Leon Adamov

Leon Adamov
	Leon Tigranovich Adamov
Tavalludi	1929-yil 26-oktyabr; Qoʻqon, Oʻzbekiston SSR, SSSR
Vafoti	2014-yil 4-yanvar; Seattle ,AQSh
Fuqaroligi	SSSR
Taʼlimi	TDTU
Kasbi	arxitektor
Mukofotlari

Leon Tigranovich Adamov (1929-yil 26-oktyabr, Qoʻqon, Oʻzbekiston SSRda tugʻilgan — 2014-yil 7-yanvar, Sesttle, AQSHda vafot etgan) — meʼmor, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan meʼmor, SSSR Davlat mukofoti, SSSR Vazirlar Soveti mukofoti, Hamza nomidagi Oʻzbekiston SSR Davlat mukofoti laureati; Toshkent shahar bosh arxitektori oʻrinbosari (1970—1986).

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Adamov Tog‘li Qorabog‘dan kelgan arman qochqin oilasida tug‘ilgan.

1954-yilda Toshkent davlat texnika universitetiarxitektura yoʻnalishi qurilish fakultetini tamomlagan^[1]. Talabalik davrida u Leningraddagi S. M. Kirov arxitektura akademigi A. S. Nikolskiy rahbarligida va Leningradda arxitektor Xidekel rahbarligida yopiq arena stadioni, shuningdek, meʼmor Sardaryan rahbarligida OʻzSSR Fanlar akademiyasi prezidiumi binosini loyihalashda qatnashgan. Toshkentdagi Paxtakorlar saroyining bitiruv loyihasi A. Petelin va O. Rushkovskiylar rahbarligida amalga oshirildi.

1954-yildan „Sredazgiprovodxlopok“ loyiha institutida (Toshkent); meʼmor V. Zaytsev rahbarligida Oʻrta Osiyodagi yirik gidroelektr inshootlari quruvchilari va ekspluatatorlari uchun aholi punktlari, Toshkent shahridagi Shimoliy Olmazor koʻchasini obodonlashtirish, „Sredazgiprovodxlopok“ instituti ishlab chiqarish binolarini loyihalashtirgan

1959-yildan Toshkentning janubi-gʻarbiy turar-joy massivi — 250 ming aholiga moʻljallangan Chilonzor massivini (mikrotumanlar va ularning jamoat markazlari uchun arxitektura-rejalashtirish yechimlari sxemasi bilan) rivojlantirish boʻyicha bosh reja ishlab chiqilgan „Toshgiprogor“ institutida yangi ustaxona rahbari boʻlgan. Bu yerda 1960-yillarda arxitektorlar V. Spivak, Y. Xaldeyev, V. Roshupkin, I. Demchinskaya, Y. Miroshnichenko, N. Zaydov, E. Yasnogorodskiy, R. Xayrutdinov, A. Xurshudov; rassomlar A. Gan, P. Ivanov va boshqalar ishlagan. Adamov Chilonzor massividagi turar-joy massivlari, mikrorayonlarini va keyinchalik 1T-SP, TDSK-71 va boshqa nomlarni olgan takomillashtirilgan kosmik rejalashtirish yechimlari bilan yangi 4, 9 qavatli turar-joy binolarini yaratishda ishtirok etdi. Arxitektor sanʼat saroyi binosi loyihasini yaratgan (1961—1963).

1960-yillarda ustaxona jamoasi Toshkentdagi V. I. Lenin nomidagi maydonning eng yaxshi qurilish loyihasi tanlovida g‘olib chiqdi. „Ajoyib bino va inshootlar TsNIIEP“ va „Toshgiprogor“ qoʻshma jamoasi tarkibida arxitektor B. Mezentseva Adamov bilan birga E. Rozanov, V. Shestopalov A. Yakushev, B. Zaritskiy va boshqalar maydonning bino va inshootlari majmuasini qurish loyihasi va arxitektura nazoratiga rahbarlik qildilar.

