bir qismi (Kitaaizu tumanidan) Vakamatsu shahriga birlashtirildi. Qolganlari 1951-yil 1-aprelda qoʻshib olindi. 1955-yil 1-yanvarda Vakamatsu Kitaaizu tumanidagi yetti qishloq (Kouya, Kouzashi, Monden, Ikki, Higashiyama, Oto va Minato) bilan birlashganda, shahar nomi Aizuvakamatsuga oʻzgartirildi. 1955-yil 1-aprelda Hongo shahrining bir qismi (Oya okrugi) (Onuma tumanidan) Aivuwakamatsuga birlashtirildi.

Aizuvakamatsu 2004-yil 1-noyabrda Kitaaizu qishlogʻini (Kitaaizu tumanidan) va 2005-yil 1-noyabrda Kavahigashi shahrini (Kavanuma tumanidan) qoʻshib olish orqali yanada kengaydi. 

Hukumat

Aizuvakamatsu shahar hokimiyati

Aizuvakamatsu toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 29 aʼzodan iborat bir palatali shahar qonun chiqaruvchi organiga ega boʻlgan mer-kengash shakliga ega. Fukushima prefekturasi assambleyasiga shahar toʻrt aʼzodan iborat. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya Dietining quyi palatasi uchun 4-Fukushima saylov okrugining bir qismidir.

Iqtisodiyoti

Aizuvakamatsu — mahalliy savdo markazlari bilan ajralib turadi. Bu hudud anʼanaviy ravishda pivo va lak idishlari bilan ajralib turadi. Zamonaviy sanoat tarmoqlariga toʻqimachilik, yogʻochni qayta ishlash va elektronika kiradi.

Taʼlim tizimi

Aizuvakamatsuda bitta prefektura universiteti va xususiy kichik kollej mavjud. Shaharda 19 ta davlat boshlangʻich maktabi va 11 ta davlat oʻrta maktablari shahar hokimiyati tomonidan boshqariladi. Bundan tashqari, bitta xususiy boshlangʻich maktab va bitta xususiy oʻrta maktab mavjud. Fukushima prefekturasi taʼlim kengashi beshta davlat oʻrta maktabi va bitta qoʻshma oʻrta maktabni boshqaradi. Prefekturada ikkita maxsus taʼlim maktabi ham mavjud.

Universitetlar va kollejlar

• Aizu universiteti
• Aizu kichik kolleji

Katta oʻrta maktablar

Jamoat maktablari

• Aizu oʻrta maktabi
• Aoi oʻrta maktabi
• Aizu Gakuho oʻrta maktabi
• Vakamatsu Shōgyō oʻrta maktabi
• Aizu Kōgyō oʻrta maktabi
• Aizu ikkinchi oʻrta maktabi

Xususiy maktablari

• Aizuvakamatsu Haverio Gakuen oʻrta maktabi
• Vakamatsu 1-oʻrta maktabi
• Jinai oʻrta maktabi

Oʻrta maktablar

Davlat (shahar) maktablari

• Aivuwakamatsu birinchi oʻrta maktabi
• Aivuwakamatsu ikkinchi oʻrta maktabi
• Aivuwakamatsu uchinchi oʻrta maktabi
• Aivuwakamatsu toʻrtinchi oʻrta maktabi
• Aivuwakamatsu Beshinchi oʻrta maktabi
• Aivuwakamatsu oltinchi oʻrta maktabi
• Ikki kichik oʻrta maktabi
• Ōto oʻrta maktabi
• Minato oʻrta maktabi
• Kitaaizu oʻrta maktabi
• Kawahigashi oʻrta maktabi
• Aizu Gakuho kichik oʻrta maktabi
  • Eslatma: Aizu Gakuho oʻrta maktabidan tashqari barcha oʻrta maktablar munitsipaldir.

Xususiy maktablar

• Aivuwakamatsu Haverio Gakuen oʻrta maktabi

Transport

Klassik shahar avtobusi „Haikara-san“

Temir yoʻllar

JR Sharq — Banetsu Vest liniyasi

• Higashi-Nagahara — Hirota — Aivuwakamatsu — Dōjima

JR Sharq — Tadami liniyasi

• Aizu-Vakamatsu — Nanukamachi — Nishi-Vakamatsu - Aizu-Hongō

Aizu temir yoʻli — Aizu liniyasi

• Nishi-Vakamatsu — Minami-Vakamatsu — Monden — Amaya — Ashinomaki-Onsen — Okava-Dam-Kōen — Ashinomaki-Onsen-Minami

Magistral yoʻllar

• Ban-etsu Expressway — Bandai-Kawahigashi IC — Aivuwakamatsu IC
• 49-millliy yoʻnalish
• 118-millliy yoʻnalish
• 121-millliy yoʻnalish
• 252-millliy yoʻnalish
• 294-millliy yoʻnalish
• 401-millliy yoʻnalish

OAV

Televideniya

• NHK Fukushima
• Fukushima televideniyesi
• Fukushima markaziy televideniyesi
• Fukushima radioeshittirishi
• TV-U Fukushima

Gazetalar

• Fukushima Mimpō
• Fukushima Min-Yu

Radio

• FM Aizu

Xalqaro munosabatlar

Yaponiya qardosh shaharlari

• Mutsu, Aomori (1984-yil 23-sentyabrdan beri)
• Naruto, Tokushima (1999-yil 30-oktyabrdan beri)
• Ina, Nagano (2000-yil 24-sentyabrdan beri)
• Yokosuka, Kanagava (2005-yil 17-apreldan beri)

Xalqaro qardosh shaharlar

• China — Jingzhou (1991-yil 15-iyundan beri)
• USA — Saipan (2006-yil 22-sentyabrdan beri)  

Mahalliy diqqatga sazovor joylar

Aivuwakamatsu qal’asi (Tsuruga-jo)

Aizu Samuray qarorgohlari

• Aivuwakamatsu qal’asi (Tsuruga-jo)
• Aizu Matsudaira qirollik bogʻi (Oyakuen)
• Iimori togʻi
  • Byakkotay qabrlari
  • Sazaedo
• Sobiq Takizava Honjin
• Aizu Matsudaira qabri
• Nisshinkan
• Aizu Samuray qarorgohlari
• Nanukamachi-dori koʻchasi

Madaniyati

Festivallar

• Aizu festivali

Oziq-ovqatlar

Katsu-don sousi

• Kozuyu
• Katsu-don sousi
• Basashi (ot sashimi)
• Soba
• Butara
• Sake

Boshqalar

• Akabeko
• Okiagari-koboshi

Aivuwakamatsulik taniqli odamlar

• Sōichiro Hoshi, ovozli aktyor
• Hiroshi Sasagava, anime yaratuvchisi

Havolalar

• Rasmiy sayti (yaponcha)