Afrikadagi AQSh elchixonalaridagi portlashlar
| AQShning Afrikadagi elchixonalaridagi portlashlar | |
|---|---|
 | |
| Joylashgan |
Nayrobi Dorussalom |
| Sana | 7-avgust, 1998-yil |
| Nishon | AQSh elchixonasi |
Hujum turi |
portlatish |
| Halok boʻlganlar |
Nayrobida 213 kishi; Dorussalomda 11 kishi |
Jarohat olganlar |
Nayrobida 4000 kishi; Dorussalomda 85 kishi |
AQShning Afrikadagi elchixonalaridagi portlashlar — 1998 yil 7 avgust, juma kuni Nayrobida (Keniya poytaxti) va Dorussalomda (oʻsha paytdagi Tanzaniya poytaxti) sinxronlashtirilgan terroristik hujumlar, ularning obyektlari bu mamlakatlardagi AQSh elchixonalari edi.
Portlashlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ikkala portlash ham deyarli bir vaqtda, 1998-yil 7 avgustda mahalliy vaqt bilan soat 10:45 da sodir boʻlgan. Nayrobidagi terakt oqibatlari eng og‘iri bo‘ldi, u yerda Amerika elchixonasi shahar markazida joylashgan edi: u yerda 213 kishi halok bo‘ldi, 4000 ga yaqin kishi turli og‘irlikdagi jarohatlar oldi. Dorussalomda 11 kishi halok bo‘ldi[1] va 85 kishi yaralandi. Har ikki elchixona binolariga katta zarar yetgan. Hujumlar Amerika fuqarolariga qarshi qaratilgan boʻlsa-da, faqat 12 amerikalik portlash qurboni boʻldi (barchasi Nayrobida). Ulardan tashqari halok bo‘lganlar orasida elchixonalarda ishlagan 32 keniyalik va 8 tanzaniyalik ham bor. Qurbonlarning asosiy qismini o‘sha yerdan oʻtayotganlar va yaqin atrofdagi uylarning aholisi tashkil etgan.
Tashkilotchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Teraktlar uchun javobgarlikni ilgari nomaʼlum bo‘lgan „Muqaddas joylarni ozod qilish islom armiyasi“ tashkiloti o‘z zimmasiga oldi. Hujumlar Iroqning Quvaytga agressiyasi paytida (1990-yil 7-avgust) AQShning birinchi harbiy qismlari Saudiya Arabistoniga yetib kelganining sakkiz yilligi munosabati bilan amalga oshirildi.
Amerika razvedka xizmatlariga koʻra, elchixonalardagi portlashlar uchun "Al-Qoida" mas’uldir. Xususan, keyinchalik hibsga olingan va Dorus-Salomdagi portlashni tayyorlashda ishtirok etgan Xaflan Xamis Muhammad ushbu tashkilot bilan aloqadorligini tan oldi[2]. Aynan Afrikadagi elchixonalardagi portlashlardan keyin Al-Qoida birinchi marta jiddiy eʼtiborni tortdi va uning rahbari Usama bin Laden FQBning eng koʻp qidirilayotgan oʻnta jinoyatchi roʻyxatiga kiritilgan va „1-sonli terrorchi“ laqabini olgan edi. Bin Lodenning o‘zi 1998-yil 22-dekabrda Time jurnaliga bergan intervyusida o‘ziga qo‘yilgan ayblovlarni shunday izohladi:
| “ | Xalqaro Islomiy Jihod AQSh va uning ittifoqchilariga qarshi jihod e'lon qildi va bu harakatlar Allohning yordami bilan amalga oshirildi. Agar yahudiylar va amerikaliklarga qarshi jihodga undash jinoyat hisoblansa, men jinoyatchiman. Bizning vazifamiz jihodga chaqirish va Allohning yordami bilan buni qilamiz. | ” |
Amerika razvedka idoralari Usama bin Laden bilan birgalikda aksiya tashkilotchisi Abu Muhammad al-Masriyni ham Al-Qoidaga aloqador shaxs deb atalgan. 2020-yil 7-avgustda (Afrika elchixonalaridagi teraktlardan roppa-rosa 22 yil oʻtib) Abu Muhammad al-Masriy Tehronda AQSh nomidan Isroil razvedka xizmatlari tomonidan yoʻq qilindi. Al-Masriy bilan birga uning qizi Miriam oʻldirilgan. Eron matbuoti livanlik tarixchi va Hizbulloh aʼzosi Habib Dovud va uning qizi oʻldirilgani haqida xabar bergan, biroq The New York Times bu al-Masriy[3] ekanligini isbotlagan.
Oqibatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hujumlarga javoban AQSh harbiy-dengiz kuchlari 1998-yil 20-avgustda Infinite Reach operatsiyasini amalga oshirdi, unda qanotli raketalar Sudandagi dori zavodiga va Afgʻonistondagi „Al-Qoida“ oʻquv lagerlariga hujum qildi.
2001-yil may oyida Al-Qoida bilan aloqador va Afrikadagi teraktlarga aloqadorlikda gumon qilingan toʻrt kishi umrbod qamoq jazosiga hukm qilindi[4].
Qoʻshma Shtatlar fojia qurbonlariga yordam berish va Nayrobining markazini tiklash uchun 4,3 million dollar sarfladi. Baʼzi jabrlanuvchilar buni yetarli emas deb hisobladilar va AQSh hukumatiga tovon toʻlash uchun daʼvo arizasi bilan murojaat qilishdi, bu rad etildi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Bombing of the US Embassies“ (en). US Dept. Of Justice (1998-yil 18-noyabr).
- ↑ „Kompromat. Ru: Dokazatelstva vini ben Ladena // Dose premer-ministra Velikobritanii Toni Blera“. 2007-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 28-iyul.
- ↑ Goldman, Adam. „Al Qaeda’s No. 2, Accused in U.S. Embassy Attacks, Was Killed in Iran“. The New York Times (2020-yil 14-noyabr).
- ↑ BBC ON THIS DAY | 7 | 1998: US embassies in Africa bombed