Toshkent shahri markazini rivojlantirish loyihasini ishlab chiqish boʻyicha Butunittifoq tanlovida „Toshgiprogor“ loyihasi meʼmorlar jamoasi L. Adamov (rahbar), Y. Xaldeyev, R. Xayrutdinov, E. Faxrutdinov, R. Valiyev, O. Rushkovskiy, L. Vinokurovalar keyingi bosqichlarni o‘tkazish huquqi bilan birinchi mukofotga sazovor bo‘ldilar (tanlovda Sovet Ittifoqining yetakchi muassasalari, jumladan, TsNIIEP Shaharsozlik, Bakgiprogor, Moskva arxitektura instituti, TsNIIEP Binolar va sport inshootlari ishtirok etdi).

1966-yilda shaharning markaziy qismini vayron qilgan halokatli zilziladan so‘ng Toshkent shahri markazini batafsil rejalashtirish loyihasi yakunlandi va 1968-yilda O‘zbekiston SSR Vazirlar Soveti tomonidan tasdiqlandi; u Yaponiyadagi EXPO-70 koʻrgazmasida SSSR pavilonining ekspozitsiyasining bir qismi boʻldi. Loyiha amalga oshirildi va yangi shahar markazini shakllantirish uchun asos boʻldi.

1970-yilda V. I. Lenin tavalludining 100 yilligiga bagʻishlangan ishlar majmuasini amalga oshirganligi uchun, jumladan, V. I. Lenin prospekti va V. I. Lenin muzeyining Toshkent filiali binosi, Rozanov, Shestopalov, Adamovdan iborat muallif-arxitektorlar guruhi, va boshqalar Hamza nomidagi O‘zbekiston SSR Davlat mukofoti bilan taqdirlangan.

1972-yilda Toshkent shahrining bosh rejasini ishlab chiqganligi uchun L. Adamov va hammualliflar SSSR Vazirlar Kengashining mukofoti bilan taqdirlandilar.

1975-yilda Adamov boshqa Moskva va Toshkent meʼmorlari qatorida SSSR Davlat mukofoti (Toshkent shahri markazi arxitekturasi uchun) laureati boʻldi^[2].

1970—1986-yillarda — Toshkent shahar bosh arxitektorining o‘rinbosari. Uning ishtirokida 1976-yilda Toshkent avtomobil yoʻllari instituti majmuasi, shuningdek, Toshkent politexnika instituti bosh binosi loyihasi yaratilib, Sofiyada boʻlib oʻtgan 1-biennaleda mukofotga sazovor boʻlgan.

Adamov 1998-yildan Seattleda (AQSh) istiqomat qilgan, Seattle va Toshkentdagi Tinchlik bogʻlarini ishlab chiqish va amalga oshirishdagi ishtiroki uchun Amerika landshaft arxitektorlari jamiyatining faxriy aʼzosi boʻlgan.

Kitoblari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Opit planirovki i zastroyki mikrorayona B-7 massiva „Chilanzar“. Tashkent : Gosizdat UzSSR, 1961. — 12 s.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Зиядуллаев С. К. и др.. Ташкент: энциклопедия. Ташкент: Узб. Сов. Энцикл., 1983 — 22 bet.
↑ „Постановление от 5 ноября 1975 г. № 923 «О присуждении государственных премий СССР 1975 года в области литературы, искусства и архитектуры»“. Consultant.ru. ЦК КПСС (1975-yil 5-noyabr). Qaraldi: 2020-yil 13-noyabr.

[ташкент-1] Зиядуллаев С. К. и др.. Ташкент: энциклопедия. Ташкент: Узб. Сов. Энцикл., 1983 — 22 bet.

[2] „Постановление от 5 ноября 1975 г. № 923 «О присуждении государственных премий СССР 1975 года в области литературы, искусства и архитектуры»“. Consultant.ru. ЦК КПСС (1975-yil 5-noyabr). Qaraldi: 2020-yil 13-noyabr.

[1]

[2]