805-yilda Anjdagi shartnoma
Anjdagi shartnoma (Angers shartnomasi; FR. traité D’angers) ― tinchlik shartnomasi 851-yil sentabr yoki oktabrda Anje shaxrida Gʻarbiy Frank qirol Karl II Taqir va Bretan Erispoe hukmdori tomonidan imzolangan. Shartnoma 841-851 yillardagi Franko-Breton urushining yakuniy aktidir.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
841-851 yillardagi urushning sababi Gʻarbiy franklar hukmdori Karl II Taqir va uning vassallari Breton gersoglari Nominoe va Erispo oʻrtasidagi jiddiy ziddiyatlar edi. Qirol Bretani hududi ustidan toʻliq nazorat oʻrnatmoqchi edi, gersoglar esa Gʻarbiy Franklar davlati monarxidan mustaqillikka erishmoqchi edilar[1][2][3].
Mesak jangida gʻalaba qozonganiga qaramasdan, urushning davom etishi Breton qoʻshinlaridan bir necha katta magʻlubiyatga uchragan Karl II Taqir uchun noqulay edi: 843-yilda Blen[1], 845-yilda Ballon[1] va 853 yilda Jenglan boshqaruvida[1]. 20-avgustda boʻlib oʻtgan bu janglarning oxirgisida Gʻarbiy-Frank podsholigining hukmdori shaxsan ishtirok etgan[4][5].
Shartnoma[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jenglanda franklarga yetkazilgan ogʻir magʻlubiyat Karl IITaqirni Erispo bilan muzokaralar olib borishga majbur qildi. Ikki hukmdorning uchrashuvi 851-yil sentabr yoki oktabr oylarida Anjeda[6][7][8] boʻlib oʻtdi.
Bertin yilnomalarida va Nant yilnomalarida aytilishicha, Karl II Taqir tinchlik tugagandan soʻng qirol hukumronlik ramzlarini Erispoga topshirgan va bu unga Bretan monarxi unvonini olish huquqini bergan. Taxminlarga koʻra, bu marosim gʻarbiy Frank davlati hukmdorining yanada kattaroq maqomga boʻlgan daʼvolarini namoyish etishi kerak edi, yaʼni imperatorlikdan ham yuqoriroq maqomga egaligini koʻrsatishi kerak edi. Haqiqatda, Erispo oʻzini rasman Karl II Taqirga boʻysunuvchi deb tan olgan boʻlsa-da, aslida u oʻz tasarrufidagi hududlarni boshqarishda toʻliq mustaqillikka erishdi[4].
Bundan tashqari, Anjedagi shartnomaga koʻra, Erispo ilgari Bretonning[2][2][2][2] bir qismi boʻlgan Renn, Nant va Reze shaharlari bilan keng hududlarni oldi. Anjeda tinchlik bilan Bretonlar va franklar yerlari oʻrtasidagi oʻrnatilgan chegara koʻp asrlar davomida Bretan chegarasiga aylandi[1][5].
Javob ishorasi sifatida, Erispo, Karl II Taqirning iltimosiga binoan, ilgari u tomonidan haydalgan Nantes Aktard yepiskopiga qaytishga ruxsat berdi[9].
Natijalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Karl II Taqir va Erispo oʻrtasidagi ittifoqchilik munosabatlari yana bir bor luvyeda boʻlib oʻtgan uchrashuvda 856-yilda tasdiqlandi, unda Franklar hukmdori oʻgʻli Lyudovik Duduq Breton shohining qizi bilan unashtirildi[5][1].
Anjda qamoqqa olingan gʻarbiy Frank qirolligi va Bretan hukmdorlari oʻrtasidagi tinchlik 858-yilga qadar davom etdi, yangi Breton shohi Salomon franklarga qarshi harbiy harakatlarni qayta boshladi[5][1][10].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Smith J. M. H. 1992.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Тейс Л.. Наследие Каролингов, M.. ISBN 5-86507-043-6.
- ↑ „История Бретани. Глава 1. Рождение нации“. Планета Бретань. Qaraldi: 2017-yil 14-may.
- ↑ 4,0 4,1 The annals of St-Bertin. Manchester: Manchester University Press ND, 1991 — 73 bet. ISBN 978-0719034251.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Cassard J.-Ch.. Les Bretons de Nominoë. Rennes: Presses universitaires de Rennes, 2003 — 59—85 bet. ISBN 978-2-8684-7776-7.
- ↑ The annals of St-Bertin. Manchester: Manchester University Press ND, 1991 — 73 bet. ISBN 978-0719034251.
- ↑ The annals of St-Bertin. Manchester: Manchester University Press ND, 1991 — 73 bet. ISBN 978-0719034251.
- ↑ The annals of St-Bertin. Manchester: Manchester University Press ND, 1991 — 73 bet. ISBN 978-0719034251.
- ↑ Nelson J. L.. Charles The Bald. New York: Routledge, 2013 — 166 bet. ISBN 978-1-3178-9957-0.
- ↑ Фавр Э.. Эд, граф Парижский и король Франции (882—898). Евразия, 2016 — 25—30 bet. ISBN 978-5-91852-154-0.