Abdul Majid Zabuliy
Abdul Majid Zabuliy (1896-yil 14-avgust – 1998-yil 23-noyabr) Afg'oniston bank tizimining asoschisidir. U 1932- yilda Ashami kompaniyasiga asos solgan va u oxir-oqibat Afg'oniston milliy bankiga (Bank-e-Miliye Afg'on) ga aylangan.
Erta hayot va ta'lim[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zobuliy 1896-yili G‘azni viloyati, Nava tumani, Husayn Xayl qishlog‘ida tug‘ilgan. Keyin Toshkentda tahsil oladi, bir muddat Berlinda qoladi. Muhammad Nodirshoh hukumati Zabuliydan davlatning iqtisodiy ishlarida yordam berish uchun Afg'onistonga qaytishni so'raydi [1] .
Milliy bankni tashkil etishning dastlabki bosqichlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
1930-yilgacha Afg'onistonda davlat va xususiy savdo va bank ishi pul bozorlari tomonidan ta'minlangan moliyalashtirish hisobiga amalga oshirilgan edi. Omonullohxonga qarshi qo'zg'olon tufayli savdo-sotiq to'xtab qolganda, Zabuliy milliy bank tashkil etishni taklif qiladi. Bu avvalroq Omonulloh tomonidan taklif qilingan va diniy sabablarga ko'ra rad etilgan edi. Biroq Zabuliyga Muhammad Nodirshoh tomonidan uning o‘rniga aksiyadorlik jamiyati tuzishga ruxsat berilgan. Kompaniyaga shakar, neft va avtotransport importi, shuningdek, paxta, qorako'l va jun eksporti monopoliyasi berilgan bo'lsa ham, bu muvaffaqiyatli ish emas edi [2] .
Afg'oniston Milliy bankining tashkil qilinishi (Bank-e-Mili Afg'oniston)[tahrir | manbasini tahrirlash]
1931-yilda Abdulmajid Zabuliy Rossiya bilan paxta savdosi orqali yig‘ilgan sarmoyaviy kapitalni Afg‘onistonning birinchi investitsiya bankini tashkil etish uchun ishlatishga muvaffaq bo‘lgan edi [3] . Bank-e-Melliye Afg'on xususiy mulkka ega bo'lsa-da, valyutani tartibga solish vakolatiga ega bo'lgan va amalda hukumat tashkiloti sifatida ishlagan [4] . Abdul Majid Zabuliy 1975-yilda Afg'oniston prezidenti Sardor Dovud tomonidan milliylashtirilgunga qadar bankning asosiy aktsiyadori bo'lgan. 1975-yilda bank milliylashtirilgunga qadar Zabuli AQShning Massachusets shtati Nahant shahridagi qarorgohidan Bank ishlarini boshqaradi va bankning barcha rahbarlarini va bankka tegishli korxonalarni tayinlaydi.
Siyosiy martaba[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zabuli Weekh Zalmian harakati tarafdori bo'lgan. Unda Afg‘oniston yoshlari tashqi aralashuvlarga, poraxo‘rlik va zulmga barham berish, ayollarning qonuniy huquqlari va milliy iqtisodiyotni yuksaltirishga qo‘l urmasdan, o‘z davlatining umumiy farovonligi yo‘lida mehnat qilishga buyuriladi [3] .
1948-yilda Abdul Majid Zabuliy Vashingtonga milliy iqtisodiyot vaziri sifatida tashrif buyuradi . U AQSHdan Afgʻonistonga Britaniya qoʻshinlari Hindistondan chiqib ketganidan soʻng mumkin boʻlgan Sovet tajovuzlari bilan bogʻliq xavotirlarni yoʻqotish maqsadida Afgʻonistonga qurol va moliyaviy yordam koʻrsatishni soʻradi [5] .Bu ikkala talab ham rad etildi. [4][6]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Saikal, Amin. Modern Afghanistan: a history of struggle and survival. London, New York: I.B. Tauris & Co ltd, 2006.
- ↑ Male, Beverley. Revolutionary Afghanistan: a reappraisal. London: Croom Helm Limited, 1982 — 229 bet. ISBN 0-7099-1716-3.
- ↑ 3,0 3,1 Arnold, Anthony. Afghanistan's two-party communism: Parcham and Khalq. Stanford University, Stanford, California, USA: Hoover Institution Press, 1983. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Arnold" defined multiple times with different content - ↑ 4,0 4,1 Rasanayagam, Angelo. Afghanistan: A Modern History. London, New York: I.B. Tauris, 2007. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Angelo" defined multiple times with different content - ↑ Omar Zakhilwal. „The Helmand Valley Project“. Institute for Afghan Studies. 2010-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 5-yanvar. „In 1949 Abdul Majid Zabuli (the Minister of National Economy) asked the Export-Import Bank (EIB) in Washington D.C. for a $55 million loan. After an initial refusal, the EIB finally approved a $21 million loan.“.
- ↑ Ludwig W. Adamec, Historical Dictionary of Afghanistan 2012, S. 456